İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
Səh. 369: Karlo Dolçi (1616-1686) - italiyalı rəssam Səh. 373: Fransanınperi - 1814-cü ildə təsis edilmiş perlər palatasının üzvü; per rütbəsi kral tərəfindən verilir və nesillikce qüvvədə qalırdı. Səh. 376: Röne Dekart (1596-1650) - XVII əsrdə fəlsəfi fikrin inkişafina böyük təsir göstermiş fransız filosofu və təbiətşünası Səh. 376: Deni Didro (1713-1784) - fransız filosofu və yazıçısı, maarifçiliyin görkəmli nümayəndələrindən biri Səh. 377: Florensiya daşı - san-yaşıl damarlı xüsusi mərmər növü Səh. 377: Milosun məhəbbət ilahəsi — 1820-ci ildə Milos adasmda tapılmış və hazırda Luvr muzeyində saxlanılan məşhur əntiq qadın heykəli Səh. 378: Xorvatiyanın paxıllıqdan bağrını çatladan... — XVII-XVIII əsrlərdə Fransada ordunun süvari qoşun dəstələrində xidmətdə olan xorvatlan, adətən, “Qalstuklar” adlandırırdılar. Çünki belə qoşun dəstələrində hərbi xidmət göstərən hər bir xorvatiyalı boynuna təmtəraqlı bant bağlayardı, “qalstuk" sözü də məhz buradan götürülmüşdür. La Croatie (lə-kroasi) sözünün tələffüzünə uyğun olaraq, fransız dilində olan la cravate (la-kravat) - “qalstuk” sözü yaranmışdır. Səh. 378: Tilbüri (kabriole) - təkatlı, ikitəkərli, biməfərlik yüngül minik arabası Səh. 379: Jioakşino Rossini (1792-1868) - italiyalı bəstəkar; “Sevilya bərbəri" (1816), “Oğru sağsağan” (1817), “Ori qrafı” (1828), “Giyom Tel” (1829) və “Staba Mater” operalarının müəllifi Səh. 379: Lekombanın məktubları - XVIII əsrdə səsli-küylü cinayət prosesinin qəhrəmanı Mariya Lekombanm məhəbbət məktubları Səh. 379: “Klarissa Harlou" - ingilis yazıçısı Riçardsonun (1689— 1761) romanıdır. Lovlas, Klarissanın namusunu ləkələyən əxlaqsız aristokratdır. Səh. 382: Arsinoenin, Aramintin məhəbbət səhnələri... - Arsinoe və Aramint - naz-qəmzəli, həmçinin ikiüzlü bədii tiplərdir. Arsinoe - Molye- rin “Mizantrop”, Aramint isə ingilis dramaturqu Konqrivin (1670-1729) “Qoca subay“ komediyasmın tipləridirlər. Səh. 389: Yohann Fridrix Herar (1776-1841) - alman filosofu və pedaqoqu Səh. 392: Boyunbağı əhvalatı - kraliça Mariya Antuanettanın itmiş və böyük səs-küyə səbəb olmuş boyunbağısından söhbət gedir. Bu böyük qalmaqala adlı- sanlı dövlət nümayəndələri və din xadimləri də qarışmışdılar. Səh. 400: “Bufonlar teatrı Parisdəki “İtalyan teatn”na tez-tez “Bufon- lar teatrı” deyirdilər. Səh. 400: Çimaroza, Zinqarelli - Çimaroza Domeniko (1749-1801), Zinqarelli Nikolo (1752-1837) - italiyalı bəstəkarlar Səh. 400: Lornet - dəstəkli gözlük (durbin) 665
