İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 71 Hədis yazmağın qadağan edilməsi Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra slam cəmiyyətində ortaya çıxmış azğınlıqların ardınca çox təəssüfləndirici başqa bir hadisə meydana gəlmiş, onun acınacaqlı və ziyanverici nəticələri uzun müddət slam aləminə zərbə vurmuşdur. O hadisə hədis söyləmək, yazmaq və toplamağın qadağan edilməsi olmuşdur. Peyğəmbərin (s) hədis və buyurduqlarının Qurandan sonra ikinci yerdə durduğuna, asimani kitabdan (Qurandan) sonra slam mədəniyyətinin ən böyük mənbəyi sayılmasına və ümumiyyətlə, bu iki şeyin (Quranla hədisin) bir-birindən ayrılmasının qeyri-mümkün olmasına baxmayaraq, birinci və ikinci xəlifə hədis yazıb toplamağın əleyhinə çıxıb puç və əsassız bəhanələrlə, həqiqətdə isə siyasi məqsədlərlə müsəlmanlara hədis yazıb söyləməyi qadağan etdilər. Əbu Bəkr dedi: “Allah Peyğəmbərindən (s) heç bir şey söyləməyin! Əgər sizlərdən bir nəfər bir məsələ barədə sual etsə, ona deyin ki, Allahın kitabı (Quran) bizim və sizin aranızdadır, onun halalını halal, haramını haram sayın.” 1 kinci xəlifə Peyğəmbərin (s) hədislərinin yazılmasına qadağa qoymaq məqsədilə slam dövlətinin bütün ərazilərinə bir bəyannamə nəşr etdirərək yazdı: “Kim Peyğəmbərdən (s) bir hədis belə yazıbsa, onu məhv etsin.” 2 Ömər təkcə bu bəyannamə ilə kifayətlənməyib. Peyğəmbərin (s) bütün səhabələrinə və həmçinin, bütün hədis əzbər bilənlərə ciddi xəbərdarlıq etdi ki, hədis söyləmək və yazmaqdan çəkinsinlər. 3 Xəlifə təkcə bu işin qarşısını almaq üçün fərman verməklə kifayətlənmir, eyni zamanda hədis söyləyən şəxsi möhkəmcə cəzalandırırdı. Belə ki, bir gün o üçü də slamın ilkin çağlarının böyük şəxsiyyətlərindən olan ibn Məsud, Əbu Dərda və Əbuzərə demişdir: “Nədir, Peyğəmbərdən (s) söylədiyiniz bu hədislər?” Sonra onları tutub həbs etmiş və o üç nəfər Ömər ölənə qədər həbsdə qalmışdı. 4 Bu cür cəzalandırmalar üzündən digər müsəlmanlar da hədis yazıb söyləməyə cürət etmədilər. 1 Təzkirətul-huffaz, c.1, səh.3 2 Ə zvaun-ələs-sünnətil-Muhəmmədiyyə, səh. 43 3 Sünən c.1, səh. 12 4 Ə l-müstədrəku ələs-səhihəyn, c. 1, səh. 110 İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 72 Ə vəzi çıxılmaz bir ziyan Bu məhdudiyyətlər bais oldu ki, Peyğəmbərin (s) şərəfli hədisləri hədis ə zbərləmiş adamların sinələrində qalsın. Beləliklə də, müsəlmanlar bu böyük slami mədəniyyət mənbəyindən uzun müddət məhrum oldular. ş o yerə çatmışdı ki, Şəbi deyirdi: “Bir il Ömərin oğlu ilə bir yerdə oldum, ondan nümunə üçün də olsa, bir Peyğəmbər hədisi eşitmədim.” 1 Saib ibn Yezid deyir: “Mədinədən Məkkəyədək Səd ibn Maliklə yol yoldaşı oldum, o, səfər boyunca Peyğəmbərdən (s) bir dənə də olsun, hədis söyləmədi.” 2 Bu qadağa cəmiyyətə o qədər pis təsir bağışladı ki, Peyğəmbərin (s) əmri ilə onun hədislərini yazan Abdullah ibn Ömər xəlifənin nəşr etdirdiyi bəyannamədən sonra öz kitabını (hədis kitabını) elə gizlətdi ki, indi hədis kitabları sırasında onun kitabının heç adı da çəkilmir. Deməsək də, məlumdur ki, bu qadağa nəticəsində slama dəyən zərbə aradan qaldırıla bilməz. Çünki Peyğəmbər hədislərinin yazılması yüz ilə yaxın müddətə kimi tərk olunmuş, o mənalı sözlər müsəlmanlar arasında müzakirə olunmamışdır. Ə n dəhşətlisi isə bəzi yalançı şəxslərin bu fürsətdən istifadə edib öz dövrlərinin xəlifələrinin xeyrinə yalançı hədislər qoşmaları olmuşdur. Çünki hədisin sənədi təkcə əzbərləmək və adamlardan eşitməyə inhisarlaşırsa, təbii ki, hər bir insan hər cür iddia edə bilər. (Öz iddiasını hədis şəklində söyləyə bilər.) Ona görə ki, nə bir kitab var idi, nə bir dəftər, nə də bir hesabat. Məlumdur ki, belə bir şəraitdə də onlarla Əbu Hüreyrələr (yalandan hədis uyduranlar, meydana gəlib qeyri-şəri məqsədlər üçün özlərini doğru hədisçi kimi qələmə verəcəklər. Bu vəziyyət hicrətin birinci yüzilliyinə kimi, yəni Ömər ibn Əbdüləzizin hakimiyyəti (99-101 h.q) dövrünədək davam etmişdir. Ömər ibn Əbdüləziz təqdirəlayiq bir addım ataraq bu acınacaqlı bidəti aradan götürməklə camaatı hədis söyləmək, yazmaq və toplamağa şövqləndirdi. O, alim və hədisçiləri bu işə cəlb etmək məqsədilə bir bəyannamə dərc etdirdi. Bəyannamədə deyilirdi: “Peyğəmbərin (s) hədislərini toplayaraq onları yazın. Çünki mən qorxuram alim və hədisçilərin dünyadan getməsi ilə o Həzrətin elm çırağı sönə.” 3 1 bn Macə. c. 1, səh.11 2 bn Macə. c. 1, səh.12 3 Eccacil-Xətib, səh. 329 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|