Honore de
BALZAK
downloaded from KitabYurdu.org
Onore de
BALZAK
1799-1850
SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
"
Şərq-Qərb”
Bakı - 2010
downloaded from KitabYurdu.org
ISBN 978-9952-34-281-9
T
ə
rcüm
ə
ed
ə
nl
ə
r:
fransız
dilində
n:
rus dilind
ə
n:
Şamil Zaman Mikayıl Rə
fili
Ön sözün mü
ə
llifi:
Şamil Zaman
Redaktor:
Nadir Qocab
ə
yli
Korrektorlar:
Aqşin Mə
simov Gült
əkin Yusifova İbrahim Hümbə
tov
Elsev
ə
r Muradov
B
ə
dii t
ə
rtibat v
ə
dizaynın müə
llifi:
T
ə
rlan Qorçu
Kompüter düzümü: Hikm
ət Aydınoğlu
Onore de Balzak. Seçilmiş ə
s
ə
rl
ə
ri.
-
Bakı: ‘Şə
rq-Q
ə
rb", 2010, 672 s
ə
h.
M
ətn: Bakı Slavyan Universiteti, “Kitab aləmi” NPM, 2010 Bə
dii t
ə
rtibat,
s
ə
hif
ə
lenm
ə: ‘Tutu” nəşriyyatı, 2010 © “Şə
rq-Q
ərb” ASC, 2010
downloaded from KitabYurdu.org
BALZAK DÜNYASINA
KİÇİK BİR SƏYAHƏT
Elə yazıçı və şairlər var ki, nə qədər məhsuldar olsalar da, yalnız aid
olduqları xalqa mənsubdurlar. Ancaq elə şair və yazıçılar da vardır ki,
onlar qələmə aldıqları mövzularla bütün bəşəriyyətə mənsubdurlar;
Nizami, Nəsimi, Hüqo, Balzak, Gete, Russo, Dante, Rable kimi ədiblər
məhz belələrindəndirlər.
Qeyd etdiyimiz kimi, Onore de Balzak təkcə fransızlara deyil, bütün
bəşəriyyətə mənsubdur; o, fransız mühitinin geniş panoramım, mənəvi
həqiqətlərini, bəşəriyyət üçün əhəmiyyətli olan qanunların inkişafını,
müasir insanların aliliyini və bəzən rəzilliyini, onların arzularını,
pozğunluqlarını, mənsub olduğu cəmiyyətin bütün təbəqələrinin həyatmı
qələmə almağı qarşısına məqsəd kimi qoymuş və öz “Bəşəri
komediya”sında iki min insan xarakterini iki min obrazla yaradaraq,
oxucularına çatdırmışdır.
Yazıb-yaratmaq onun amalı idi: “İşləmək mənim üçün gecəyarısı
oyanmaq, səhər saat 8-ə qədər yazmaq, on beş dəqiqə səhər yeməyinə
sərf etmək və yenidən gündüz saat 5-ə qədər yazmaq, şam etmək, uzanıb
yatmaq və hər gün yenə hər şeyi təzədən başlamaq deməkdir...” (15
fevral 1845-ci il).
“...Həmişə yazıram, əlyazmalarımı qarşıma qoyanda yeni planlar
qururam, plan haqqında flkirləşməyəndə isə yazdıqlanmda düzəlişlər
aparıram... Bax budur mənim həyatım” (14 noyabr 1842).
Onore de Balzak 1799-cu il mayın 20-də əyalət şəhərciyi Turda
anadan olmuşdur. Atası Bemar Fransua Balzak kəndli idi.
5
downloaded from KitabYurdu.org
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
0, hökumət qulluqçusu olmuş, müxtəlif dəftərxanalarda işləmiş, bir
müddət isə Tur şəhərində bələdiyyə sədrinin köməkçisi vəzifəsini yerinə
yetirmiş, eyni zamanda, ordunun ərzaq təchizatı işlərinə baxmışdır.
Yazıçının anası mahud tacirinin qızı idi.
Balzak ilk təhsilini Vandom əyalətindəki xüsusi təyinatlı sənət
məktəbində almış, 1814-cü ildə valideynləri ilə Parisə köçdükdən sonra
şəhərin özəl məktəblərinə getmişdir. 1819-cu ildə Parisdə valideynlərinin
arzusu ilə hüquq fakültəsini bitirmiş, ancaq hüquqşünas işləmək
istəməyərək, ədəbiyyatla məşğul olmağa başlamışdır. İlk dəfə qələmini
dramaturgiya sahəsində sınayaraq, 1820-ci ildə “Kromvel” dramını
yazmışdır. O, eyni zamanda qəzetlərdə oçerklər yazır, Paris həyatından
bəhs edən şəkillər çəkirdi. 1824-cü ildə Balzak “Evlənmənin
fiziologiyası” adlı oçerklər kitabını çap etdirdi. Ümumiyyətlə, 1821—
1825-ci illərdə bir neçə romanını müxtəlif təxəllüslərlə nəşr etdirən
yazıçı 1825—1828-ci illərdə nəşriyyat işləri ilə məşğul olmağa başlayır,
özünü maddi cəhətdən təmin etmək və ədəbi fəaliyyətlə rahat məşğul
olmaq üçün mətbəə alır, klassiklərin əsərlərini, ticarət firmalarının
kataloqlarını, kitabçalar nəşr etməklə məşğul olur. Sahibkarlıq fəaliyyəti
gənc Balzaka müvəffəqiyyət qazandırmır, nəticədə o, 1828-ci ildə qırx
beş min frank borca düşür və mətbəəni bağlamağa məcbur olur.
Balzak 1820-ci illərin ədəbi təcrübələri ilə məşhurlaşa və şöhrət
qazana bilməsə də, bu illər onun yaradıcılığında müəyyən iz qoyur.
Notariat kontorunda vəkil işləməsi, qəzet və mətbəə işlərində çalışması
onun dünyagörüşünü, həyat təcrübəsini zənginləşdirir. Bu illər ərzində o,
burjua-aristokrat dairələrlə yaxından tanış olur, jurnalistlərin fəaliyyətini
öyrənir, yazıçılığa təzəcə başlayanlarla, redaktorlarla, kitab naşirləri və
tacirləriylə yaxın təmasda olur. 1830-1840-cı illərdə yazdığı
romanlardakı müxtəlifliyi, rəngarəng sənətkarlıq xüsusiyyətlərini Balzak
məhz 1820-ci illərdə keçdiyi zəngin həyat məktəbindən öyrənmişdi.
Buna görə də 1830-cu ildə onun istedadı bütün gücü ilə ədəbiyyata
yönələndə artıq əlinə təzə qələm alan müəllif kimi yox, onillik gərgin
əmək fəaliyyətini arxada qoymuş istedadlı ədib kimi tanınmağa başlayır.
Gənc Balzakm ədəbi fəaliyyəti bərpa dövrünə (1814-1830) xas
xüsusiyyətləri özündə əks etdirir; əlbəttə, biz burada onun
6
downloaded from KitabYurdu.org