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Rondo - musiqi janrı, ilk dəfə İtaliyada meydana gəlmiş, XVIII əsrdə Fransada inkişaf etdirilmiş, daha sonralar klassik simfoniyanın, sonatanın finalı, romanslar, ariyalar formasında yazılmışdır. Səh. 415: Diogenin əhvalatını... - qədim yunan filosofu Diogen (e.ə. IV əsr) Diogen bütün nemətlərdən imtina edərək çəlləkdə yaşayar və yalnız ən zəruri şeylərlə kifayətlənərmiş. Səh. 415: Jimnaz - səhnəsində, əsasən, komediyalar oynanılan Paris teatrı Səh. 420: Hersoq Klarensin malvaziya çəlləyi - hersoq Klarens (XV əsr) ingilis kralı IV Eduardın qardaşıdır, ölümə məhkum olunmuş və xahiş etmişdir ki, onu çaxır çəlləyində boğub öldürsünlər. Səh. 422: Lazzaronilər - italyanca: dilənçilər, avaralar, lütlər, səfillər Səh. 425: Müqəddəs Yelena - Atlantik okeanında yerləşən, Napoleon Bonapartın 22 iyun 1815-ci ildə sürgün olunduğu və 5 may 1821-ci ildə vəfat etdiyi ada Səh. 425: Mahmud - söhbət yunanların türklərə qarşı apardıqları müharibədə Bayronun türklərə qarşı vuruşmasından (1823-1824) gedir. Səh. 427: Herkulesin səbir kasası... - deyilənə görə, Makedoniyalı İskəndər təntənəli ziyafətdə şərab dolu nəhəng piyaləni axıra qədər içdiyinə görə ölmüşdür. Səh. 427: Sen-Bernar dağındakı əlillər evi - Alp dağlarındakı Sen- Bemar kilsəsində səyyahlar üçün sığınacaq Səh. 427: Özümü Sardanapal kimi tonqala atandan... - əfsanəyə görə, babillilərə əsir düşməmək üçün özünü və arvadlarını tonqalda yandıran Sardanapal Assuriyanın sonuncu çandır. Səh. 428: Evsey Salvert - coğrafi adlar, insan adları və xalqlann adları haqqında tarixi-fəlsəfi kitabın müəllifi Səh. 428: Mən alman millətindən olan birinin oxşarı kimi... - söhbət alman romantik yazıçısı Hofmanm (1776-1822) “Əkizlər” və “Şeytanın iksiri” əsərlərindən gedir; bu romanların qəhrəmanları əkizlərdir. Səh. 429: Baremsayağı - yəni xırdaçı, qənaətcil. Barem Bertran (XVII əsr) - hesabdarlıq haqqında məlumat kitabçasının müəllifi Səh. 429: Qrözün hansısa canlı tablosuna... - Qröz Jan Batist (1725-1805) - fransız rəssamı, “Ailə anası” və “Qoca iflic” melodramlarının müəllifi Səh. 432: Mən Neronam, Nabuhodonosoram... - Neron - Roma imperatoru (I əsr); Nabuhodonosor - qədim Haldey çan (e.ə. VI əsr). Burada müstəbid hakimiyyət mənasında verilmişdir. Səh. 432: Petreya (Arabie Petry) - Daşlı Ərəbistan Səh. 433: Brəhmən - induist cəmiyyətində ali zümrənin üzvü Səh. 439: ‘ Bütün fransızlar qanun qarşısında bərabərdir ” - Napoleon Bonapartın 1804-cü ildə imzaladığı Vətəndaşlıq məcəlləsi nəzərdə tutulur. Səh. 441: Rolen Şarl
tarixçisi və pedaqoqu 666
downloaded from KitabYurdu.org Səh. 446: Zəncirlənmiş Prometey - qədim yunan əsatirində, Zevsin dərgahından odu oğurlayıb insanlara verən qəhrəman. Bundan qəzəblənən Zevs Prometeyin Qaf dağında qayaya zəncirlənməsini əmr edib. Qartal onun ciyərini hər gün dimdikləyib yesə də, yerində yenisi əmələ gəlirmiş. Prometeyi uzun illər davam etmiş bu əziyyətdən qartalı oxla vurub öldürən Herakl qurtarmışdı. Səh. 446: Taxtdan salınmış Napoleon - Vaterloo çölündə məğlub olandan sonra (18 iyun 1815) Napoleon iyunun 22-de Parisin Yelisey sarayında taxt- tacdan əl çəkməsi haqqmda qərarı imzalayır. Koalisiya qoşunlarının Parisə yaxınlaşdığından xəbər tutan Napoleon düşmənləri qarşılamaq üçün sadə diviziya