Magistratura məRKƏZİ
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya işinin nəzəri və praktiki əhəmiyyəti
- İşin strukturu və həcmi.
- I FƏSİL. İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşmasının nəzəri və metodoloji əsasları. 1.1
7
Əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasında innovasiyalı iqtisadiyyatın rolunun zəruriliyinin təhlili aparılmışdır;
İqtisadi sistemdə innovasiyalı iqtisadiyyatın özünəməxsus xüsusiyyətlərin müəyyənləşdirilməsi və dövlətin iqtisadi rolunun zəruriliyi əsaslandırılmışdır. Dissertasiya işinin nəzəri və praktiki əhəmiyyəti dövlətin innovativ iqtisadi inkişafı elmi əsaslarla yeni texnologiyalar, yeni xidmət növləri və idarəetmənin təşkili sahəsindəki yeniliklərdən daha çox səmərəli istifadə edilməsinə əsaslanır.
ədəbiyyat siyahısından ibarətdir.
8 I FƏSİL. İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşmasının nəzəri və metodoloji əsasları. 1.1 İnnovasiyalı iqtisadiyyatın formalaşdırılmasının obyektiv zəruriliyi və səciyyəvi xüsusiyyətləri . İnnovasiya ictimai, mədəni və inzibati mühitdə yeni üsulların istifadə edilməyə başlanmasıdır. Azərbaycan dilində yenilik, yeniləmə, yenilikçilik (gərçək mənasını verə bilmir). İnnovasiya, yeniliyin özündən çox nəticəsini, fərqliləşdirmək və dəyişdirməyə bağlı iqtisadi və ictimai bir sistemi ifadə edir. Məlumatın iqtisadi və ictimai faydaya çevrilməsi, dəyişməyə olan istək, yeniliyə açıqlıq və sahibkarlıq ruhu ilə qaynaşan bir mədəniyyətin məhsuludur. İnnovasiya dedikdə, yəni əmtəə, xidmət, texnologiyalar, təşkilati forma, idarəetmə metodu şəklində öz praktiki təcəssümünü və tətbiqini tapmış ideyaların reallaşdırılması üzrə yaradıcılıq prosesi başa düşülməlidir. İnnovasiyanı məhsul inovasyonu, xidmət inovasyonu, proses inovasyonu, təşkilati innovasiya, marketinq inovasyonu, texnoloji innovasiya, ictimai innovasiya və s. kateqoriyalara ayırmaq mümkündür. İnnovasiya prosesi təkrar istehsal tipini, sosial-iqtisadi münasibətlərin keyfiyyətini dəyişməklə və özünəməxsus yığım forması, xüsusi sərvət strukturu və yığım effektivliyinin xüsusi qiymətləndirmə meyarları kəsb edən yeni innovasiya yönümlü iqtisadiyyatı yaratmaqla bütün təsərrüfatçılıq sisteminin fəaliyyətində hakim rol oynamağa başlayır. Nəzəri cəhətdən hazırda innovasiya iqtisadiyyatının formalaşması haqqında danışmaq olar. Bu zaman iqtisadi artım kimi istehsalın intellektləşdirilməsi çıxış edir, yəni ÜDM artımı, əsasən, elmtutumlu məhsul və xidmətlərin buraxılışı və reallaşdırılması hesabına əldə edilir.
