İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Ejen Rastinyak, ən istedadlı və yaxud çıxılmaz bir vəziyyətin nəticəsində qısa müddət üçün müstəsna adamlara məxsus qabiliyyətlə birdən-birə fəaliyyətə başlayan gənclərin, yəqin, tanış olduğu mənəvi vəziyyətə qayıtmışdı. Parisdə yaşadığı birinci il müddətində, hələ fakültədə ibtidai dərəcələri qazanmaq üçün çox da oturub çalışmaq lazım gəlmədiyi bir zaman Ejen boş vaxtından istifadə edər və Parisin zahiri hüsnündən ləzzət alardı. Tələbə hər bir teatrın repertuarı ilə tanış olmaq, Parisin bütün dolanbac yollarını öyrənmək, adətlərlə tanış olmaq, dili mənimsəmək, paytaxt nəşələrinə öyrəşmək, bütün ədəbli və ədəbsiz yerləri gəzib-dolaşmaq, maraqlı mülahizələrə qulaq asmaq və muzey sərvətlərini nəzərdən keçirmək istərsə, qətiyyən vaxtı çatmaz. O, bu zamanlar hər boş şeyə xüsusi əhəmiyyət verər və böyük həvəslə bunlarla maraqlanardı. Onun nəzərində böyük bir adam vardır ki, o da “Kollec de Frans”ın professorudur. Bu professora da öz dinləyicilərinin səviyyəsində dura bilmək üçün maaş verirlər. Tələbə qalstukunu yuxarıdan bağlayar və Komik operanın birinci yarusunda əyləşən bir qadının xatirinə gözəl əda ilə oturar. O, həyata yavaş- yavaş daxil olar, köhnə adətlərdən uzaqlaşar, öz həyat görüşlərini genişləndirər, nəhayət, cəmiyyət quruluşundakı insan təbəqələrinin ardıcıllığını dərk edər. Günəşin parlaq şüaları altında Yelisey düzlərini dolaşan faytonların içinə baxmağı sevən hər bir tələbə, bir az sonra artıq belə bir fayton sahibi olmaq arzusuna düşər. Ejen dil və hüquq elmləri bakalavrı dərəcəsini aldıqdan sonra tətilə getməzdən əvvəl, özü dərk etmədən, belə bir məktəbi keçməyə müvəffəq ola bilmişdi. Artıq onun uşaqlıq xəyallarından, əyalət görüşlərindən heç bir əsər qalmamışdı. Anlayışları dəyişmiş, şöhrətpərəstliyi isə xeyli artmışdı. Odur ki öz ata-baba malikanəsində yaşadığı zaman hər şeyə ayıq nəzərlə baxırdı. Atası da, anası da, iki qardaşı, iki bacısı da, təqaüddən başqa heç bir sərvəti olmayan xalası da kiçicik Rastinyak mülkündə yaşamaqda idi. Təxminən, üç min franklıq mədaxili olan bu mülk, üzüm təsərrüfatındakı dəyişkənlikdən asılı olmasına baxmayaraq, hər il Ejen üçün min iki yüz frank əzib çıxarmalı idi. Ejen, ailəsinin daim ethiyac içində olduğunu və bu ehtiyacı alicənablıqla ondan gizlətməyə çalışdıqlarını görürdü. O, istər-istəməz, uşaqlıqda gözəl görünən bacıların, xəyalında yaratdığı gözəllik nümunəsini təcəssüm edən Paris 42
downloaded from KitabYurdu.org qadınları ilə müqayisə edirdi. O ən ucuz ərzağın xırdaçı adamlara xas olan bir qayğı və qənaətlə gizlədildiyini görürdü. O, öz ailəsi ilə birlikdə üzüm cecəsindən hazırlanmış içki içərdi. Bir sözlə, xatırladılması bihudə olan bir çox hadisələr onun qəlbində həyatda müvəffəqiyyət qazanmaq arzusunu on qat artırmış və cəmiyyətdə qabağa getmək ehtirasını oyatmışdı. Alicənab adamlara məxsus bir tərzdə, o da yalnız öz şəxsi xidmətlərinə güvənmək niyyətində idi. Bununla belə, o, qəlbən, iliklərinə qədər cənublu olaraq qalırdı. Açıq dənizə çıxdıqdan sonra hansı sahilə doğru üzməyi, yelkənlərini hansı səmtə çevirməyi bilməyən bir gənc kimi, onun da qərarları sabit olmayacaqdı. Ejen əvvəlcə bütün varlığı ilə çalışmaq niyyətində idi, lakin bir az sonra lazımi əlaqələr yaratmaq həvəsinə düşdü. Qadınlann cəmiyyət həyatında nə qədər böyük nüfuza malik olduqlarını duyduqdan sonra o, özünə himayət göstərəcək bir qadın tapmaq üçün dərhal əyan məclislərinə daxil olmaq fikrinə düşdü. Ağıllı və həssas bir gənc isə ağıl və xüsusilə coşqunluqdan başqa, zərif vücuda və qadınları düşküncəsinə cəzb edən, bir növ, çılğın gözəlliyə malik olduqdan sonra, belə qadınlara rast gəlməyə