Müəllif : Kərimov R. A. Ə.Əliyev adına adhti

Müəllif : Kərimov R.A.

• Ə.Əliyev adına ADHTİ

• Stomatologiya və üz-çənə cərrahiyyəsi kafedrası

• ORTOPEDİK RESTAVRASİYALAR ZAMANI DİŞ ƏTİNİN RETRAKSİYASI

Diş əti retraksiyasını ilk dəfə 1941-ci ildə Tompson təsvir etmişdir. Bu məqsədlə o nəmləndirilmiş saplardan istifadəni təklif etmişdi. Hal-hazırda bu məqsədlə mexaniki retraksiya üsullarıyla yanaşı kimyəvi və kombinəolunmuş üsullardan da geniş istifadə olunur.

• Diş əti retraksiyasını ilk dəfə 1941-ci ildə Tompson təsvir etmişdir. Bu məqsədlə o nəmləndirilmiş saplardan istifadəni təklif etmişdi. Hal-hazırda bu məqsədlə mexaniki retraksiya üsullarıyla yanaşı kimyəvi və kombinəolunmuş üsullardan da geniş istifadə olunur.

• Mexaniki retraksiya aparmaq üçün retraksion saplardan və həlqələrdən, silikon başlıqlardan və xüsusi gingivoelevatorlardan istifadə olunur. Kimyəvi retraksiya məqsədi ilə qan saxlayıcı məhlullar və gellərdən istifadə olunur. Kombinəolunmuş retraksiya üsulları isə sap və həlqələrin xüsusi mayelərdə hopdurulmuş vəziyyətdə istifadəsi və retraksion pastaların tətbiqi ilə həyata keçirilir.

Diş əti retraksiyasının sxematik təsviri

Diş əti retraksiyası gündəlik stomatoloji praktikada olduqca geniş tətbiq olunmaqla bu məqsədləri daşıyır:

• Diş əti retraksiyası gündəlik stomatoloji praktikada olduqca geniş tətbiq olunmaqla bu məqsədləri daşıyır:

• Diş ətini mexaniki təsirlərdən qorumaq,

• Qanı dayandırmaq,

• İşçi sahəni diş əti mayesindən izolyasiya etmək,

• Diş əti kənarının həcminin azaldılması və diş əti altı hissənin açılması.

Çıxmayan diş protezlərinin protez yatağı toxumalarına, xüsusən də marginal parodonta təsirinə xüsusi diqqət yetirmək olduqca vacibdir, belə ki həkim müdaxiləsindən sonra dayaq dişləri əhatə edən yumşaq toxumalarda yaranan patoloji halların rastgəlmə tezliyi çox müşahidə olunur. Diş ətində yaranan iltihabı proseslər təkcə preparasiya zamanı epitelin zədələnməsi səbəbindən deyil, diş ərpinin akkumulyasiyası və süni qapaqların kənarlarının qeyri-düzgün konturu və diş üzərində yerləşməsindən də çox asılıdır. Bu səbəbdən hal-hazırda da dişlərin yonulması zamanı diş əti kənarınında pillənin hazırlanması taktikası geniş müzakirələrə səbəb olur. Pillə funksiyasına və formasına görə hazırlanacaq restavrasiyanın kənarının dayaq dişə hamar keçidini təmin etməklə marginal periodontun zədələnməsinin qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Diş ətinə göstərilən mexaniki təsirlər iltihabın yaranmasına səbəb olmaqla parodontal kompleksdə geriyə dönməz morfoloji dəyişikliklərə səbəb olur.

• Çıxmayan diş protezlərinin protez yatağı toxumalarına, xüsusən də marginal parodonta təsirinə xüsusi diqqət yetirmək olduqca vacibdir, belə ki həkim müdaxiləsindən sonra dayaq dişləri əhatə edən yumşaq toxumalarda yaranan patoloji halların rastgəlmə tezliyi çox müşahidə olunur. Diş ətində yaranan iltihabı proseslər təkcə preparasiya zamanı epitelin zədələnməsi səbəbindən deyil, diş ərpinin akkumulyasiyası və süni qapaqların kənarlarının qeyri-düzgün konturu və diş üzərində yerləşməsindən də çox asılıdır. Bu səbəbdən hal-hazırda da dişlərin yonulması zamanı diş əti kənarınında pillənin hazırlanması taktikası geniş müzakirələrə səbəb olur. Pillə funksiyasına və formasına görə hazırlanacaq restavrasiyanın kənarının dayaq dişə hamar keçidini təmin etməklə marginal periodontun zədələnməsinin qarşısını almaq məqsədi daşıyır. Diş ətinə göstərilən mexaniki təsirlər iltihabın yaranmasına səbəb olmaqla parodontal kompleksdə geriyə dönməz morfoloji dəyişikliklərə səbəb olur.