generalı kimi ona icazə verilməsini xahiş edir. Ancaq Müvəqqəti hökumət Napoleonun bu xahişini rədd edir. Səh. 446: Orijen əxlaqı - əfsanəyə görə, Orijen adlı ilahiyyatçı (II əsrin sonu - III əsrin əvvəli) özünü kor etmişdir ki, təkrar məhkəmə təhqiqatına getməsin və bununla müqeddes kitabları qadınlara izah etmək imkanı əldə etsin. Səh. 447: Exegi monumentum - “Heykəli mən yaratmışam” (lat.); Roma şairi Horatsinin yazdığı mədhiyyənin birinci misrası Səh. 447: Pyer de Ronsar (1524-1585) - fransız şairi, “Mədhiyyələr”, “Məhəbbət ehtirasları”, “Himnlər” əsərlərinin müəllifi; IX Karlın sarayında “Pleyada“nm rəhbəri olmuş, romantik şairlərə qarşı çıxmışdır. Səh. 448: Lüksemburq sarayı - XVII əsrdə inşa edilən bu sarayda İyul monarxiyası zamanı (1830-1848) perlər palatası iclaslarını keçirmişdir. Səh. 448: Sen-Sülpis - keşişlərin dünyəvi cəmiyyəti; 1641 —ci ildə Vojirarda Sen-Sülpis məhəlləsinin gələcək keşişi Jan-Jak Olye tərəfindən təsis edilmiş, əsas vəzifəsi keşiş hazırlamaq olmuşdur. Səh. 450: Favar teatrı - Parisdə komik opera teatrı Səh. 450: “Semiramida “ - Rossininin operası Səh. 450: Mazarinininki kimi vergülşəkilli saqqalını... — kardinal Maza- rininin (XVII əsr) saqqalma işarə edilir. Səh. 451: Adonis - qədim yunan əsatirində Afroditamn sevdiyi gözəl və gənc oğlan. Onun adı gözəl kişi adı kimi qəbul olunmuşdur. Səh. 455: Marabu - Afrikada və Hindistanda yaşayan, çox gözəl lələklərindən qadınların şlyapalarının bəzəyi üçün istifadə olunan quş Səh. 463: Hörmüz - Fars körfəzində sahil sularında mirvari yığılan ada Səh. 463: Parisin başının üstünü almış tufan - 1830-cu ilin iyul inqilabına işarə olunur. Səh. 464: Vestholl Riçard (1765-1836) - Miltonun və Şekspirin əsərlərinə illüstrasiyalar çəkmiş məşhur ingilis rəssamı Səh. 466: Mane, Thekel, Fares... - Tövrat və İncildə olan əfsanəyə görə, görünməz əl ilə yazılmış kitabədəki “Mane, Thekel, Fares” sözləri “hesablanmışdır, çəkilmişdir, bölünmüşdür” mənalarım verir. 667
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Salpetriyer - Parisdə əlillər evi və ruhi xəstələr üçün xəstəxana Səh. 467: Jorj Lui Büffon Löklerk
cilddən artıq “Təbiət tarixi“ əsərinin müəllifi. Səh. 468: Peter Pallas
Peterburq akademiyasının üzvü. Səh. 469: Nibura
tədqiq edən alman səyyahı Səh. 469: Peqas - qədim yunan əsatirində qanadlı at; guya, onun dırnağının zərbəsindən şairləri ilhamlandıran İpokren çeşməsi yerdən qaynayıb çıxmışdır. Səh. 470: Dom Kalme
ordeninə layiq görülmüş alim Səh. 473: Blez Paskal
zamanı təzyiqin yayılması qanunu”nu (Paskal qanunu), hidrav- lik sıxılmanın hərəkət prinsipini (“Maye kütlələrinin tarazlığı haqqında traktat”) kəşf etmişdir. Səh. 479: Puta - içində metal əritmək üçün odadavamlı qab Səh. 485: Orqanistlər - tibbdə vulqar (bayağı) materializmin tərəfdarları Səh. 485: Pyer Jan Kabanis
