Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 016 Cilt: Sayı: Manas Journal of Social Studies
Yüklə 306,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
| Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2016 Cilt: 5 Sayı: 2 Manas Journal of Social Studies 2016 Vol.: 5 No: 2
TÜRK TARĠHĠ ARAġTIRMACISI OLARAK A. N. BERNġTAM VE ESERLERĠ Yrd. Doç. Dr. Cengiz BUYAR Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Tarih Bölümü cengizbuyar@gmail.com
Aleksandr Natanoviç BernĢtam (1 Ekim 1910 - 10 Aralık 1956), Türkistan ve Türk halkları tarihi üzerine çok sayıda araĢtırmalar yapmıĢ ve eserler yazmıĢ etnograf, arkeolog ve Ģarkiyatçı bir bilgindir. Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Kırgızlar üzerine önemli çalıĢmaları bulunmaktadır. 1933-1956 yılları arasında Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan‟da tarihî âbideleri tespit seyahatleri, yazılı kaynak araĢtırmaları, kazı çalıĢmaları ve mimarî abideler üzerine incelemeler yaparak Orta Asya Türk tarihinin M.Ö. 2. binden M.S. 15. yüzyıla kadarki değiĢik meseleleri hakkında mühim çalıĢmalar ortaya koymuĢtur. Ortaya koyduğu bu çalıĢmalar günümüze kadar ehemmiyetini muhafaza etmektedir. Bununla birlikte bilim dünyasında eserleri gerektiği kadar bilinmemektedir. Bunun temel sebepleri arasında çalıĢmalarında, o dönem Sovyet rejiminin ideolojik yaklaĢımlarına karĢı tezler ortaya koyması, çalıĢmalarının mühim kısmını 2. Dünya savaĢı yıllarında yayımlaması gibi sebepler gelmektedir. BaĢlıca eserleri arasında Hun Tarihi Denemesi (Oçerk Ġstorii Gunnov), 6.-8.
orhono-yeniseyskih tyurok 6-8 vekov), Kuzey Kırgızistan Arkeoloji Notları (Arheologiçeskiy oçerk Severnoy Kirgizii), Talas Vadisi‟nin Antik Âbideleri (Pamyatniki starinı Talasskoy dolinı), Yedisu Arkeolojik Keşif Seferi. Çüy Vadisi (Trudı Semireçenskoy arheologiçeskoy ekspeditsii. Çuyskaya Dolina), Kenkol Kurganları (Kenkolskiy Mogilnik), Kuzey Kırgızistan
arheologiçeskiy oçerk), Kırgızistan‟ın Mimarî Anıtları (Arhitekturnıye pamyatniki Kirgizii) gelmektedir. Bu çalıĢmada A. N. BernĢtam‟ın hayatı, ilmi Ģahsiyeti ortaya konulmaya çalıĢılacak, eserleri üzerine değerlendirmeler yapılacak ve eserlerinin bibliyografyası verilecektir.
Abstract Aleksandr Natanovich Bernshtam (01 October 1910 – 10 December 1956) is ethnographer, archeologist and orientalist who has done lots of research and wrote so many books on the history of Turkestan and the Turkish folks. He also has significant works on Hun, Gokturk, Uighur, and Kyrgyz. He he has put forth important studies on various issues about Central Asian Turkish history from BC 2000 up to 15th century, by making travels ,between the years 1933-1956, to determine historical monuments in Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan and Tajikistan and doing research on written sources, excavations and researches on architectural monuments. These studies still maintains its importance nowadays. However, his works aren‟t well known by the world of science. Among the basic reasons for being so, his putting forward the thesis against the Soviet regime‟s ideological approach on that period in his studies and publishing important part of his works during World War 2. plays an important role. Between His Major works we can mention Hun Historic Essay (Ocherk istorii Gunnov), 6.-8‟th century
orhono - yeniseyskih tyurok 6-8 vekov), North Kyrgyzstan Archaeological Notes (Arheologicheskiy Ocherk Severnoy Kirgizi), The ancient monuments of the Talas valley
Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
(Pamyatniki starinı Talasskoy dolinı), Yedisu Archaeological Discovery expedition. Chuy
Ocherk Severnoy Kirgizi), The Historical Monuments of Talas valley. Historical – archaeological essay (Pamyatniki starinı Talasskoy dolinı. Ġstoriko-arheologicheskiy ocherk), Kyrgyzstan Architectural Monuments (Arhitekturnıye pamyatniki Kirgizii). In this study, A. N Bernshtam‟s life, his scientific personalitiy will be tried to put forward, an evaluation of his studies will be made and a bibliography of his works will be given.
ÇalıĢmanın konusunu teĢkil eden A. N. BernĢtam‟ın, Rus Türkolojisindeki önemli isimlerden biri olması sebebiyle, onun yetiĢmesine tesir eden geleneği, çalıĢmalarına referans olan eserlerin ortaya çıktığı tarihî arka planı bilmek ve anlamak için, Rusya‟daki Türkoloji çalıĢmalarının ana çizgileriyle geliĢimini bilmek gerekir. Türkoloji çalıĢmalarının 18. yüzyılda, bilhassa Petr I döneminden itibaren Rusya‟da temellerinin atılmaya baĢlandığı görülür. ġarkiyat araĢtırmaları çerçevesinde Türk dilinin ve lehçelerinin öğrenilmesi, öğretilmesi ve incelenmesi çalıĢmalarıyla baĢlayan süreç daha sonra tarih, etnogenez, etnografya, folklor, coğrafya, askerî, siyasî ve sosyo-kültürel alanları da içine almıĢtır. Bu anlamda Türkoloji Rusya‟da Türk halklarıyla ilgili hemen bütün konuları inceleyen bir saha haline gelmiĢtir. ġüphesiz ki bunun siyasî, askerî ve ekonomik nedenleri vardır. Petr I‟in 1724-1725 yıllarında Bilimler Akademisi‟ni kurmasıyla birlikte Türkoloji çalıĢmaları yeni bir aĢamaya geçer. Bilhassa Sankt-Peterburg, Moskva ve Kazan‟daki üniversitelerde Türkoloji araĢtırmaları yapan bölümler açılır. Rusya‟da 18. yüzyılda baĢlayan Türkoloji çalıĢmaları yaklaĢık yüz yıl sonra neticelerini vermeye baĢlar. 19. yüzyılda L. Z. Budagov (1812-1878), V. V. Grigoryev (1816-1881), N. Ġ. Ġlminskiy (1822-1891), V. V. Radlov (1837-1918), N. P. Ostroumov (1846-1930), V. D. Smirnov (1846-1922), N. A. Aristov (1847-?), N. E. Efimov (1858-1918), N. F. Katanov (1862-1922), E. K. Pekarskiy (1858-1934), P. M. Melioranskiy (1868-1906), V. V. Bartold (1869-1930), N. Ġ. AĢmarin (1870-1933), V. A. Gordlevskiy (1876-1956), S. E. Malov (1880-1957), A. N. Samayloviç (1880-1938) gibi Türkoloji sahasında otorite olan, klasik eserler veren yüzlerce Türkolog yetiĢir. Sovyetler Birliği‟nin kurulması ile birlikte Çarlık Rusya‟sında kurumsallaĢmasını tamamlayan Türkoloji araĢtırmaları eski geleneğin devamı, yeni rejimin ideolojik çizgileri doğrultusunda daha da yaygınlaĢtırılmıĢtır. 1970‟lere gelindiğinde Rusya Türkologları ve eserleriyle ilgili rehber kitaplar hazırlanması ihtiyacı doğar (bkz. Kononov, 1974, 1989;
Yüklə 306,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|