Gördüyü işlərdən söhbət açılır
Yüklə 4,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
Qərib məzarlar 98 İren Melikoff Tanınmış türkoloq, elmlər doktoru, professor İren Melikoff 1917-ci ildə Petroqradda ziyalı ailəsin- də dünyaya gəlib. Bolşeviklərin qələbəsindən sonra ailə Finlandiyaya köçüb, bir müddət sonra isə dai- mi yaşayış yeri kimi Fransanı seçib. İren Melikoff Sorbonna Universitetinin ədəbiyyat fakültəsində təhsil alıb, Şərq dilləri üzrə mütəxəssis kimi tanınıb. 1941-ci ildə ailə quran İren milliyyətcə türk olan əri ilə Türkiyəyə köçüb, bir müddət ora- da yaşadıqdan sonra yenidən Fransaya qayıdıb. 1968-ci ildən taleyini Strasburq Universiteti ilə bağlayıb və uzun illər bu universitetin türk və fars dilləri kafedrasına rəhbərlik edib. O, 1966-cı ildən «Turcica» adlı jurnal nəşr et- məklə Fransa oxucularını türk xalqlarının tarixi, ədəbiyyatı və mədəniyyəti ilə yaxından tanış edib. Bu jurnalda Azərbaycan yazıçılarının əsər- ləri də nəşr edilib. İren Melikoff dörd yüzə yaxın elmi məqalənin müəllifi olub, çoxsaylı kitablar nəşr etdirib. Türk araşdırmaları sahəsində səmərəli fəaliyyətinə görə 10 ali mükafat al- mış alim Bakı Dövlət Universitetinin də fəxri doktoru olub. 1990-cı il yanvarın 20-də sovet qoşunlarının Bakıya yeridilməsinə etiraz olaraq Parisdə keçi- rilən mitinqdə fəal iştirak edib. Qərib məzarlar 99 Həmişə azərbaycanlı olmağı ilə fəxr edən İren xanım dəfələrlə Bakıda türkologiyaya dair konfranslarda iştirak edib. O, ulu öndər Heydər Əliyevlə yaxından tanış olub və türkologiyaya dair kitablarını Ümummilli Liderə bağışlayıb. Heydər Əliyev İren xanımın elmi fəaliyyətini yüksək qiymətləndirib. İren Melikoff Strasburqda keçirilən təd- birlər zamanı Prezident İlham Əliyevlə də görüşüb. O, 2009-cu ilin yanvarında 91 yaşında vəfat edib və yanvarın 14-də «rus qəbiristanlığı» kimi tanınan Sent-Jenevyev De Bua məzarlığında tor- pağa tapşırılıb. Dəfn mərasimində iştirak edən Azərbayca- nın Fransadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və xanımı Mehriban xanım Əliyevanın başsağlığını mərhumun ailə üzvlərinə və yaxın- larına çatdırıb, mərhumun qəbri üstünə Azər- baycan Prezidentinin adından əklil qoyulub. Məlumat üçün qeyd edək ki, anası rus oldu- ğu üçün İren Melikoff provaslav xristianlığına etiqad edib. Lakin atasının müsəlman olduğu nəzərə alınaraq onun dəfnində bir gün müsəl- man adəti üzrə «Quran» oxunub, o biri gün dəfn mərasimini provaslav keşişi idarə edib. Bu da bir taledir... Qərib məzarlar 100 Tarix dərsliklərindən bəllidir ki, 1747-ci ildə Nadir şahın öldürülməsindən sonra Azərbaycan ərazisində yaranan kiçik feodal dövlətlərdən biri də Maku xanlığı olub. Xanlığın adı Cənubi Azər- baycanda yerləşən Maku şəhərinin adı ilə bağlı- dır. Bu xanlıq Xoy, Qaradağ, Naxçıvan və İrəvan xanlıqları ilə həmsərhəd ərazidə yerləşib. 1828- ci ildə imzalanan Türkmənçay müqaviləsinə əsasən Maku xanlığı İranın tərkibində qalıb. Maku xanlığının nümayəndələri Makinskilər kimi tanınıb və bu nəslin bəzi davamçıları 1918- ci ildə müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurulma- sında yaxından iştirak ediblər. 1874-cü ildə İrəvanda dünyaya gələn Teymur xan Makinski əvvəlcə İrəvan gimnaziyasını, 1916-cı ildə isə Varşava Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib və Azərbaycan Xalq Cümhu- riyyətinin qurucularından biri olub. O, əvvəlcə Zaqafqaziya Seyminin, sonradan isə Azərbaycan Milli Şurasının üzvü seçilib. 1918-ci ilin iyun-oktyabr aylarında Azər- baycanın ədliyyə nazirinin müavini, oktyabrın 20-dən dekabrın sonunadək Azərbaycan Cüm- huriyyətinin Ermənistan hökuməti yanında diplomatik nümayəndəsi vəzifəsində çalışıb. 