Səh. 485: Vitalistlər - biologiyada idealist fikirli vitalizmin tərəfdarları. Vitalistlər canlı təbiətin bütün hadisələrini “həyati qüwələrin“ xüsusi mövcudluğu ilə izah edirdilər. Səh. 485: Van Helmont
Monomaniya - ruhi xəstəliyin bir növü Səh. 489: Düpüitren Qiyom
-
- bu cümlə Molye- rin “Zorən təbib” komediyasındandır. Özünü həkim kimi qələmə verən Sqanarel mənasız latın sözləri işlədir və axırda deyir: “Bax, buna görə də sizin qızınızın dili tutuldu!” Səh. 494: Livreya - keçmişdə qapıçıların, xidmətçilərin və faytonçuların geydiyi xüsusi biçimli zərbaftalı paltar Səh. 495: Vist - kart oyunu Səh. 495: Trik- trak - nərd oyunu Səh. 495: Fut - İngiltərədə 30,479 sm-ə bərabər qədim uzunluq ölçüsü Səh. 496: Pişikdişi zirvəsi
Dent-du-Chat ) - Alp dağlarının cənubunda zirvə adı Səh. 496: Moryen - Alp dağlarının cənubunda, Savuada yüksəklik 668
downloaded from KitabYurdu.org Səh. 497: Ot-Komb (fransızca: Hantecombe ) - Bürge gölünün yuxan- sında yerləşən abbatliq; vaxtilə Savua krallığında şahzadələrin qəbirləri və sərdabələri burada salınmışdır. Səh. 498: Marmot - gəmiricilər dəstəsindən olub yeraltı yuvalarda yaşayan kiçik heyvan Səh. 500: Podaqra xəstəliyi — bədəndə maddələr mübadiləsinin pozulması nəticəsində əmələ gələn oynaq və toxuma xəstəliyi Səh. 502: Kardinal Rişelye (1585-1642) - fransız dövlət xadimi Səh. 506: Şnets - XIX əsr fransız rəssamı, tarixi və janr xarakterli tabloların müəllifi Səh. 511: Trappist rahiblər (yaxud trappistler) - rahib cəmiyyətinin üzvləri; bu cəmiyyətin məcəlləsində olduqca ciddi rejimli həyat tərzi nəzərdə tutulmuşdu. Səh. 519: Use qəsri - Luaranm yüksək sahilində tikilmiş, Fransa intibahının ən gözəl qəsrlərindən biri Səh. 519: ...Antuan de la Salın təsvir etdiyi bu xəyalat-Xanım - Antuan de la Salm “Santrlı balaca Jan” romanına işarə edilir. 669
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
MÜNDƏRİCAT Balzak dünyasına kiçik bir səyahət ...................................... 5 ROMANLAR Qorio ata (tərc. Mikayıl Rəflli) .......................................... 13 Qulan dərisi (fransız dilindən tərc. Şamil Zaman) ........ 281 NOVELLALAR (tərc. Mikayıl Rəflli) Qobsek .............................................................................. 522 Polkovnik Şaber ............................................................... 585 Qeydlər Qorio ata .............................................................................. 653 Qulan dərisi ......................................................................... 659 downloaded from KitabYurdu.org downloaded from KitabYurdu.org
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Vıe.
Ofset çap üsulu. Fiziki çap v ə r əqi 42. Sifariş 67. Tiraj 7000. "Şə rq-Q ərb’ Nəşriyyat evinin mə tb əə sind ə çap olunmuşdur. AZ1123, Bakı, Aşıq Ələ sg ə r küç ə si, 17. Tel.: (+994 12) 374 83 43; 370 68 03 Faks: (+994 12) 370 18 49; 370 68 03 e-mail: info@eastwest.az www.eastwest.az downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|