Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 016 Cilt: Sayı: Manas Journal of Social Studies
Yüklə 306,43 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Hayatı ve Ġlmî ġahsiyeti
- Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri 189
Manas Journal of Social Studies
Miliband, 1975). Ġlerleyen süreçte bu sahaya hasredilen Tyurkologiçeskiy Sbornik,
baĢlanacaktır (Konuyla ilgili olarak bkz. Kononov, 1969; Eren 1998; Buran, 2009: 430-444; KutalmıĢ, 2014: 193-198; SBD, 2004). A. N. BernĢtam böyle bir birikim ve geleneğin içerisinden çıkan bir bilim insanıdır. A. N. BernĢtam‟ın hayatı ile ile ilgili kısa biyografi bilgilerini bulmak mümkün olmakla birlikte (bkz. Miliband, 1975: 76-77; Dlujenskaya 2011: 162; Eren, 1998: 114-115; Kolesnikov- Kamalov 2011: 35) 1 onun hayatı ve eserleri hakkında nispeten etraflı bilgi veren çalıĢmalar birkaç taneyi geçmez. Bu durum A. N. BernĢtam‟ın 1951 yılında yayınlanan Hun Tarihi Denemesi eseri sonrası dönemin ideolojisinin tarih tezlerine, karĢı tezler ortaya koyması sebebiyle ona tavır alınmasının bir neticesidir. Buna karĢın Türk tarihi ile ilgili ortaya koyduğu ikiyüze yakın çalıĢma onun bilhassa Orta Asya Türk tarihini araĢtıranlar için ne kadar önemli olduğunun anlaĢılması bakımından dikkate değerdir. Ayrıca yayımlanan çalıĢmalarının yanında çok sayıda makale ve kitap çalıĢması da yayınlanmadan kalmıĢtır.
Aleksandr Natanoviç BernĢtam 1 Ekim 1910 tarihinde Kırım yakınlarında, Karadeniz ile Azak denizinin birleĢtiği yerde bulunan tarihî bir liman Ģehri olan Kerç‟te 2 doğmuĢtur. 1905 ve 1917 yıllarında Rusya‟daki iç mücadelelere katılan ve BolĢeviklerin yanında mücadele veren babası Natan (Nuta) BernĢtam, Kızıl Ordu‟nun Kırım‟ı ele geçirme operasyonu esnasında yaralanmıĢ ve ölmüĢtür. (AlyokĢin, 2010: 9; Tolstov, 1957: 178; Nekrolog, 1957: 289). Annesi ġeyndel BernĢtam, bir kuyumcu ustasının kızı olup Kerç‟teki bir konserve fabrikasında muhasebeci olarak çalıĢmıĢtır. Aile olarak, Rusya‟nın o zamanlar Herson eyaleti 3 olarak adlandırılan bölgesinde Lev kasabasında yaĢayan, çiftçilikle uğraĢan Yahudi bir sülaleye mensupturlar. Aile 1917 yılında Sivastopol‟a göç etmiĢ ve Aleksandr BernĢtam burada 8 numaralı okulda eğitimine baĢlamıĢtır. 17 Haziran 1927 yılında ilköğrenimini baĢarılı bir Ģekilde tamamlamıĢtır (AlyokĢin, 2010: 9).
