Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 016 Cilt: Sayı: Manas Journal of Social Studies
Yüklə 306,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
Manas Journal of Social Studies
yıllarında etnografik araĢtırmalar ve pratik yapmak gayesiyle Türkmenistan‟a gitmesi onun âdeta ilmî hayatının bundan sonraki yolunu belirler. Burada yaptığı tatbikî çalıĢmaların neticesinde Turkmenskiy rod i kolhozı [Türkmen Boyu ve Kolhozlar] (1932) adlı çalıĢmasını yayımlar (Tolstov, 1957: 178). Böylece BernĢtam‟ın 25 yıl sürecek bilimsel çalıĢma hayatındaki temel çalıĢma alanı Orta ve Merkezi Asya tarihi, arkeolojisi ve konargöçer
1931 yılında Leningrad Devlet Üniversitesi Tarih-Linguistik Enstitüsü‟nü bitiren A. N. BernĢtam aynı yıl, 1930 yılında görev yapmaya baĢladığı Maddî Kültür Tarihi Devlet
olarak atanırlar. Doktora yıllarında gerek danıĢmalarından gerekse o dönemin A. N. Samoyloviç gibi ileri gelen hocalarından arkeoloji, dil ve eski Türk yazıtları üzerine dersler alır. 1933 yılında Orta Asya‟ya (Yedisu, Frunze ve TaĢkent) arkeolojik, etnografik incelemeler yapmak üzere sefer yapar (AlyokĢin, 2010: 12). 1931-1934 yılları arasında Maddî Kültür Tarihi Devlet Akademisi‟nde araĢtırma görevlisi ve doktora öğrencisi olan A. N. BernĢtam daha sonra burada hayatının sonuna kadar kıdemli araĢtırmacı olarak çalıĢır. Bununla birlikte 1930‟lu yıllardaki hararetli siyasî geliĢmeleri yakından takip eder ve sosyalist sistem lehinde çok sayıda popüler yazı da kaleme alır (Tolstov, 1957: 178; Nekrolog, 1957: 289). Bunun yanında konargöçerlerin ve Orta Asya halklarının tarihini Marksist-Leninist yaklaĢımlar doğrultusunda değerlendirme ve yorumlama gayretleri içerisine girer (Nekrolog, 1957: 289-290). 1935 yılı Nisan ayında 6.-8. Yüzyıllarda Türk Toplumunun Sosyo-Ekonomik Yapısı.
VIII vv. n. e. Turki v Mongolii) adlı kandidatlık 5 çalıĢmasını baĢarılı bir Ģekilde savunur. Bu çalıĢması 1946 yılında 6.-8. Yüzyıllarda Orhon Yenisey Türklerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı (Sotsialno-ekonomiçeskiy stroy orhono-yeniseyskih tyurok 6-8 vekov) adıyla yayınlanır. BernĢtam, Türklerin kökeni, boyları, siyasi, sosyal ve ekonomik yapıları, yerleĢim bölgeleri ile ilgili araĢtırmalarını kandidatlık sonrasında da devam ettirir. (Zadneprovskiy, 1960: 5-8; TaĢbayeva, 1997: 6). Kırgızistan ve Kazakistan‟ın eskiçağlarına dair araĢtırmaların temelini A. N. BernĢtam‟ın attığı, onun bölgenin tarihine dair o güne kadar ki birçok problemli konuları aydınlattığı, bölge tarihiyle ilgili yeni teoriler ortaya koyduğu ifade edilebilir. Tabii ki
5 Türkiye sisteminde doktora derecesine eĢtir. Ancak Rus sisteminde magistratura (yüksek lisans), aspirantura (doktora), kandidatlık (doktora) tezi daha sonra akademik kadro unvanları ve en üst unvan olarak doktora derecesi gelir. Doktor unvanını almak için ikinci bir tez hazırlamak ve savunmak gerekir. Doçentlik ve Profösörlük kadro unvanlarıdır. Doktor en üst unvandır.
Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
bu tarz çalıĢmalarının baĢında onun doktora tezi gelmektedir. Bu tezde bölgede hâkimiyet sürmüĢ Türklerin sosyal, kültürel ve etnik yapıları, boy iliĢkileri, yazıları üzerine mevcut olan birçok problem etraflı bir Ģekilde ele alınmıĢ ve çalıĢmada bu alanla ilgili mühim problemler açıklığa kavuĢturulmuĢtur (Tolstov, 1957: 179). Kandidatlık tezini savunmasının ardından BernĢtam, 1935 yıllında SSCB Bilimler Akademisi ġarkiyat Enstitüsü‟nde (Ġnstituta vostokovedeniya AN SSSR) doktoraya baĢlar. Tez konusu “Ġstoriya tyurkskih plemen i narodov” olarak kabul edilir. Ancak bu yıllarda Sovyetler Birliği‟nde kollektivizasyon çalıĢmaları neticesinde ortaya çıkan tartıĢma ve çatıĢma ortamında, rejim ideolojisinden farklı düĢünenlere karĢı uyguladığı repressiya yani baskılardan geniĢ bilim çevreleri de etkilenir ve 1937 yılında BernĢtam‟ın danıĢmanı olan A. K. Bıkovskiy kurĢuna dizilir. Ardından onun öğrencilerine karĢı da baskılar uygulanmaya baĢlanır. BernĢtam‟ın savunması tamamlanmıĢ olan kandidatlık tezi tekrar kontrol edilmek üzere yeni bir komisyona havale edilir. Hocası aleyhinde tanıklık yapması için uzun süre baskı yapılır, Maddi Kültür Tarihi Enstitüsü‟ndeki görevinden alınır. Hakkında soruĢturma baĢlatılır. Bir yıl sonra 1938 yılında soruĢturma sonlandırılır, 1939 yılında görevine iade edilir ve kandidatlık tezi tekrar onaylanır. 1940 yılında Leningrad Devlet Üniversitesi Tarih Fakültesinde doçent olur. 1941 yılında Maddi Kültür Tarihi Ensititüsü bilim heyetine dâhil edilir. A. N. BernĢtam, yaĢadığı bu sıkıntılı süreçte bilimsel çalıĢmalarını yapmaktan ve arkeolojik seferlerini devam ettirmekten geri kalmamıĢtır (AlyokĢin, 2010: 13-14). Tez çalıĢmaları için hazırlıkları ve doktora çalıĢmasıyla birlikte Orta Asya Türk halklarının etnogenez meseleleriyle ilgili konular üzerine yoğunlaĢan BernĢtam, kaynakların yetersizliği karĢısında etnografik ve arkeolojik kaynaklara baĢvurur. Türklerin kökeniyle ilgili yaptığı incelemeler onu Hun tarihini araĢtırmaya yönlendirir. Yaptığı araĢtırmalar açık bir Ģekilde Hunların Orta Asya Türklerinin selefleri olduğunu ortaya koyar. Hun tarihini derinlemesine araĢtırması, metodolojik olarak Orta Asya tarihini bir bütün olarak ele almasına, Türk halklarının tarihiyle ilgili birçok problemi de çözmesine yardımcı olur. Çünkü Türk halklarının tarihiyle ilgili birçok mesele Hunlarla iliĢkiliydi. Bu araĢtırmalar sonunda
yayınlanmıĢtır. (Zadneprovskiy, 1960: 5-6; TaĢbayeva, 1997: 6). Yüklə 306,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|