Kiş 2012 / sayi 60 01-18 bilig

•
 Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar 
•
 
14 
• 
bilig 
KIŞ 2012 / SAYI 60 
gibi, mali olarak destekledikleri şiir kitapları da vardır. İbrahim Alaad-
din Gövsa’nın Çanakkale İzleri, Yusuf Ziya’nın Yanardağ adlı kitapları 
bunlardandır (Narlı 2007: 175).  
Bugün Çanakkale’yi ziyaret edenler, büyük ölçüde Mehmet Akif’in 
Çanakkale şehitlerine adanan şiirinin oluşturduğu atmosfer içinde o 
savaş mekânlarını dolaşmaktadırlar. İnsanlar, Çanakkale’de yaşanan 
ölüm-kalım savaşının hatıralarını, bu hatıralar etrafında oluşan gizemli 
hikâyeleri edebî metinlerden okumuşlardır. Şiirlerin ve özellikle son 
yirmi yıldır Çanakkale etrafında yazılan romanların oluşturduğu at-
mosfer, Gelibolu Yarımadasını kutsal bir mekân hâline getirmiştir. Son 
yıllarda Mehmet Niyazi’nin Çanakkale Mahşeri, Mustafa Necati Sepet-
çioğlu’nun  Çanakkale serisi, Buket Uzuner’in Uzun Beyaz Bulut, Tur-
gut Özakman’ın Şu  Çılgın Türkler adlı romanlarının doğrudan ya da 
dolaylı olarak oluşturduğu duyarlık, Çanakkale’yi bir milletin var oluş 
mekânı hâline getirmiştir. Son yıllarda neredeyse Türkiye’nin her şeh-
rinden gruplar hâlinde Çanakkale’ye, Gelibolu Yarımadasına ziyaretler 
düzenlenmektedir. Bu geziler, şehrin ve yarım adanın ticari hacmini de 
fark edilebilir bir derece de etkilemektedir. Edebî eserlerin oluşturduğu 
bu atmosferin, bölgede düzenlenen uluslararası buluşmaları da olumlu 
anlamda etkilediği söylenebilir. Çanakkale şehri ve turizm acenteleri, 
bölgeyi tanıtan kitaplarda, broşürlerde daima edebî eserlerden çıkan 
imajları kullanmaktadırlar.  
Sonuç 
Bu kısa çalışma göstermektedir ki edebiyat, turizmi teşvik edebilecek 
bir kültürel varlıktır. Bu husus, bir yandan edebî mekânların ortaya 
çıkışı ile mümkün olabilme; bir yandan da mekânın edebî olarak anla-
tımı ile cazibesinin artışından kaynaklanmaktadır. Yerlerin turizm açı-
sından değerlendirilmesinde edebiyatın veya edebî anlatımın önemi 
açıktır. Yerlerin tanıtımında edebî bakış açısı ve edebî mekânların teş-
vik edilmesi, yeni arayışların ortaya çıktığı şu günlerde Türk turizmine 
farklı bir anlayış katacaktır.  
Türkiye’de, mekân, edebiyat ve turizm üçlüsü ile ortaya çıkan, edebî 
mekânların turizm maksadıyla tüketilmesi anlamına gelen edebî miras 
turizmi için önemli potansiyel alanlar mevcuttur. Bu alanlardan bazıla-
rı, edebî kişiliklerin önemine bağlı olarak uzun zamandan beri, adı 
edebî miras turizmi olarak konulmasa da, ziyaret edilmektedir. Bunla-
rın başında hiç kuşkusuz Mevlâna dolayısıyla da Konya gelmektedir. 

