Dövlət və bələdiyyə idarəçiliyi
baxımından məhduddur və lokal xarakter daşıyır. Yəni bir ərazi
vahidində göstərilən sosial xidmətləri digər əraziyə transfer etmək
mümkün deyildir. Sosial infrastruktura obyektləri və onların
fəaliyyətinin nəticələri daşınmazdır. Buna görə də sosial infrastruktura
obyektlərinin inkişafı şərtlərinin qurulmasında və reallaşdırılmasında
yerli
hakimiyyət orqanlarının nüfuzunun
artırılması vacibdir. Bələdiyyələşmə siyasətinin aparılması ilk növbədə
sosial infrastruktura obyektlərinin yerli özününidarə orqanının
səlahiyyət çərçivəsinə verilməsini nəzərdə tutur. Sosial infrastrukturun
bələdiyyələşməsi yerli xüsusiyyətlərə, sakinlərin ümumi maraqlarına və
əhalinin sosial rifah səviyyəsinə cavab verən siyasətin aparılmasını önə
çəkir.
Beləliklə, bələdiyyələşmə sosial infrastrukturam inkişaf
etdirməklə insanın harmonik və hərtərəfli həyat sürməsinə şərait yaradır.
Azərbaycanın ayrı-ayrı regionlarının sosial infrastrukturası son
dövrlərdə bazar iqtisadiyyatının tələblərinə uyğun olaraq keyfiyyət
dəyişikliklərinə məruz qalmışlar. Bu dəyişikliklər özünü sosial
infrastruktura obyektlərinin özəlləşdirilməsində, ödənişli sosial və
məişət xidmətlərinin artmasında, bu sferanın kommersiyalaşmasında,
ərazi fərqlərin dərinləşməsində, yeni sosial infrastruktura obyektlərinin
yaranmasında göstərir.
Beləliklə, insan potensialının hərtərəfli inkişafında ümdə məsələ
sosial infrastruktura obyektlərinin göstərdikləri xidmətlərin səviyyəsini
yüksəltməkdir. Yerli icra və bələdiyyə orqanları bu işin görülməsində
təşkiledici, koordinasiyalaşdırıcı və motivləşdirici qurumlar kimi çıxış
etməlidfrlər.
Ümumiyyətlə, insanın inkişafına insan seçiminin və əhalinin rifah
səviyyəsinin genişləndirilməsi prosesi kimi baxılır. Bəşəriyyətin demək
olar ki, bütün mərhələlərində üç məsələ ümdə əhəmiyyət kəsb etmişdir:
-
uzun və sağlam ömür yaşamaq;
-
biliklərə yiyələnmək;
-
ləyaqətli ömür yaşamaq üçün lazım olan resurslara çatma
imkanının olması.
Bu məsələlərin bu və ya digər şəkildə həll olunması insanın həyat
tərzini və digər həyati məsələlərinin nizamlanmasını müəyyənləşdirir.
İnsanın uzun və sağlam ömür yaşaması, ölkənin inkişaf səviyyəsindən,
insanlara verilən azadlıqlardan və insan potensialından dolğun istifadəyə
yol açılmasından asılıdır.
978
Bplədiyyələsmə - sosial infrastrukturun kcyfıvyotco ycnidon qurulmasının əsası kimi ___________________________
Uzun VƏ sağlam ömür sürmək bilavasitə ölkədə səhiyyənin
inkişafı ilə əlaqədardır. Sağlamlığın qorunması beynəlxalq təşkilatların
nizamnaməsində sağlamlıq - tam ruhi, fiziki və sosial əmin amanlığın
vəziyyəti kimi təyin olunmuşdur. Əgər insan öz sağlamlığına xələl
gətirmədən istədiyi səviyyədə sosial rolları icra edə bilirsə, onda bu şəxsi
sağlam saymaq mümkündür. Sağlamlıq nisbi kateqoriyadır. Deməli,
uzun və sağlam ömür sürmək insandan, cəmiyyətdən və təsadüfdən
asılıdır. Cəmiyyətin hər bir üzvünün uzunömürlüyü və sağlamlığı sosial
müdafiə tələb edir. Bununla yanaşı hər bir şəxs özünün maddi və ruhi
imkanını da işə salıb sağlamlığını qorumalıdır.
