İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
puç bir əsas üzərində qurulduğunu və bu cür işlərə vaqif olduğu görünən qrafinyanın bu qədər canlı şəkildə söylədiyi kimi, Qorio- dan qazanc götürməyin mümkün olmadığını dərk etmişdi. Madam Voke, təbii olaraq, ədavətdə dostluqdan daha şiddətli oldu. Onun nifrətindəki qüvvət keçmiş məhəbbətə deyil, aldanmış ümidlərə müvafiq gəlirdi. İnsan qəlbi könül münasibətlərinin zirvələrinə yüksəldiyi zaman, adətən, ara-sıra yorğunluğunu alır, lakin kinli hisslərin ağır enişi ilə enərkən gec-gec dincəlir. Bununla belə, Qorio, hər halda, onun kirayənişini idi və buna görə də dul arvad təhqir edilmiş mənliyinin odunu söndürməyə, məyusluqdan doğan ahlarını azaltmağa və iqumenin təhqirlərinə dözməyə məcbur olan bir rahib kimi öz intiqam ehtiraslarını söndürməyə məcbur olurdu. Kiçik qəlbli insanlar öz pis, yaxud yaxşı ehtiraslarını xırdaçılıqla təmin etməyə çalışarlar. Dul arvad öz düşməninə gizli zərbələr vurmaq üçün bütün qadın hiyləgərliyini səfərbərliyə aldı. O, başlanğıc olaraq ümumi süfrə üçün təyin etdiyi bütün artıq şeyləri kəsməyə qərar verdi. Madam Voke yenə əvvəlki proqramına qayıtmağa qərar verdiyi səhər Silviyaya dedi ki: “Süfrəyə daha nə şoraba xiyar, nə də ançous balığı qoyulmasın. Başdan-başa ziyandır”. Qorio ata öz ehtiyacları etibarilə təvazökar adam idi və öz sər- vətini özü yaradan bütün insanlar kimi, qənaətcillik artıq onun üçün bir vərdiş olmuşdu. Onun ən çox sevdiyi xörək şorba, soyutma mal əti, göy-göyərti idi. Odur ki bu cür kirayənişini qızışdırmaq, onun zövqünə toxunmaq Voke üçün asan iş olmadı. Heç kəsin dişi bata bilmədiyi bir adamla toqquşmağa məcbur olduğunu anlayan Voke, çarəsiz qalaraq, Qorionu nüfuzdan salmağa başladı. Bununla Qorioya qarşı olan ədavətini başqa pansionerlərə də aşılayır, onlar isə əyləncə xatirinə onun intiqamına kömək edirdilər. Birinci ilin sonlarında madam Vokenin şübhəsi o dərəcədə artdı ki, özünə belə bir sual verirdi: nə üçün yeddi-səkkiz min livr gəliri, əla gümüş qabları, məşuqə kimi gözəl və qiymətli cavahirləri olan bir tacir, yenə də onun pansionunda yaşayır və kirayəsini sərvətinə qeyri- uyğun bir şəkildə bu qədər az verir? Qorio birinci ilin çox vaxtını bəzən həftədə bir-iki dəfə başqa yerdə nahar edərdi, sonra yavaş- yavaş, pansion xaricində, ayda ancaq iki dəfə nahar etməyə başladı. Hörmətli cənab Qorionun pansion xaricindəki əyləncələri 36 downloaded from KitabYurdu.org madam Voke üçün çox mənfəətli idi, fəqət kirayənişin getdikcə pansionda tez-tez nahar etməyə başladığı zaman onun bu intizamı madam Vokenin narazılığına səbəb olmaya bilməzdi. Qorionun pansionda tez-tez nahar etməsi yalnız onun pulsuzluğu ilə deyil, bəlkə, ev sahibəsinin kefini pozmaq məqsədini daşıması ilə izah edilirdi. Xırda insanlann ən alçaq sifətlərindən biri öz mənəvi yox- sulluqlarını başqalarına aid etməkdir. Bədbəxtlikdən, Qorio ikinci ilin sonlarında madam Vokedən üçüncü mərtəbəyə köçürülməsini və pansion haqqının doqquz yüz franka qədər azaldılmasını xahiş etməklə bütün bu dedi-qodulara haqq qazandırmış oldu. Qorio elə qənaətə başladı ki, hətta qışda sobanı qalamaqdan belə vaz keçdi. Madam Voke pulunun qabaqcadan verilməsini tələb etdi. Cənab Qorio da buna razı oldu, lakin o gündən sonra artıq ona cənab Qorio deyil, “Qorio ata” deməyə başladılar. Qorionun bu süqutunun səbəbini hər kəs bir cür izah edirdi. Bu, çətin iş idi. Yalançı qrafinyanın söylədiyi kimi, Qorio ata sirr verməyən, qaradinməz bir adam idi... Dilində söz qalmayan bəzi