---

•
 Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar 
•
 
15 
• 
KIŞ 2012 / SAYI 60 
bilig 
Şehir bu açıdan uluslararası öneme sahiptir. Mevlâna, bilinçli olmasa 
da, “Ne olursan ol gel” değişiyle turistik yolculukları bir bakıma teşvik 
etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Mevlâna’yı Türkiye’nin 
tanıtımında kullanması bu açıdan anlamlıdır. Bu açıdan bir başka ko-
num Eskişehir-Mihalıççık (Yunus Emre) ve Nevşehir (Hacı Bektaş-ı 
Veli) yerleşmeleridir. Uluslararası ölçüde olmasa da Bursa ve Gönen de 
şehir kimliğinin oluşumunda ya da edebî turizm şehri olmak gibi bir 
potansiyele sahip oldukları görülmektedir. Bu iki yerleşme, sahip ol-
dukları edebî kişilere bağlı olarak bir takım etkinliklere sahne olmakta; 
buna bağlı olarak farklı bir çekicilik ortaya çıkmaktadır. Yazarları ile 
ilgili yapılan sempozyumlar, bu iki şehrin edebî miras turizmi mekânı 
olarak ortaya çıkmalarını sağlamaktadır.  
İstanbul, kişilerle ilgili olmayan ancak şehrin sahip olduğu doğal güzel-
likleri ile ön plana çıkan edebî bir mekân olmuştur. Bu edebî mekân 
birden çok yazarla ilgilidir ve bu açıdan müzeler şehridir  
Kuşkusuz bu çalışmada Türkiye’de edebî mekânlarla ilgili sayısal veriler 
dikkate alınmamakta veya ziyaretçi miktarı ve özellikleri verilmemekte-
dir. Konu başka bir çalışmada ele alınabilir ve Türkiye’de edebî miras 
turistlerinin profili ortaya konabilir.  
 
Kaynaklar 
Aliağaoğlu, Alpaslan (2004). “Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den 
Örnekler”. Coğrafi Bilimler Dergisi 2 (2): 55-70.  
Aydoğan, Köksal (1994). Türkiye Turizm Coğrafyası. Ankara: Gazi Büro 
Kitabevi.  
Boniface Piriscilla ve Fowler, J. Peter (1993). Heritege and Tourism in the 
global village. London: Routledge.  
Boniface, Brain ve Cris Cooper. (1994). The Geography of Tourism and Travel 
(Second edition). Butterworth, Heinemann.  
Fawcett, Clare ve Patrica Cormack (2001). “Guarding Authenticity at Literar-
ay Tourism Sites”. Annals of Tourism Research 28 (3): 686-704.  
Herbert, David (1996). “Artistic and Literary Places in France as tourist at-
tractions”. Tourism Management 17(2): 77-85.  
------- (2001). “Literary Places, Tourism and The Heritage Experience”. An-
nals of Tourism Research 28 (22): 312-333.  
Hisar, Abdülhak Şinasi (1956). Boğaziçi Mektupları. İstanbul: Hilmi Kitabevi. 

---

•
 Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar 
•
 
16 
• 
bilig 
KIŞ 2012 / SAYI 60 
Kültür Bakanlığı (2002). Türkiye Müzeleri. Ankara: Anıtlar ve Müzeler Genel 
Müdürlüğü.  
Light, Duncan (2000). “An Unwanted Past: contemporary tourism and the 
heritage of communism in Romania”. Journal of Heritage Studies 6 ( 
2):145-160.  
Narlı, Mehmet (2007). Şiir ve Mekân. İstanbul: Hece Yay.  
Özdemir, Nebi (2009). “Turizm ve Edebiyat”. Milli Folklor 82: 32-49.  
Prentice, Richard (1993). Tourism and Heritage attractions. London: 
Routledge.  
Toskay, Tunca (1983). Turizm, Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: 
Der Yay.  
Squire, J. Shelagh (1994). “The Cultural Values of Literary Tourism”. Annals 
of Tourism Research 21: 103-120.  
Smith, A. Karen (2003). “Literary Enthusiasts as Visitors and Volunteers”. 
International Journal of Tourism Research 5: 83-95.  
Yale, Pat (1991). From Tourist attractions to Heritage Tourism. Huntingdon: 
ELM Publications. 

---