9 Yenilik - fundamental, tətbiqi tədqiqatların və işləmələrin hər hansı bir fəaliyyət sferasına onun effektivliyinin yüksəldilməsi üzrə tərtib olunmuş nəticəsidir. Yenilik - elmi və texnikanın nailiyyətlərinin tətbiqi və bazar istifadəsi üzrə fəaliyyətin yalnız aralıq yekunudur. Yenilik intellektual məhsulun növlərindən biri şəklində, məsələn, kəşf, anlayış, elmi yanaşma, eyni prinsip, standart, tövsiyə, metodika, yeni və ya təkmilləşdirilmiş məhsula sənədləşmə, patent, səmərələşdirici təklif, ixtira, ―nou- hau‖, marketinq tədqiqatlarının nəticələri və s. formada təsbit edilə və rəsmiləşdirilə bilər. Yenilik termininin sinonimi ―yenicə‖ anlayışı sayılır ki, bu da əvvəllər mövcud olmayan hər hansı yeniliyi özündə əks etdirir. ―Yenilik‖ və ―yenicə‖ anlayışları ilə ―tədqiqat‖, ―ixtira‖ və ―kəşf‖ anlayışları sıx əlaqədardır. Yaranma səbəblərinə görə innovasiya strateji və reaktiv ola bilər. Strateji innovasiyalar yeniliyin tətbiqi nəticəsində rəqabət üstünlüyünü təmin etmiş olur və onu tətbiq edən firma və ya dövlət elmi-texniki renta qazanır. Reaktiv innovasiyalar strateji innovasiyanı tətbiq edən rəqiblərinə çatmaq məqsədi ilə həyata keçirilir. İnnovasiya elm və texnologiyanın iqtisadi və ictimai fayda təmin edəcək şəkildə yenilənməsi müddətidir. Yəni yaradıcılığın, ticari ustalıqla birləşdirilməsidir. İnnovasiya gələcəyi yaratmaqla və davamlı qazanclı böyümə təmin etməklə əlaqədardır. İnnovasiyalar istehsal, iqtisadiyyat, hüquq, sosial, elm, mədəniyyət, təhsil və digər sahələri əhatə edə bilərlər. Yeniliyin səviyyəsinə görə innovasiyalar 3 növ olur:
bazis innovasiyalar – yeni nəsil material, avadanlıq, prinsipcə yeni texnika və texnologiyaların yaranmasına yönələn investisiyalar;
texnologiyaların yayılması və təkmilləşdirilməsi, istehsal olunan malların və göstərilən xidmətlərin yaxşılaşdırılmasına yönələn investisiyalar;
10
yanlış innovasiyalar – səmərə verməyən və ya mənfi effekt verən köhnəlmiş texnika və texnologiyanın yaxşılaşdırılmasına yönələn investisiyalar. Müasir dünya fəaliyyətlərinə bir yeniliyin qatılması şəklində aydın inovasyonların qaynaqları; yeni icadlar, yeni nəzəriyyələr, yeni anlayışlar və ya köhnədən var olan məhsul və ya üsulların inkişaf etdirilərək yenidən tətbiq olunmasıdır. İnnovasiya, iqtisadi və ictimai fayda təmin edəcək yeni fikirlər, üsullar, məhsullar inkişaf etdirmək və bunları tətbiq etməkdir. Beləcə, daha əvvəl həll edilməmiş problemləri həll etmək və ya daha əvvəl qarşılanmayan ehtiyaclara cavab vermək məqsədiylə inkişaf etdirilə ya da onsuz da var olan bir çox məhsul və xidməti daha gözəl, daha rahat, daha çox insana fayda təmin edəcək hala gətirməyi amaçlayabilir. Bu fikirlərin həyata keçirilməsi və ortaya məhsul, xidmət və ya üsulların çıxarılmasıyla və ardından bu məhsul və xidmətlərin satılmağa və ya üsullarının tətbiq başlanmasıyla innovasiya edilmiş olur. K.Frimen innovasiya fəaliyyətinin institusional kontekstinə üstünlük verərək qeyd edirdi ki, milli innovasiya sistemi (MİS) - iqtisadiyyatın dövlət və özəl sektorlarında fəallığı və qarşılıqlı əlaqəsi yeni texnologiyaların diffuziyasını yaradan, dəyişdirən və kömək edən institusional struktur şəbəkəsindən ibarətdir. Bu institutlara həm tədqiqatların aparılmasına cavabdeh təşkilatlar, həm də «müəssisə və milli səviyyədə mövcud ehtiyatların təşkili və idarə edilməsinə kömək edən fəaliyyət surəti» daxildir İnnovasiya prosesi, məlumatın iqtisadi və ictimai faydaya çevrilməsi olaraq təyin olunur. Bu səbəblə də texniki, iqtisadi və ictimai proseslərin meydana gətirdiyi bir bütündür. Fərdlərdə və cəmiyyətdə dəyişməyə olan istək, yeniliyə açıqlıq və sahibkarlıq ruhu ilə qaynaşan bir mədəniyyət tələb edir. İnnovasiya öz başına ayrı bir hadisə deyil, elm və texnologiya fəaliyyətinin bütün proseslərini əhatə edir. Ancaq inovasyondan gözlənilən, elm və texnologiya Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|