boşboğaz, başıboş insanların məntiqinə görə, öz işləri barəsində danışmayan adamlar yaramaz işlərlə məşğul olurlar. Beləliklə, “cah- calailı tacir” dəyişilib cibgir, arvadbaz qoca bir təlxək oldu. Qorio ata gah birjaya qaçaraq, maliyyə dili ilə desək, qabaqcadan iflasa uğradıqdan sonra, birjada saçlarını yolan bir adama çevrilirdi. Bu, o zaman “Vokenin evi”ndə olan Votrenin fərziyyəsi idi. Qorio gah hər axşam bəxtini sınayaraq, on frank udan xırda bir qumarbaz olurdu, gah da onu gizli polis casusu edirdilər. Lakin Votrenin iddiasına görə, Qorio bu dərəcəyə çatmaq üçün kifayət qədər hiyləgər deyildi. Bundan başqa, Qorio atanı yüksək faizlə qısa müddətə borc pul verən bir simic və “ara” nömrəyə pul qoyub udan bir lotereya oyunçusu zənn edirdilər. Gah da onun eyib və bacanqsızlığı törətdiyi sirlər mücəssəməsinə çevrilirdi. Bununla belə, onun cinayətləri, yaxud hərəkətləri nə qədər alçaq olsa da, ona bəslənilən nifrət onu pansiondan qovmaq dərəcəsinə çatmırdı. Hər halda, o, pansion pulunu verirdi. Bundan başqa, hər halda, Qorio atanın bir mənfəəti də vardı: ona məsxərə edən, yaxud sataşan adamlar bu yolla nəşələnər, yaxud acıqlannı soyudardılar. Madam Vokenin rəyi daha çox həqiqətə bənzədiyindən, hamı bununla razılaşmışdı. Onun dediyinə görə, bu “özünü yaxşı hifz 37
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
etmiş və alma kimi təzə, hələ qadına çox şeylər verə bilmək iqtida- rında olan kişi”, sadəcə, əcaib meyilləri olan bir əxlaqsız idi. Madam Voke aşağıdakılara görə bu iftiranı əsaslandırmağa çalışırdı. Ev sahibəsinin hesabına yarım il yaşamağa müvəffəq olan müflis qrafinya gedəndən bir neçə ay sonra bir dəfə səhər tezdən, hələ yatağından durmamışdan Voke ipək paltar xışıltısı eşitdi. Gənc bir qadın yumşaq qədəmlər və yüngül yerişlə Vokenin otağının yanından keçərək, Qorionun qəsdən açıq qoyulmuş qapısından içəri girdi. Dərhal yoğun Silviya sahibəsinin yanına gələrək, həddən artıq gözəl olduğuna görə namuslu olmadığı sezilən ilahə kimi geyinmiş, toza belə batmamış prünel çəkməli bir qızın ilanbalığı kimi küçədən mətbəxə sürüşdüyünü və cənab Qorionun harada yaşadığını soruşduğunu xəbər verdi. Madam Voke qarabaşı ilə birlikdə qapının arxasından qulaq asmağa başladı. Onlar xeyli uzunsürən görüş əsnasında bəzi mehriban sözlər söyləndiyini duymuşdular. Qorio ata öz xanımını ötürmək üçün çıxdığı zaman, yoğun Silviya bu iki aşiqin nə etdiklərini izləmək məqsədi ilə, guya, bazara getdiyini göstərmək üçün səbəti qolundan asdı, sonra isə geri dönərək: -
Xanım, - dedi, - yəqin, bu cənab Qorio çox varlı adamdır ki, qadını belə bir mərtəbəyə qaldırıb. Bilirsinizmi, Estrapadanın tinində dəbdəbəli bir ekipaj dayanmışdı; o, həmin ekipaja mindi. Nahar vaxtı madam Voke gözünə düşən günəşin Qorionu narahat etməməsi üçün pəncərənin pərdəsini çəkərkən, həmin qıza işarə ilə: -
Cənab Qorio, - dedi, - sizi qəşəng qızlar sevirlər, günəş sizin üzərinizə nur saçır. Vallah, sizin qiyamət zövqünüz var: o çox gözəldir. Qorio, kirayənişinlərin ədəbə riayət edən bir qocanın sadə bədgümanlığı zənn etdikləri qürurla: -
O, mənim qızımdır, - dedi. Qorionu ziyarət edən bu qız bir aydan sonra yenə gəldi. Birinci dəfə səhər geyimində gələn bu qız, indi nahardan sonra gəlmiş və bəzəkli yol paltarı geymişdi. Qonaq otağında laqqırtı vuran kirayə- nişinlər bu incəbelli, zərif və sarışın gözəli görmək səadətinə nail olmuşdular. O, Qorio ata kimi bir şəxsin qızından daha çox, incə, kübar qadına bənzəyirdi. 38
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|