Menecmentin təŞKİlati quruluşU

Dövlət və bələdiyyə idarəçiliyi 

yenidən qurulması və inkişafmm kommersiyalaşmasıdır. Kapital m cəlb 

olunması  yollarmm  tapılmasmda  şəhərin  tikinti  və  layihələşdirmə 

potensialı vəhdət təşkil etməlidir. Yerli bələdiyyə orqanlarında vəsaitin 

azlığmı nəzərə almaqla problemin bir hissəsinin həllini konkret ərazidə 

yerləşən kommersiya strukturaları və ya kənar milli və xarici qurumlar 

öz  üzərlərinə  götürə  bilərlər.  Kənar  milli  və  xarici  kommersiya 

qurumlarının  dividenti  rolunda  onlarm  bələdiyyə  mənzil  tikintisi  və 

abadlaşdırma,  mühəndis  qurğularının  təkmilləşdirilməsi  və  tikilməsi 

layihələrində iştirak etməsi  və  ya  yeni  müəssisələr açmaq üçün torpaq 

sahələrini icarəyə götürməsi və ya alması ola bilər. 

Ayn-aynhqda  lokal  ərazilərin  mənimsənilməsi,  ümumi  ərazi 

problemlərindən  kənarda  həll  olunması,  mümkün  olanlarından  yerli 

icarə  və  bələdiyyə  orqanı  nəzdində  vahid  koordinasiya  mərkəzinin 

yaradılması  vacib  sayılmalıdır.  Vahid  koordinasiya  mərkəzi  iqtisadi 

imkanları  müxtəlif  olan  investorları,  icarədarları,  daşınmaz  əmlak 

mülkiyyətçilərini və sakinləri  birləşdirə bilər.  Bəzi  məqamlarda isə bu 

mərkəz  ərazinin  sosial-iqtisadi  inkişafının  biznes  proqnozu  əsasında 

bələdiyyənin  sifarişlərini  yerinə  yetirə  bilər.  Lakin  nəzərdə  saxlamaq 

lazımdır  ki,  milli  mentalitetə  söykənən  ictimai  fikrə  gÖrə  sakinlər 

ərazinin  sosial  və  istehsal  infrastrukturunun  idarə  olunmasınm 

kommersiya  təşkilatlarma  və  xarici  investorlara  verilməsinə  mənfi 

yanaşırlar. 

Yuxarıda  göstərilənləri  nəzərə  almaqla  ərazidə  elə  təşkilati  - 

təsərrüfat  strukturu  yaradılmalıdır  ki,  burada  bərabərhüquqlu  üzv  kimi 

yerli  icra  və  bələdiyyə  orqanlarının,  ərazidə  yerləşən  kommersiya  və 

qeyri-kommersiya  təşkilatların  və  məsləhətçi  fırmalarm  iştirakı  təmin 

edilsin.  Maliyyə,  maddi,  informasiya  və  intellektual  resursları 

birləşdirməklə yerli bələdiyyə məsələləri həll edilə bilər. Bu strukturun 

köməyi  ilə  biznes  sistemi,  infrastruktura  obyektləri  və  mühəndis 

kommunikasiyalar təkmilləşə və qurula bilər. Həmin qeyri-kommersiya 

birliyini  ərazinin  inkişafı  korporasiyası  adlandırmaq  olar  (bax  şəkil 

25.2.) 

Zənnimizcə,  ərazinin  (şəhərin)  inkişafı  korporasiyasının 

mənfəətsizliyi  prinsipi  əldə  edilən  gəlirləri  bələdiyyə  mənzillərinin 

tikilməsinə, ümumi şəhər mühəndis qovşaqlarının yenidən qurulmasma 

və  inkişafına,  aztəminatlı  məsələlərə,  bələdiyyə  «ev  xidmətləri» 

quruluşunun təşkilinə xərclənməklə reallaşdırmaq olar. 

Korporasiyanın  əsas  funksiyası  -  ərazinin  sosial  iqtisadi 

mkişafının biznes-proqnozunun hazu'lanması və onun yerinə 986 

---

Yeni to$kilal>U)iH)mirat formalannın tutbiqi osasında ora/inin üosial-iqtisadi inkişafının ton/imkınmosi xüsusiyyvUtnri 

yetirilməsinin  təşkili,  işlərin  görülməsi  üçün  maliyyə  vəsaitlərinin 

okkutunisiyası və ərazidə layihə və tikintilərin koordinasiyasıdır. 