Bu günə qədər diş tacı qüsurlarının bərpası üçün ən çox istifadə olunan üsullardan biri süni qapaqlardır. Qapaqların hazırlanması zamanı həm ortopedik göstərişlər, həm də parodont toxumalarının vəziyyəti nəzərə alınmalıdır.

• Bu günə qədər diş tacı qüsurlarının bərpası üçün ən çox istifadə olunan üsullardan biri süni qapaqlardır. Qapaqların hazırlanması zamanı həm ortopedik göstərişlər, həm də parodont toxumalarının vəziyyəti nəzərə alınmalıdır.

• Bu səbəbdən protezləmə zamanı mexaniki və termik zədələr nəticəsində yaranmış parodont xəstəliklərinin profilaktikası və onların qarşısının alınması məsələsi olduqca aktualdır.

Qapaqların diş ətrafı toxumalara mənfi təsiri bir sıra səbəblərdən yarana bilər:

• Qapaqların diş ətrafı toxumalara mənfi təsiri bir sıra səbəblərdən yarana bilər:

• Qapaqların hazırlanma vaxtının düzgün seçilməməsi,

• Qapaq kənarının düzgün modelləşdirilməməsi,

• Qapağın qeyri-düzgün “perimetrik” xarakteristikalarından (kontakt nöqtə, ekvator və s.),

• Düzgün formalaşdırılmamış okluzion səth.

• Süni qapaqlarla protezləmə zamanı qapağın kənarı ilə diş əti kənarının münasibəti nəzərə alınmalıdır. Bu münasibət 3 vəziyyətdə ola bilir: diş əti üstü (ekvator səviyyəsində), diş əti səviyyəsində və diş əti altı. Diş ətrafı toxumaların sağlam qalması üçün ən optimal seçim qapağın kənarının yan qrup dişlərdə diş əti üstü, frontal dişlərdə isə diş əti səviyyəsində yerləşdirilməsidir.

Ortopedik stomatologiyada retraksiya 2 etapda, birinci dişlərin yonulması zamanı diş ətini zədələməmək məqsədi ilə, ikinci isə ölçü götürərkən diş əti altı nahiyyənin dəqiq əksini almaq məqsədi ilə istifadə olunur.

• Ortopedik stomatologiyada retraksiya 2 etapda, birinci dişlərin yonulması zamanı diş ətini zədələməmək məqsədi ilə, ikinci isə ölçü götürərkən diş əti altı nahiyyənin dəqiq əksini almaq məqsədi ilə istifadə olunur.

• Retraksiyadan əvvəl ilk olaraq diş ətinin biotipi müəyyən olunmalı və müvafiq taktika seçilməlidir.

• Diş əti şırımının lazımi qədər genişləndirilməsi və qanın dayandırılması preparasiya kənarına girə bilmək və keyfiyyətli ölçü almaq üçün vacib şərtlərdəndir.

1)Mexaniki retraksiya 2)Kimyəvi retraksiya 3)Elektrokimyəvi 4)kombinə olunmuş

Mexaniki retraksiyanın növləri:

• Hava şırnağı

• Retraksion saplar (adətən 5 ölçüdə istehsal olunur, ultrapak gingipak və s.).

• Retraksion həlqələr (metal, plastik və silikondan hazırlanır.

• Xüsusi burğaclar vasitəsi ilə (tissue trimmer, NTİ.

Kimyəvi retraksiyada istifadə olunan hopdurucular

• Aluminium xlorid

• Dəmir sulfat

• Sink xlorid

• Aluminium sulfat

• Epinefrin hidroxlorid