17
eşidilir - ritmik bir döyüntü, sanki qatar səsidir, qatar harasa tələsir... Və mənim öz
içimdə də bu döyüntüylə həmahəng nə isə çırpınır, gedib-gəlir...
Qarın nahiyəsindən içinə nə isə axırdı... tük ürpədən (halbuki hələ tükü də
yoxdu) bağırtı... qadın qışqırtısı... Suya qərq olurdu... az qala boğulacaqdı... Hansı
qüvvəsə itələyirdi onu.
Çox-çox illər sonra ucalıqdan ölümə itələndiyi kimi, indi də həyata itələnirdi...
Özünün yox, kiminsə ağrısıyla, nalələriylə, fəryadlarıyla, adda-budda sözləriylə dar
bir tunelə pərçim olmuşdu, qurtulmaq istəyirdi... nəfəsi kəsilirdi...
Hər həmlə, hər çığırtı onu işığa yaxınlaşdırırdı... daha bir həmlə, daha bir
qışqırıq. Birdən asudəlik duydu və üşüməyə başladı. Həmin andaca özü bağıra-bağıra
ağlamağa başladı.
Hardasa oxumuşdu, dünyadan gəlib keçən bütün insanlardan yalnız biri -
Zərdüşt peyğəmbər anadan olanda, ağlamırmış, gülürmüş.
Niyə ağlayırdı? Canı canından, qanı qanından olan varlığın ağrılarıyla,
əzablarıyla, gücənməsiylə onun içindən işığa çıxmış, gözəlim dünyaya gəlmişdi.
Gəlmişdim. Hansı filosof deyib ki, insan dünyaya səssizlik içində gəlir.
Dünyaya belə gəlmişdim, dünyadan belə getməliydim - ani bir uçuşla. Yerə sərilib
yaşamımı qeyb etdikdən sonra torpağa gömülməliydim. Amma bunu xatırlamırdım.
Şüurum o dəhşətli uçuşla, dəhşətli ağrıyla birlikdə sönmüşdü... İndi də, təbii,
torpağın altında olmalıydım.
Olmalıydı. Ölülər dünyasında. Onda bəs bu fikirlər nə idi, beyninə gilə-gilə
süzülürdü, yaddaşını çeşidli səhnələrlə, səslərlə, fikirlərlə doldururdu?
Ömrü boyu materialist olmuşdu. Ölümdən sonra başqa bir həyatın
mövcudluğuna heç vaxt inanmamışdı. Bəlkə, yanılırmış. Bəlkə, ömür saat kəfkiri
kimi həyat və ölüm arasında o yan - bu yana gedib - gəlir. O yana - məlum. Bəs bu
yana? Bu yanadamı qayıdırmış həyat kəfkiri? Bəs onda?
O dünya dedikləri buymuş - dardan dar, rütubətli, kif qoxuyan, nəm, soyuq,
hənirsiz-səssiz...
18
Əli-qolu bağlı, hərəkətsiz uzanmışam. İndicə inkir-münkir gələcək, sorğu - suala
tutacaq... Ölülər zarafat da edərmiş? Ölu olduğumu dəqiq dərk edirəmsə, bu,
gerçəkdən də ölümdümü?
Elektirik cərəyanı çalmış kimi qəfil bir fikir beynimi yandırdı: ölü deyiləm.
Diriyəm... Diri-diri gömülmüşəm torpağa, və indi hansı möcüzəyləsə ayılmışam
bu ölüm yuxusundan... Əlim-qolum bağlı, bütün vücudum kəfənə bükülü, sım-sıx
sarılı... Deməli, məni meyit bilib basdırıblar, məzarın üstünə ağır, sal daşlar qoyub,
üstünə torpaq səpiblər...
Bunu dərk etməkdən ürəyi dayana bilərdi. Kaş... Düşündü ki, bu çıxılmaz
çıxmazdan yeganə çıxış olardı. Ayrı çıxış yoxdu. Kəfəni yırtıb çıxa bilsə belə, ağır
sal daşları qaldırmağa, torpağı kənara atıb «xortlayıb» qalxmağa gücü çatmazdı...
Yeganə xilas yolu (xilas ha!) səbr edib, canını dişinə sıxıb, gerçək ölümü
gözləməkdi... Görən neçə vaxta çatacaq məzarın havası?
Görən neçə gündür dəfn olunduğum? Hələ nəfəs alıramsa, deməli, lap
yaxınlarda basdırılmışam. Gerçək ölüm son nəfəsimi kəsincə havasızlıqdan
boğulacaq, işgəncələr çəkəcəyəm. Məzar qurdları kəfənimi didəcək, sonra canıma
daraşacaqlar... Allah, nəydi günahım? Sənə inanmamağım? Vallah, ürəyimin
dərinliyində inanırdım, intəhası, mühit, şərait eləydi ki, «inanmıram» deməliydim.
