I uşaq xəSTƏLİKLƏRİ kafedrasi tibb üzrə elmlər doktoru, professor S. M. Qasımova

11 

 

arxa  və  yan  ölçüləri  təxminən  bərabərdir,  qabırğalar  onurğadan  düz  bucaq 

altında ayrılır) 



 

ağciyərləri örtən plevranın nisbətən qalın və payarası arakəsmələrin büküşlü 

olması (bu sahələrdə patoloji ocaqlar daha çox əmələ gəlir)  



 

ağciyərlərin  ayrı-ayrı  hissələrində  tənəffüs  səthinin  qeyri-bərabər 

formalaşması  



 

alveollar  arasında  Kon  məsamələri  və  Lamberti  kanalcıqlarının  inkişaf 

etməməsi  

 

Ümumi və yerli immunitetin xüsusiyyətləri:  



 

İltihabi  stimulyasiyaya  cavab  olaraq  poliklinik  nuklearların  mobilizasiyası 

böyüklərə nisbətdə 2-3 dəfə az olması;  



 

Komplementin alternativ aktivasiya komponentlərinin 2-3 dəfə azalması  



 

Zərdab  İgG  və  İgA  aşağı  səviyyədə    olması  (müvafiq  olaraq  böyüklərin  

göstəricilərinə 2 və 5 yaşda çatır), İgM 1 yaşda 



 

İnterleykinlər İL-4 və İL-5 yüksək olması  



 

Killerlərin aktivliyinin, İL-2 azalması  



 

Sekretor  İgA  broncial  sekretdə  azalması  (respirator  traktın  proksimal 

hissələrinin müdafiəsinə cavabdehlilik) 



 

Sekretor İgG azalması (respirator traktın distal hissələrinin müdafiəsi) 



 

Sekretor  İgM  çox  az  konsentrasiyası  (yalnız  4-6  yaşa  böyüklərin 

göstəricilərinə çatmış olur) 

 

Yenidoğulmuşlarda tənəffüsün fizioloji xüsusiyyətləri 



 

oksigenə  olan  tələbat  (6  ml/kq/dəq.)  böyüklərə  nisbətən  (3  ml/kq/dəq.)  iki 

dəfə çoxdur  



 

tənəffüs  sisteminin  quruluşundan  asılı  olaraq  tənəffüsün  həcmi  nisbətən 

stabildir  



 

ağciyərlərin  dəqiqəlik  ventilyasiyası  tənəffüsün  həcmindən  deyil,  daha  çox 

tənəffüsün tezliyindən asılıdır  

---

12 

 



 

funksional  qalıq  həcmi  (FQH)  oyaq  uşaqda  böyüklərdəki  qədərdir  (bədən 

kütləsi hesabı ilə)  



 

dəqiqəlik  alveolar  ventilyasiya  ilə  FQH-nin  nisbəti  hipoksiya,  apnoe  və 

anesteziya şəraitində iki dəfəyə qədər artır  

 

Yenidoğulmuşlarda tənəffüs pozuntularının risk amilləri  

Ana tərəfindən:  



 

çoxmayelilik və ya azmayelilik  



 

hamiləliyin pozulma təhlükəsi  



 

vaxtından əvvəl doğuş  



 

xorioamnionit  



 

dölyanı mayenin vaxtından əvvəl axması  

dölyanı mayedə mekoniumun olması 

 

Körpə tərəfindən:  



 

vaxtından əvvəl doğulma  



 

asfiksiya  



 

hipotermiya  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

13 

 

TƏNƏFFÜS POZUNTULARININ VƏ ÇATIŞMAZLIĞIN 

 ƏSAS SƏBƏBLƏRİ, KLİNİK ƏLAMƏTLƏRİ  

 

Ağciyər mənşəli:  



 

hialin membran xəstəliyi  



 

yenidoğulmuşların tranzitor taxipnoesi  



 

mekonial aspirasiya sindromu  



 

anadangəlmə və ya qazanılmış pnevmoniya  



 

pnevmotoraks  



 

ağciyərlərin hipoplaziyası  



 

yuxarı tənəffüs yollarının obstruksiyası  



 

törəmələr  



 

ağciyər qanaxmaları  



 

anadangəlmə inkişaf qüsurları 

 

Ağciyərdən kənar:  



 

ürək çatışmazlığı  



 

yenidoğulmuşların persistəedən ağciyər hipertenziyası (PPHN)  



 

anadangəlmə ürək qüsurları  



 

MSS  zədələnmələri  (doğuş  travmaları,  mədəcikdaxili  qansızma,  beyin 

ödemi)  



 

asfiksiya  



 

hipoqlikemiya  



 

hipotermiya  



 

polisitemiya  



 

metabolik pozuntular (asidoz və s.)  



 

sinir-əzələ pozuntuları  

tənəffüs mərkəzinə təsir göstərən dərmanlar 

 

 

---

14 

 

 

TƏNƏFFÜS ÇATIŞMAZLIĞININ KLİNİK ƏLAMƏTLƏRİ 

 

Taxipnoe – tənəffüslərin  sayının  (TS) dəqiqədə 60-dan  çox olmasıdır, bu da 

ventilyasiya  və  oksigenasiyanın  adekvat  olmadığını  göstərir.  Taxipnoenin 

səbəbləri:  

qanda karbon qazının miqdarının artması (PaCO2↑)  

qanda oksigenin miqdarının azalması (PaO2↓)  

Mərkəzi  sianoz  –  qanda  oksigenlə  doymamış  hemoqlobinin  miqdarın 

artmasını, bir qayda olaraq 30-50 q/l-dən çox olmasını göstərir, ürək fəaliyyətinin 

dekompensasiyası  və  mərkəzi  sinir  sisteminin  yatırılması,  dəri  örtüyü  və  selikli 

qişaların göyərməsi, metabolik pozuntularla müşayiət olunur.  

Səsli tənəffüs – hissəvi daralmış səs yarığından havanın keçməsi nəticəsində 

yaranır.  Alveolar  qaz  mübadiləsini  uzatmaq  məqsədilə  nəfəsvermə  zamanı 

ağciyərlərin həcminin artırılmasına yönələn qeyri-iradi cəhddir.  

İniltili  tənəffüs  –  tənəffüs  vaxtı  alveollarda  qalıq  havanın  həcminin 

saxlanmasına  kömək  edir  (alveollar  boşalan  zaman  döşqəfəsidaxili  təzyiqin 

artması). 

Burun  qanadlarının  gərilməsi  (körüklənməsi)  –  havanın  keçməsi  üçün 

müqaviməti azaldır. Tənəffüsün artırılması cəhdini göstərməklə çox vaxt respirator 

distresin ilk əlamətlərindən sayılır.  

Tənəffüs  aktında  yardımçı  əzələlərin  iştirakı  –  döş  qəfəsi  ilə  funksional 

cəhətdən  əlaqədar  olan  bir  qrup  əzələnin  ventilyasiyanın  artırılmasına  yönəldən 

kompensator  mexanizmdır.  Bu  vaxt  cəlb  olunan  əzələlərin  sayının  çoxluğu 

tənəffüs  çatışmazlığının  ağırlığını  göstərir.  Nəfəsalma  aşağıdakı  sadalanan 

əzələlərin retraksiyası (gərilməsi) ilə müşayiət olunur:  



 

qabırğalar arası  



 

döş sümüyü altı  



 

qabırğa qövsü altı  



 

döş sümüyü üstü  

---