Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 016 Cilt: Sayı: Manas Journal of Social Studies
Yüklə 306,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri 193
- Manas Journal of Social Studies
Manas Journal of Social Studies
1933 yılından itibaren BernĢtam‟ın Orta Asya arkeolojisi ile ilgilenmeye baĢladığı görülür. Bölgede bulunan çok sayıda araĢtırılmamıĢ abidelerin ve arkeolojik kazı yapılması gereken yerlerin varlığını tespit etmesi bunun temel sebebini teĢkil eder. Kazakistan, Kırgızistan dağları ve bozkırlarındaki arkeolojik yerleri incelemek ve kazı yapmak için aynı yıl Maddi Kültür Tarihi Devlet Akademisi (GAĠMK) tarafından Orta Asya‟ya gönderilir. Bu bilimsel araĢtırma seferi esnasında Kazakistan‟ın güneyi, Çüy ve Talas vadilerini, tarihi Ģehir kalıntılarını, Frunze, Cambul ve Semerkand‟da bulunan arkeolojik buluntuları inceler. Ermitaj Müzesi Doğu Bölümü‟nün talebi üzerine Yedisu bölgesinde yaĢamıĢ Türklere ait (VI.-VIII. yüzyıl) arkeolojik malzemeleri de toplar. 1936 yılında Yedisu bölgesi merkez olmak üzere büyük bir kazı çalıĢması baĢlatır. Bu kazı heyetinin baĢkanlığını kendisi yürütür. BernĢtam bu çalıĢmayla birlikte Orta Asya‟nın genelinde olmak üzere baĢta Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan‟ın Pamir bölgesinde yirmi yılı aĢkın bir süre boyunca baĢta kazı çalıĢmaları olmak üzere tarih, etnografya ve sosyo-kültür araĢtırmaları yapar. Aynı zamanda bu ülkelerdeki yerli kurumlarla da sıkı iĢbirliği yaparak bölgede bu alanlarda bilim insanlarının yetiĢmesine katkı sağlar (Tolstov, 1957: 179; TaĢbayeva, 1997: 7). 1936 yılındaki kazı çalıĢmalarında Kazak bilim insanları ile birlikte Talas vadisinin Kazakistan sınırlarında kalan bölgeleri ve tarihi Ģehir Taraz‟ın kalıntılarını inceler. 1938-1939 yıllarında düzenlediği Yedisu Bilimsel KeĢif Seferi‟nde aynı bölgelere ilaveten Isık Göl çevresi, Talas ırmağının yukarı kısımları, Kenkol Kurganı, Kazakistan‟daki Berkkara, Kargalı, Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
Cuvan Töbe gibi yerlerde kazılar yapar. Bölgedeki maddî abideleri kayıt altına alır. Bu dönemde eĢ zamanlı olarak farklı ekiplerle kazılar yapar. (TaĢbayeva, 1997: 7).
A. N. BernĢtam 1938 yılındaki kazılar esnasında Burana‟daki minare etrafında incelemeler yaparken. (Sağda ayakta duran) (AlyokĢin, 2010: 15)
A. N. BernĢtam, bu kazı seferleri neticesinde o zamana kadar yapılan en geniĢ kazıları yapmıĢ, bölgenin dönemlere göre geliĢim tarihini aydınlatacak çok sayıda arkeolojik eser ortaya çıkarmıĢtır. Bütün bunları Arheologiçeskiy oçerk Severnoy Kirgizii (Kuzey Kırgızistan‟ın Arkeoloji Notları, 1941), Pamyatniki starinı Talasskoy dolinı (Talas Vadisi‟nin Antik Âbideleri, 1941), Trudı Semireçenskoy arheologiçeskoy ekspeditsii. Çuyskaya Dolina (Yedisu Arkeolojik KeĢif Seferi. Çüy Vadisi, 1950) adlı eserlerinde bilim âleminin istifadesine