1918-ci il dekabrın 26-dan 1919-cu il martın 14-ə qədər Fətəli xan Xoyskinin 3-cü hökumət kabinəsində ədliyyə naziri vəzifəsini icra edib. 1919-cu ilin iyunundan 1920-ci ilin yanvarına qədər Azərbaycan Hərbi Məhkəməsinin sədri, Tanıdığımız və tanımadığımız Makinskilər Qərib məzarlar 101 Paşa xan Makinski Qərib məzarlar 102 1920-ci ilin martından isə yenidən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Ermənistan hökuməti ya- nında diplomatik nümayəndəsi olub. Azərbaycan Cümhuriyyətinin süqutundan sonra 1920-ci il mayın 15-də İrəvandakı diplo- matik nümayəndəliyin fəaliyyəti Ermənistan hökuməti tərəfindən dayandırılıb, diplomatik nümayəndəliyin başçısı olduğu zaman Zəngi- basarda yaşayan soydaşlarımıza maddi yardım göstərdiyinə görə T.Makinskiyə qarşı Ermənistan prokurorluğu tərəfindən cinayət işi açılıb, lakin o, İrəvanı gizlicə tərk edərək mayın 28-də Tiflisə qayıda bilib. Teymur xan Makinskinin sonrakı taleyi haqqında səhih məlumat yoxdur. Onun əmisi oğlu Abbasəli bəy Makinski 1888- ci ildə İrəvanda doğulub. O da əvvəlcə İrəvan gimnaziyasında, 1909-1914-cü illərdə isə Kiyev Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil alıb. Ali təhsil aldıqdan sonra Tiflis şəhərində yaşayıb və vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olub. 1918-ci ildən sonra ermənilərin İrəvan quber- niyasında azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qır- ğınlardan xəbər tutduqdan sonra bu şəhərə köçüb və soydaşlarımızın təhlükəsizliyini qorumaq işlə- rində yerli ziyalılara yaxından kömək edib. Həmin illərdə Naxçıvanda da oxşar faciələr gözləndiyi üçün Abbasəli bəy Naxçıvana köçüb və orada Araz Türk Respublikasının yaradılmasında fəal iştirak edib. Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra bir müddət Bakıda yaşayıb, Ədliyyə Nazirliyində mü- vəkkil, Ərzaq Nazirliyində şöbə müdiri vəzifələrin- də çalışıb, vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olub. 1922-1923-cü illərdə onun Türkiyədə diploma- tik işdə çalışması barədə də məlumatlar var. Sonralar «Azərnəşr»də hüquq məsləhətçisi işləyən Abbasəli bəy Makinski 1938-ci ilin fevral ayında həbs edilib, həmin ilin mart ayında gül- lələnib. Tarixçi Musa Quliyevin yazdığına görə, Abbasəli bəy haqqında hökmün icrası barədə akt Azərbaycan Respublikasının Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində saxlanılır. 1917-ci ildən sonra Rusiyada baş verən siyasi proseslər Makinskilər nəslinin nümayəndələrini dünyanın müxtəlif guşələrinə səpələyib. Onların bəziləri Fransada yaşamalı olub və bu ölkədə tor- pağa tapşırılıb. Belə ki, Hüseyn xan Naxçıvanskiyə qohumlu- ğu çatan və 1917-ci ildən Fransada yaşayan Paşa xan (Pavel) Makinski və onun oğlanları Paris yaxınlığındakı «rus qəbiristanlığı» kimi tanınan Sent-Jenevyev De Bua məzarlığında dəfn edilib- lər. Makinskilərin nəsil şəcərəsi ilə bağlı maraq- lı araşdırmalar aparan fövqəladə və səlahiyyətli səfir, Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Dövlət Protokol İdarəsinin rəisi Pərvin Mirzəzadənin verdiyi məlumata görə, Ehsan xan Naxçıvanski- nin oğlu olan Paşa xan Makinski 1862-ci ildə İrə- vanda doğulub. O, 1917-ci ildə Rusiyanı tərk edib, Varşavada, sonralar isə Parisdə yaşayıb. Paşa xan birinci dəfə Zəri xanım Naxçıvanski ilə ailə qurub və ondan Cansuriyyə adlı qızı doğulub. Cansu- riyyə xanım ötən əsrin 20-ci illərində bolşeviklər tərəfindən Nargin adasında güllələnən general Əliyar bəy Haşımbəyovun həyat yoldaşı olub. 1967-ci ildə Bakıda vəfat edib. Paşa xan isə ikinci dəfə Stefani Lyubeska adlı polyak qızı ilə ailə qu- rub. Bu izdivacdan İskəndər (Aleksandr) və Kərim (Kirill) adlı iki oğul dünyaya gəlib. Yüklə 4,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|