bilərdimi? Keçmişdə gülüşə-gülüşə bacıları ilə gəzdiyi düzləri dolaşarkən Rastinyak bu cür xəyallardan uzaqlaşa bilmirdi. Artıq bacıları da onun xeyli dəyişdiyini dedilər. Vaxtilə xalası madam de Marsiyyak sarayda xidmət edərdi. Onun yüksək kübarlar mühitində tanışlan vardı. Xalası öz xatirələrini tez-tez və cazibədar şəkildə ona söylərdi. Gənc şöhrətpərəst, hüquqşünaslıq məktəbindəki müvəffəqiyyətlər qədər əhəmiyyətli olan cəmiyyətdəki qələbələri üçün bu xatirələrdə bir çıxış nöqtəsi tapdı. Ejen hansı qohumluq münasibətlərini yenidən bərpa etmək mümkün olduğunu xalasından soruşdu. Qocalmış xanım nəsil ağacını silkələdikdən sonra bu qərara gəldi ki, varlı qohumlannın xudbin tayfası içərisində onun bacısı oğluna yardım göstərmək üçün az-çox münasib bir şəxs varsa, o da vikontessa de Boseandır. O, bu məqsədlə gənc xanıma köhnə üslubda bir məktub yazaraq Ejenə verdi və dedi ki, vikontessanın hüsn-rəğbətini qazanmağa müvəffəq olarsa, bu xanımın vasitəsilə başqa qohumları da ələ keçirə biləcəkdir. Rastinyak Parisə gəldikdən bir neçə gün sonra xalasının məktubunu madam de Boseana göndərdi. Vikontessa onu bala dəvət etməklə cavab verdi. Bal ertəsi günə təyin edilmişdi. 43 downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
1819-cu il noyabrın axırlarında ailə pansionundakı işlərin ümumi vəziyyəti bu şəkildə idi. Bir neçə gün sonra madam de Boseanın balında iştirak edən Ejen evə gecə saat ikidə qayıtmışdı. Tələbə itirdiyi vaxtı geri qaytarmaq üçün hələ rəqs edərkən belə səhərə kimi işləməyi qəhrəmancasına özünə vəd etmişdi. Kübar həyatının parıltıları qarşısında qəlbində hiss etdiyi yalançı qüvvənin sehrinə qapılaraq, ömründə birinci dəfə Rastinyak yaşadığı məhəllənin sükunətində öz gecəsini yuxusuz keçirməyə hazır görünürdü. O gün Rastinyak pansionda nahar etmədi. Bu surətlə kirayənişinlər onun yalnız səhərə yaxın gələcəyini fərz edə bilərdilər. O, doğrudan da, adətən, Odeonda*, yaxud Pradoda* verilən ballardan ipək corablarını palçığa bulayıb, bal tuflilərini tapdaq-tapdaq edib, səhərə yaxın qayıdardı. Kristof qapının rəzəsini çəkməzdən əvvəl qapını açdı və küçəyə göz gəzdirdi. Elə bu dəqiqədə Rastinyak göründü. O, içəriyə gurultusuz daxil oldu və xeyli səs-küy salan Kristofla birlikdə yuxarı mərtəbəyə qalxdı. Ejen soyunub gecə başmaqlarını ayağına keçirtdi, köhnəcə sürtukunu geydi, sobadakı torfu yandırıb, tələsik işləməyə hazırlaşdı. Kristof ağır ayaqqabılarının gurultusu ilə tələbənin çox da gurultulu olmayan hazırlığının səsini batırdı. Ejen hüquq kitablarına qapılmazdan əvvəl, bir neçə dəqiqə dalğın-dalğın oturdu. O, bir az əvvəl vikontessa de Boseanı gör- müşdü. Vikontessa Paris əyan məclislərinin çariçası idi, onun evi Sen- Jermen* məhəlləsinin ən xoş evlərindən biri sayılırdı. O, istər adı və istərsə də sərvəti ilə kübar aləmin yuxarı təbəqələrinə mənsub idi. Xalası de Marsiyyakın sayəsində bu yoxsul tələbə vikontessa tərəfindən yaxşı qəbul edilmişdi, lakin o, bu hüsn-rəğbətin nə demək olduğunu özü belə başa düşmürdü: bu qızıla qərq olmuş salonlarda qəbul edilmək yüksək zadəganlıq haqqını verən bir fərmana bərabərdi. Ejen ən məhdud məclislərdən birində özünü göstərməklə artıq hər yerə getmək haqqını qazanmış olurdu. Bu məclisin parıltılarından gözləri qamaşan Ejen vikontessa ilə ancaq bir neçə kəlmə danışa bilmişdi ki, nəzərini rautda toplaşan Paris ilahələrindən biri cəlb etdi. Bu ilahə gənclərin dərhal məftun olduğu qadınlardan idi. CJcaboylu, qəşəng vücudlu qrafinya Anas- tazi de Resto öz gözəlliyi ilə bütün Parisdə şöhrət qazanmışdı, iri qara gözləri, gözəl qolları, hamar baldırları olan, hərəkətindən od 44
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|