32
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XIII nömrə
2. Ərizəçinin zərərçəkmiş şəxs statusu
18. Məhkəmə qeyd edir ki, ərizəçinin xeyrinə qəbul edilmiş qətnamə 17 dekabr 2009‐cu ildə icra
edilmişdir. Lakin Məhkəmə təkrar edir ki, ərizəçinin xeyrinə qəbul edilmiş qərar və ya həyata
keçirilmiş tədbir onun “zərərçəkmiş şəxs” statusundan azad edilməsi üçün kifayətedici hesab
olunmur. Bu məqsədlə milli qurumlar açıq‐aydın və ya mahiyyət üzrə Konvensiyanın
pozulmasını etiraf etməli və bundan sonra pozulmuş hüquqları bərpa etməlidirlər (baxın,
Amuur Fransaya qarşı, Qərar və Qərardadlar barədə Hesabatlar, 1996‐III, s. 846, 36‐cı bənd
və Dalban Rumıniyaya qarşı, Böyük Palata, 28114/95 nömrəli şikayət, 44‐cü bənd İHAM
1999‐VI). Yalnız göstərilən şərtlər yerinə yetirildikdə Konvensiyanın qabaqlayıcı
mexanizminin xüsusiyyəti ərizənin araşdırılmasının qarşısını alır.
19.
Hazırkı iş üzrə qətnamənin on iki ildən artıq müddət ərzində icra olunmadığını və bu müddətin
səkkiz ildən artıq hissəsinin Konvensiyanın Azərbaycana münasibətdə qüvvəyə mindiyi dövrə
aid olduğunu nəzərə alaraq Məhkəmə müəyyən edib ki, həmin dövr ərzində ərizəçinin
hüquqları bərpa edilməmiş, həmçinin ərizəçiyə məhkəmə qətnaməsinin davamlı olaraq icra
edilməməsi və Konvensiyanın müddəalarının iddia olunan pozuntusu ilə əlaqədar heç bir
təzminat təklif edilməmişdir.
20. Belə olan halda, ərizəçinin xeyrinə qəbul edilmiş qətnamənin icra olunmasına baxmayaraq,
Məhkəmə müəyyən edib ki, ərizəçinin xeyrinə həyata keçirilmiş tədbirlər onun hazırkı iş üzrə
“zərərçəkmiş şəxs” statusundan azad olunması üçün kifayətedici deyil (müqayisə et,
Ramazanova və digərləri, 44363/02 nömrəli şikayət, 1 fevral 2007‐ci il tarixli qərar, 38ci
bənd).
3. Digər mümkünlük meyarları
21.
Məhkəmə hesab edir ki, şikayətlər Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin 3‐cü bəndində nəzərdə
tutulmuş mənada açıq‐aşkar əsassız deyil və hər hansı digər əsasa görə də onlara baxılması
mümkünsüz hesab edilə bilməz. Ona görə də, bu şikayətlərə baxılması mümkün hesab edilir.
B. İşin mahiyyəti
22.
Məhkəmə qeyd edir ki, bu işin faktiki dəlilləri, şikayətlər və qaldırılmış hüquqi məsələlər
Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndinin və 1 saylı Protokolun 1‐ci maddəsinin
pozuntusunun müəyyən edildiyi yuxarıda qeyd edilmiş “Gülməmmədova” işi ilə eynidir.
23.
Məhkəmə işdə olan bütün materialları araşdıraraq müəyyən edir ki, Hökumət hazırkı şikayətlə
bağlı onu fərqli nəticəyə gəlməyə inandırmaq üçün hər hansı fakt və ya dəlil irəli sürməmişdir.
24.
Xüsusilə, Məhkəmə Azərbaycanda çoxlu sayda məcburi köçkünün olmasının ərizəçinin xeyrinə
olan qətnamənin icrası ilə bağlı müəyyən çətinliklər yaratdığını qəbul etməyə hazırdır.
Bununla belə, bu qətnamə qəti və qanuni qüvvəyə malik olmuşdur. Lakin dövlət orqanları
ümumilikdə təxminən on üç ildən artıq bir müddət ərzində (bunun təxminən on ili
Konvensiyanın qüvvəyə minməsindən sonrakı dövrə təsadüf edir) onun icra edilməsi üçün
heç bir adekvat tədbir görməmişlər. Qeyd olunan qətnamənin icra olunması üçün zəruri olan
tədbirlərin görülməsində dövlət orqanlarının lazımı tələskənlik və səy göstərməsini təsdiq
edən sübutlar təqdim edilməmişdir. Belə olan halda Məhkəmə hesab edir ki, Hökumət
qətnamənin uzun müddət icra edilməməsinə haqq qazandıran hər hansı dəlil irəli
sürməmişdir.