Bələdiyyələr insan inkişafının bu sahəsində aşağıdakı işləri görə
bilərlər:
-
səhiyyəyə, bədən tərbiyəsi, idmana və istirahətə yerli- büdcədən
ayırmaların səviyyəsini artırmaq;
-
yerli səhiyyənin inkişafı, bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı
üçün qeyri-büdcə mənbəyi yaratmaq;
-
bələdiyyələrdə «cv xidməti» strukturunun təşkil edilməsi;
-
səhiyyə obyektlərinin texniki cəhətdən silahlandırılması
tədbirlərinin görülməsi;
-
sakinlərin sağlamlığının ümumi diaqnostikası və profilaktikası
işlərinin həyata keçirilməsi;
-
yerli ekoloji proqramların hazırlanması və reallaşdırılması;
-
əhalinin mənzM şəraitinin yaxşılaşdırılması üzrə kompleks
işlərin görülməsi;
-
əhalinin suya, istiliyə və enerjiyə olan tələbatlarının dolğun
şəkildə ödənilməsi tədbirlərinin həyata keçirilməsi.
XXI
əsrin başlanğıcında təhsil insan və cəmiyyətin inkişafının
həlledici amilinə çevrilmişdir. Təhsil ocaqları biliklərə yiyələnməsində,
nəsillərdən-nəsillərə
ötürülməsində,
uşaq
və
gənclərin
tərbiyyələndirilməsində və peşəkar kadrların hazırlanmasında mühüm
rol oynayır. Təhsil geniş şəkildə demokratik dövlətin idarəetmə
institutlarında iştirak: həvəsi və bacarığını, qanunlara münasibət,
vətəndaş cəmiyvəii təsisatlarından istifadə, əməkdaşlığa hazırlıq
bacarığı olan insan inkişafının aspektlərini formalaşdırır. O, insanın
həyat fəaliyyətinin müxtəlif tərəflərinə təsir edərək həyat fəlsəfəsini,
tərzini və üslubunu, sağlamlığa münasibəti, vətəndaşlıq keyfiyyətlərini,
etik normaları, insanları, ətraf aləmi, incəsənəti anlamağı və milli, cinsi,
irqi diskriminasiyalara yol verməməyi aşılayır və dərk etdirir.
979
Dövlot və bolədivvə idaroçilivi
İqtisadi artım insanın inkişafına, o cümlədən biliklərə
yiyələnməyə maddi şərait yaradır. Digər tərəfdən, təhsil iqtisadi artımın
faktorudur. Təcrübə göstərir ki, daha təhsilli işçilər fiziki kapitalı daha
da səmərəli istifadə edirlər, yeniliklərə can atırlar və iş yoldaşları ilə
yeni bilik və təcrübə ilə bölüşürlər (cədvəl 25.2).
Mənzilin keyfiyyət parametrləri
Cədvəl 25.2
Mənzil
Qeyri-mənzil
sahəsi
Evə yaxın ərazi
Yaşayış
kompleksinin
ərazisi
-kommunal
cəhətdən qurulması
-
telefon
-
eyvan
-
hamam
-
mətbəx (8 km.m
çox)
-
tikilmiş şkaflar
-
mənzil-anbar
-lift
-
zibil tökmə yeri
-
paltarların
qurudulması yeri
-
həvəskar
işlərin
görülməsi yeri
-
təsərrüfat
emalatxanası
-
anbar
- uşaq sahəsi sakit
istirahət sahəsi
-
ictimai
xidmət
müəssisələri
-
park və ya meşə
zonası
-
sərnişin
nəqliyyat
dayanacaqları
Ləyaqətli ömür yaşamaq üçün lazım olan resurslara çatma
imkanını şərtləndirən istiqamətlər arasında mənzil problemi xüsusi yer
tutur. Mənzil hər insanın həyat fəaliyyətinin əsas maddi şərtidir. Hazırkı
şəraitdə mənzil anlayışına təkcə ilkin mənzil anlamı deyil, həm də
yaşayış evinin qeyri-mənzil sahəsi, yaxınlıqdakı ərazi və yaşayış
kompleksinin ictimai xidmət sistemi daxil edilir. Mənzilə olan tələbat
günü-gündən artır. Özü də mənzil fondu artdıqca əhalinin təlabatı daha
çox keyfiyyət parametrlərinə yönəlir. İndi insanları daha çox yaşayış
evinin şəhərin hansı yerində yerləşməsi, nəqliyyat qovşağının, alqı və
satqı xidmət obyektlərinin yaxınlığında olması maraqlandırır. Bu işlərin
keyfiyyətinin artırılması isə bələdiyyələrin mühüm vəzifələrindən biri
olmalıdır. Bələdiyyələr yaşayış evlərini istismara qəbul edərkən cədvəl
25.2.-də göstərilən mənzilia keyfiyyət xüsusiyyətlərinə diqqət
yetirməlidirlər.
Müasir mənzil yaşayışın elə səviyyəsini təmin etməlidir ki,
müasir insan hərtərəfli inkişaf edə bilsin. Bu, mənzildə komfort şəraitin
yaradılmasını, evdəki məişət əməliyyatlarının aparılmasına
980
Dostları ilə paylaş: |