Hə, indi Allaha üz tutursan, ömrün boyu varlığını dandığın Allaha... Allaha
təvəkkül... Allahdan başqa heç nəyə, heç kimə ümid yoxdu...
Məni burdan yalnız Allah adlanan Möcüzə qurtara bilər. Yox, xam xəyaldı,
bəlkə, məni cəzalandıran də elə Allahın özüdür. Əlbəttə, əgər doğrudan da varsa.
Deməli, yenə Onun varlığına şübhəylə yanaşırsan. Bax, budur cəzanın səbəbi. Yox,
Allah, axı, xırdaçı deyil, əstafurullah, bilir ki, ona inansam da, inanmasam da
həyatım boyu əməli-saleh ömür sürmüşəm. Heç kəsə pisliyim dəyməyib. Heç bir
xilafi - vicdan iş görməmişəm.
Sənə elə gəlir. Sənin öz əməllərinə verdiyin qiymətdir, bəlkə, sənin Xeyir
bildiyin kiminçünsə Şər imiş.
Allah varsa, deməli, O biri dünya da var. Deməli, yalnız dözüb gözləməlisən,
hər bir əzaba təhəmmül göstərib Xilas kimi Ölümü gözləməlisən. Gerçək Ölümü.
19
Ölümdən sonra, həqiqi ölümdən sonra isə başqa bir həyat başlayacaq və orada bütün
cavabsız sualların cavabını tapacaqsan. Bu dünyadakı bütün haqsızlıqların əvəzi
çıxacaq.
Hardan gəlib düşdü birdən beynimə KARMA sözü? Karma nə deməkdir, hansı
dildədir bu söz? İndi bu qədər doğma bildiyi sözü heç cür yada sala bilmirdi. Bu
mövzuda oxuduğu kitabları bir-bir yaddaşına qaytarmağa çalışırdı. Hər halda, vaxtı
öldürməkçün bir məşğuliyyətdi. Həm də bu vəziyyətində ona bir az təsəllidir.
Ölümdən sonra həyat... Yenidən yaşamaq... Başqa həyat... O biri dünya...
Bir vaxtlar Daniil Andreyevin
1
kitabında oxuduğum və oxuduğum zaman məni
mat qoyan sözlər yadıma düşdü... Daniil Andreyev yazır ki, son dəfə üç yüz il
bundan əvvəl ölübmüş. Elə bir ölkədə ki, çox qədim və güclü mədəniyyəti var. İndiki
həyatında Daniil ta körpəlikdən ömrü boyu o köhnə vətəni üçün qəribsəyib, çünki,
dediyinə görə, o ölkədə bir yox, bir neçə dəfə yaşayıb. Ölüb, dirilib.
Bəlkə, doğrudan da belədir. Axı, yadımdadır, Mövlana da deyirdi ki, nadanlığın
ən səfeh və ən alçaq şəkli bu həyatdan sonra başqa həyatı inkar etməkdir.
Sufilərin məşhur lətifəsini xatırladı. Kəpənəyi şamın odu cəlb edir. Uçub özünü
alova vurub yanır. Gözləyirlər ki, dönəcək, gördüklərini danışacaq. Amma o, atəşin
içində qeyb olur, nə izi, nə adı, nə ondan bir nami-nişanə qalır. Bir də, niyə qayıtsın
ki, Sevdiyinə qovuşub da.
Sevdiyi - Allahdır, Sufi düşüncəsində ölüm Allaha qovuşmaqdır.
Bəs bilmirsən sənin ən böyük günahın nəydi? Heç nəyə inanmamağın yox.
Allahı danmağın da yox, xeyr. Özünü Allah saymağın. Allahlıq iddian. Bəni- insana
mənsub olmayan, yalnız Allaha aid əməllərlə məşğul olmağın. Fərqi yoxdur, nə
məqsədlə; Xeyirəmi, Şərəmi ... Mülayim bir yay səhəri. Bakının köhnə, dar, kələ-
kötür küçələrindən biri... . Birmərtəbəli evin qabağındakı səki. Daz başının gicgahları
ağarmış sinli, tor maykalı kişi, tor maykasının altından pırpız tükləri görünür.
Əvvəlcə səkini sulayır (qızmar asfaltdan qalxan buxar) ... Kətilin üstünə salınmış
qəzet, qəzetin üstündə armudu stəkanda çay... Zəncəfil, mixək, limon qoxusu...
Qırtdama qəndi stəkana batırıb ağzına aparır, çaydan bir qurtum içir...
1
Roza mira» kitabının müəllifi Daniil Andreyev məşhur rus yaşıçısı Leonid Andreyevin oğludur. Özü də yazıçi olan Daniil Stalin
repressiyalarının qurbanlarındandır.
Dostları ilə paylaş: |