25. Ərizəçinin mülkiyyət hüququnun pozulması iddiası ilə bağlı təqdim etdiyi izahatlara gəlincə,
onun Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun 1‐ci maddəsi ilə müdafiə olunan əmlakından
33
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XIII nömrə
maneəsiz istifadə hüququ ilə məcburi köçkünlərin yaşayış sahələri ilə təchiz olunmaq
hüquqları arasında tarazlığın təmin edilməsi vəzifəsinə əməl olunması üçün dövlət orqanları
tərəfindən hər hansı xüsusi tədbirlərin görülməsi nə ölkə məhkəmələri, nə də Avropa
Məhkəməsi tərəfindən təsbit edilmişdir. Belə olan halda, qətnamənin icrasının kifayət qədər
uzun müddət ərzində təmin olunmaması ərizəçinin son dərəcə ağır duruma düşməsi ilə
nəticələnmişdir. Məhkəmə hesab edir ki, bu ağır duruma görə hər hansı kompensasiya
verməməklə dövlət orqanları məcburi köçkünlərin müvəqqəti olaraq yaşayış yerləri ilə təchiz
edilmələrində təcəssüm olunan cəmiyyətin ümumi marağı ilə ərizəçinin əmlakından maneəsiz
istifadə hüququnun müdafiə edilməsi arasında ədalətli tarazlılığı təmin edə bilməmişlər (baxın,
yuxarıda qeyd edilmiş “Gülməmmədova” işi, 43‐50‐ci bəndlər).
26. Beləliklə də, Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndi və Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun
1‐ci maddəsi pozulmuşdur.
II. KONVENSİYANIN DİGƏR MÜDDƏALARININ POZULMASI İDDİASI
27. Ərizəçi Konvensiyanın 8ci maddəsi əsasında şikayət edərək onun mənzil hüququnun
pozulduğunu iddia etmişdir. Məhkəmə işdə olan bütün materialları araşdıraraq və bu
şikayətlərin onun səlahiyyətlərinə aid olduğunu nəzərə alaraq ərizəçinin Konvensiyanın 8‐ci
maddəsində təsbit edilmiş hüquq və azadlıqlarının pozulmadığını müəyyən etmişdir. Bununla
ərizənin həmin hissəsi Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin 3‐cü bəndinin (a) yarımbəndində və
4‐cü bəndində nəzərdə tutulmuş mənada açıq‐aşkar əsassız olduğuna görə rədd edilməlidir.
III. KONVENSİYANIN 41‐Cİ MADDƏSİNİN TƏTBİQİ
28.
Konvensiyanın 41‐ci maddəsində bildirilir:
“Əgər Məhkəmə Konvensiyanın və ona əlavə Protokolların pozulduğunu müəyyən edərsə və
əgər Yüksək Razılığa Gələn Tərəfin daxili hüququ kompensasiyanın yalnız qismən ödənilməsini
mümkün hesab edirsə, Məhkəmə, zəruri olduğu təqdirdə, zərərçəkmiş tərəfə ədalətli təzminatın
ödənilməsi barədə qərar çıxarır.”
A. Ziyan
29. Ərizəçi vurulmuş mənəvi ziyana görə 10 000 avro məbləğində vəsaitin ödənilməsini tələb
etmişdir.
30. Hökumət tələb edilən məbləğin həddindən artıq böyük olduğunu qeyd etmiş və mənəvi ziyana
görə ərizəçiyə maksimum 2 400 avro məbləğində vəsaitin ödənilməsinə hazır olduğunu
bildirmişdir.
31. Məhkəmə hesab edir ki, ərizəçi xeyrinə çıxarılmış məhkəmə qətnaməsinin uzun müddət
ərzində icra olunmaması nəticəsində müəyyən mənəvi ziyana məruz qalmışdır. Lakin tələb
olunan məbləğ həddindən artıq çoxdur. Məhkəmə Konvensiyanın 41‐ci maddəsində tələb
olunduğu kimi ədalətli qiymətləndirmə apararaq ərizəçiyə vurulmuş mənəvi ziyana görə 3
600 avro məbləğində vəsaitin ödənilməsini və bura bu məbləğdən tutulacaq vergilərin əlavə
olunmasını qət edir.
B. Ödəmənin gecikdirilməsi zamanı faiz dərəcəsi
32.
Məhkəmə ödənilməsi gecikdirilən məbləğə görə faiz dərəcəsinin Avropa Mərkəzi Bankının
illik son faiz dərəcəsinə uyğun olaraq hesablanmasını və bura üç faiz əlavə edilməsini məqbul
hesab edir.
YUXARIDAKILARI NƏZƏRƏ ALARAQ, MƏHKƏMƏ YEKDİLLİKLƏ