1 Rusya Türkologları ile ilgili en önde gelen çalıĢmalardan biri: A. N. Kononov, Biobibliografiçeskiy Slovar‟ Oteçestvennıh Tyurkologov. Dooktyabrskiy Period, Moskva 1974, Ġkinci Baskı 1989‟dur. ÇalıĢmada her ne kadar Eylül devrimi öncesi Türkologlar yer alsa da devrim sonrası çalıĢma yapmıĢ çok sayıda Türkolog da yer almaktadır. Buna rağmen kitapta A. N. BernĢtam‟ın yer almaması ilgi çeken bir durumdur. 2 Kerç: Kırım Türkçesinde Keriç, Ukraynaca Kерч, eski Rusça‟da Кърчевъ,Yunanca‟da Παντικάπαιον) olarak geçer. Dünyanın en eski Ģehirlerinden biridir. Tarihi M.Ö. VII. yüzyıla kadar gider. 3 Herson Eyaleti, 1803 yılında Aleksandr I‟in 15 Mayıs, Nu:20760 emri ile bölge merkezinin Nikolayev‟den Herson‟a değiĢtirilmesi ile kurulmuĢ ve 1922 yılına kadar idarî yönetim birimi olarak varlığı devam eden eyalettir. Bugünkü Ukrayna‟nın güney kısmı, Kırım‟ın kuzeyindeki bölgedir. Türk Tarihi Araştırmacısı Olarak A.N. Bernştam ve Eserleri
Ortaokulda okurken 15 yaĢında, 9 Mart 1925 tarihinde Sivastopol‟daki bölge müzesinde akĢamları çalıĢmaya baĢlamıĢtır. Daha ortaokulda dönemin meĢhur arkeologlarından N. Ġ. Repnikov tarafından Kırım‟da yapılan kazılara katılmıĢtır. Bu arkeolojik çalıĢmalar onun bu doğrultuda geleceğinin Ģekillenmesinde büyük rol oynamıĢtır. 1926 yılında genç bir müze çalıĢanı olarak Kırım‟daki mağaralar üzerine yapılan araĢtırma seferine katılır. 1927 yılında da Kerçen Arkeoloji Konferansı‟na katılır (AlyokĢin, 2010: 9). A. N. BernĢtam, 1928 yılında Leningrad Devlet Üniversitesi‟nin Coğrafya Fakültesi Etnografya Bölümü‟nü kazanır. Kısa bir süre sonra üniversitede sosyal bilimler alanında yeni yapılanma olur ve o, Tarih ve Dil Enstitüsü‟ne aktarılır (Leningradskiy Gosudarstvennıy universitet, Ġstoriko-lingvistiçeskiy institut). Eğitimine burada devam eder (Nekrolog, 1957: 289; AlyokĢin, 2010: 10). Üniversite yıllarından itibaren aktif bir Ģekilde araĢtırma faaliyetlerine katılır. Daha önce müze organize iĢleri ve Kırım Tatarlarının etnografisi üzerine incelemeler yapan BernĢtam, üniversite yıllarında, Sovyet Bölge AraĢtırmaları Hareketi ile birlikte çalıĢmaya baĢlamıĢ ve 1930 yılında öğrenci iken Bölge AraĢtırmaları Leningrad Bölge Bürosunun yönetim kurulu (prezidium) üyesi olarak seçilir. Burada görev alan öğrencileri baĢarılı bir Ģekilde yönetir. Ġçerisinde bulunduğu faaliyetler onun etnografya çalıĢmalarını yakından takip etmesini, çalıĢma metotlarını öğrenmesini, alanla ilgili çalıĢmalarda organize etme kabiliyetinin geliĢmesini ve tecrübe kazanmasını sağlar (Tolstov, 1957: 178). Leningrad Üniversitesi‟nde eğitimine devam ederken 1930 yılında Maddî Kültür
gitmek ve AĢkabat‟tan Kızıl Arvat‟a kadarki bölgedeki kolhoz yapılanmaları üzerine incelemeler yapmak üzere 2,5 aylık bir proje teklifi verir. Projenin kabulünden sonra çalıĢmalarını yürütmek üzere Türkmenistan‟a gider. 25 Mayıs 1930‟da çalıĢmalarına baĢlar. Burada Türkmenlerin yaĢadıkları yerler, kültürleri ve dilleri üzerine incelemelerde bulunur. Bu seyahat onun Orta Asya Türk halklarının etnogenez meseleleri üzerine ilgilenmesinin baĢlangıcını teĢkil eder (AlyokĢin, 2010: 12). Ġlk çalıĢması 1929 yılında yayınlanan Bölge Müzelerinde Arkeoloji Bölümlerinin Kurulma Usûlleri Üzerine (K metodike postroyeniya arheologiçeskih otdelov v krayevedçeskih muzeyah)‟dir (Nekrolog, 1957: 289) 4 . Daha sonra Jilişçe Kırımskogo Predgorya. Opıt sotsiologiçeskogo o analiza (1931) adlı çalıĢması yayımlanır. Üniversite
4 Tolstov sehven ilk yayımlanan çalıĢmasının Jilişçe Kırımskogo Predgorya. Opıt sotsiologiçeskogo o analiza (1931) olduğunu ifade eder. Yüklə 306,43 Kb. Dostları ilə paylaş:
|