Manas Journal of Social Studies
sunmuĢtur. Bunların yanında Trudı Semireçenskoy arheologiçeskoy ekpeditsii. Talasskaya
kalmıĢtır. (TaĢbayeva, 1997: 7). Arheologiçeskiy oçerk Severnoy Kirgizii adlı çalıĢmada Yedisu bölgesinde devam eden üç yıllık çalıĢmalar ve bulunan malzemeler ile ilgili geniĢ analizler yer alır. Bu çalıĢmayla Çüy bölgesindeki Sak ve Usun dönemi tarihi nispeten aydınlığa kavuĢturulmuĢtur. Bu dönem Bartold‟un çalıĢmalarında kaynak yetersizliğinden dolayı etraflı bir Ģekilde ele alınamamıĢtı (Zadneprovskiy, 1960: 5-8). Çüy vadisini sulamak, dağlardan gelen akarsulardan faydalanmak ve bataklık arazileri kurutmak amacıyla yapılmaya baĢlanan Büyük Çüy Kanalı (Bol‟Ģoy Çuyskiy Kanal) çalıĢmalarında arkeolojik eserlerin bulunması üzerine bölgedeki çalıĢmaların arkeologlar nezaretinde yapılmasına karar verilmiĢtir. Bu doğrultuda 1941 yazında yapılan çalıĢmalara A. N. BernĢtam kazı heyeti baĢkanı olarak katılmıĢ, 150 kilometrelik kanal kazısı boyunca yüzlerce arkeolojik malzeme bulunmuĢtur. Bu ve önceki kazılarda bulunan buluntuların bir kısmı A. N. BernĢtam‟ın 1941 yılında kuracağı Kırgız Tarih Müzesi‟nin Tarih Arkeoloji Bölümü‟nün temel eserlerini teĢkil eder (TaĢbayeva, 1997: 7). 1936-1941 yılları arasında BernĢtam, Talas, Çüy, Ġli vadileri, Isık Göl Havzası‟ndaki binlerce tarihi eseri ve arkeolojik kazı alanlarını inceler. Aynı anda Taraz, Sarıg, Ak BeĢim, Kısımçi ve Çüy Kanalı‟ndaki arkeolojik kazıları da yürütür (Zadneprovskiy, 1960: 5-8). Sovyetler Birliği‟nin II. Dünya SavaĢı‟na dâhil olduğu yıllarda A. N. BernĢtam ayağındaki aksaklık sebebiyle cepheye çağrılmaz. 16 Temmuz 1941 tarihinde Maddi Kültür Tarihi Ensititüsü tarafından SSCB Bilimler Akademisi Kazak ġubesi‟ne bağlı Frunze‟deki (BiĢkek) Kırgız Devlet Tarih, Dil ve Edebiyat Enstitüsü‟nde, 13 Ocak 1942 tarihinden 1 Temmuz 1943 yılına kadar öğretim görevlisi olarak görev yapmıĢtır. BernĢtam, savaĢ yıllarını Kırgızistan‟ın baĢkenti o zamanki adıyla Frunze‟de, ağırlıklı olarak Kırgızistan tarihi üzerine araĢtırmalar yaparak ve Bilimler Akademisi‟nin teĢkilatlandırılması çalıĢmalarıyla geçirir. Bu doğrultuda Kırgız SSCB SNK Bilim Heyeti‟ni kurar ve 13 Ocak 1942 tarihinde buranın baĢkan vekili olur. 1943‟te açılan SSCB Bilimler Akademisi‟nin Kırgızistan ġubesi‟nin kuruluĢ çalıĢmalarını yürütür ve Dil, Literatür ve Tarih Enstitüsü‟nün Tarih Bölümü‟nün yöneticiliğini üstlenir (AlyokĢin, 2010: 15; TaĢbayeva, 1997: 8). BernĢtam bu yıllarda Kazak, Uygur, Türkmen ve Özbek tarihi ile ilgili çalıĢmalarını devam ettirirken, İstoriya kirgiz i Kirgizstana s drevneyşih vremen do mongolskogo zavoyevaniya (Eski Devirlerden Moğol Fetihlerine Kadar Kırgız ve Kırgızistan Tarihi) adlı doktora tezini tamamlayarak 24 Ağustos 1942 yılında TaĢkent‟te savunmuĢtur. Bu çalıĢmada Yüklə 306,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|