 

Şəkil 25.2. Ərazinin (şəhərin) inkişafı korporasiyasmın təşkinara 

структуру 

,  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  rəqabət  mexanizmini  inkişaf  etdirmək 

üçün bələdiyyə iri ərazilərdə bir neçə bu kimi mənfəətsiz korporasiyalar 

yarada bilərlər. Ərazinin inkişafı korporasiyası və ya analoji investisiya 

qrupları  bələdiyyə  ərazisində  apanla  bilən  işlər  üzrə  müxtəlif 

münasibətlərdə  iştirak  edə  bilərlər.  Müsabiqədə  qalib  gələn  ərazinin 

inkişafı  korporasiyası  bələdiyyə  ilə  müqavilə  bağlayır.  Müqaviləyə 

əsasən  o,  həmin  ərazinin  reallaşdıniması  üçün  maliyyə  vsəaitlərinin 

akkumulyasiyası üçün qeyri-kommersiya investisiya fondu yaradır. 

Yenidən  qurulan  və  inkişaf  etdirilən  ərazi  üçün  ərazi  inkişafı 

korporasiyası sertifikatı buraxa bilər. Sertifikat onun alıcısına məsələn, 

0,1  ha  ərazidə  abadlaşdırma  işlərinin  görülməsi  hüququnu  verə  bilər. 

Lokal ərazinin təbii və yaranmış sərhədləri olduğundan hər lokal əraziyə 

görə sertifikatlar zərf formasında satıla bilər. 

987 

---

Dövlət və bələdiyyə idarəçiliyi 

Buraxılan sertifikatların kateqoriyası: 

hərfi və ya rəqəmli 

indeksasiyası  olmalıdr.  Həmçinin  sertifikatda  investorun  əldə  edəcəyi 

gəlirin  miqdarı  da  göstərilməlidir.  Bələdiyyə  və  korporasiyanın  bütün 

üzvlərinə  aid  olan  məsələlərin  həlli  ərazi  inkişafı  korporasiyasının 

sərəncamında qalır. Ərazinin inkişafı üçün buraxılan 4 cür sertifikatlar 

təkcə  bu  ərazidə  yerləşən  kommersiya  təşkilatlarında  deyil,  həmçinin 

müxtəlif  zonalarla  məsələn,  birjalar  yə  tenderlər  vasitəsilə  ölkə 

miqyasında reallaşa bilər. Özü də buraxılan sertifikatların hər seriyasının 

müəyyən məqsədli tələbləri olmalıdır. 

Ərazi  inkişafı  korporasiyası  sertifikatların  satışndan  əldə  etdiyi 

pul  vəsaitini  bələdiyyə  mənzillərinin  tikilməsi,  ekoloji  və  mühəndis 

kommunikasiyalarının  yenidən  qurulması  və  inkişafı  layihələrinin 

reallaşdırılmasına sərf edir. Lakin xarici ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, 

sertifikatların satışmdan əldə olunan vəsait lazımi xərcləri ödəmir. Daha 

çox  vəsait  mühəndis  kommunikasiyalarm  tikilməsi  və  yenidən 

qurulmasına  tələb  olunur.  Bundan  başqa  investorlar  lazımi  mühəndis 

qovşaqları  olan  tOrpaq  sahələrinin  sertifikatlarını  alacaqlar.  Deməli, 

investorların  cəlb  olunmasının  əlavə  maliyyə  mexanizmləri  işə 

salınmalıdır. 

Bu  mexanizmlərdən  biri  hüquqi  şəxslər  arasında  ərazi  inkişafı 

korporasiyasmın  istiqraz  vərəqlərinin  yayılmasını  nəzərdə  tutur. 

İnvestorlar  istiqraz  vərəqləri  ilə  müəyyən  mənzil  və  qeyri-mənzil 

fondunun  bir  hissəsinə  sahibolma,  istifadə,  sərəncamvermə  və  ya 

mülkiyyət  hüquqi  qazanırlar.  İstiqraz  vərəqələrinin  digər  kateqoriyası 

konkret  ərazisinin  sakinlərinə  satıla  bilər.  Müəyyən  sayda  istiqraz 

vərəqəsinə  malik  olan  sakin  onların  ödənilməsi  müqabilində  mənzillə 

təmin edilə bilər. 

Ərazinin  sosial-iqtisadi  inkişafının  tənzimlənməsi  konteksində 

mühüm yeri yerli özünüidarə orqanı ilə sahibkarlıq subyektləri arasmda 

qarşılıqlı əlaqə tutur. 

Sahibkarlığın  inkişafı  sferası  baxımından  bəzi  bələdiyyənin 

həyata keçirdiyi iki funksiya: müəssisə və sakinlərə bələdiyyə tərəfindən 

göstərilən xidmətlər (yolların salınması, zibillərin təmizlənməsi, enerji, 

su,  qaz,  istilik  təchizatı,  tibbi  xidmət  və  başqaları)  və  ərazinin 

sosial-iqtisadi inkişafmm idarə edilməsidir. 

Birinci funksiya artıq yaranmış sistemin fəaliyyət göstərilməsinin 

idarə olunması prosesi kimi çıxış edir. Burda idarəetmə obyektləri kimi 

aşağıdakılar çıxış edir: 

-

 

yollar; 

-

 

mənzil fondunun vəziyyəti və istismarı; 

988 

---