Qərib məzarlar
66
2006-cı ilin mayında Azərbaycan
dövlətinin
himayəsi ilə Sen-Klu məzarlığında Əlimərdan
bəyə yeni, əzəmətli qəbirüstü abidə qoyulub.
Əlimərdan bəy
Topçubaşının və ailə
üzvlərinin yeni qəbri.
Sentyabr, 2015-ci il.
Qərib məzarlar
67
Əlimərdan bəyin köhnə
qəbir daşı Nizami adına
Ədəbiyyat muzeyində.
Oktyabr, 2015-ci il.
Köhnə məzar daşı isə Bakıya
gətirilib və ha-
zırda Nizami adına Azərbaycan Ədəbiyyatı mu-
zeyində saxlanılır.
Dahi Üzeyir Hacıbəyovun qardaşı, jurnalist,
ictimai xadim Ceyhun bəy Hacıbəylinin də mə-
zarı Sen-Klu qəbiristanlığındadır. O, 1962-ci il ok-
tyabrın 22-də, 69 yaşında vəfat edib.
Qərib məzarlar
68
Ceyhun bəy Hacıbəyli
1891-ci ildə anadan olub. Bakıda, Sankt-Peter-
burqda və Parisdə təhsil alıb. Azərbaycan Xalq Cüm-
huriyyətinin rəsmi orqanı olan “Azərbaycan” qəzetinin
redaktoru olub, Paris Sülh Konfransına göndərilən
Azərbaycan nümayəndə heyətinin müşaviri kimi ça-
lışıb.
1920-ci ilin aprelində Azərbaycanda baş verən
çevrilişdən sonra mühacirətdə qalmağa məcbur olub.
1927-1933-cü illərdə “Prometey” hərəkatının
fəallarından biri kimi tanınıb. 1937-ci ildən “Qafqaz”
jurnalının fransızdilli versiyasının redaktoru kimi
fəaliyyət göstərib.
Fransada nəşr edilən çoxsaylı jurnallarla əmək-
daşlıq edib, Azərbaycan tarixi, ədəbiyyatı və dili
haqqında çoxsaylı məqalələr yazıb.
Üzeyir bəyin “Arşın mal alan” musiqili komedi-
yasını fransız dilinə tərcümə edərək, 1925-ci il iyulun
4-də Parisin “Femina” teatrında fransız aktyorların
ifasında tamaşaya qoyub.
Ömrünün sonuna qədər Azərbaycanın dövlət
müstəqilliyinin bərpası uğrunda mübarizə aparıb.
Ceyhun bəyin özünün və Əlimərdan bəyin
məktublarında məhəbbətlə “Ceyçik” adlandır-
dıqları oğlu Ceyhun Hacıbəyli də atası ilə eyni
qəbirdə yatır. Məzar daşında ata Ceyhun bəydən
başqa oğul Ceyhun barədə də qeyd var: “Ceyhun
Hacıbəyli, 1918-1940. Fransa uğrunda həlak olub”.
Deyilənə görə, kiçik Ceyhun Hacıbəyli iste-
dadlı gənc olub, Sorbonna
Universitetində oxu-
yub və İkinci Dünya müharibəsi başlayanda
Fransa ordusuna çağrılıb, hərbi tapşırığı yerinə
yetirərkən həlak olub.
Ata Ceyhun bəyin 1950-ci ildə dünyasını də-
yişən həyat yoldaşı Zöhrə xanım və 1993-cü ildə
Ceyhun bəy Hacıbəyli
oğlu ilə.
Qərib məzarlar
69
vəfat edən oğlu Timuçin Hacıbəyli də bu qəbirdə
dəfn ediliblər.
Hacıbəylilərin Fransadakı nəsil davamçıları
haqqında əldə olunan məlumatlar belədir:
Timuçin bəy birinci dəfə ixtisasca musiqiçi
olan fransız xanımla
ailə qurub və bu izdivacdan
Ceyhun-Klement Hacıbəyli kimi tanınan oğlu
doğulub.
Ceyhun-Klement Hacıbəyli hazırda Laosun
paytaxtı Vyentyan şəhərindəki fransız liseyində
musiqi müəllimidir. Çaz ifaçısı kimi tanınır. Bu
istedadlı musiqiçi də mənsub olduğu məşhur
nəslin yaradıcılıq və ifaçılıq ənənələrini yaşadır
və uğurla davam etdirir.
O, iki dəfə Bakıda olub. Bir dəfə dünya
Azərbaycanlıları
Konqresinin, bir dəfə isə Bey-
nəlxalq Caz Festivalının iştirakçısı kimi... Hər
zaman azərbaycanlı olması ilə fəxr etdiyini
bildirir...
Timuçin bəyin ikinci nikahdan övladı olma-
yıb, üçüncü nikahdan isə Bencamen adlı oğlu
dünyaya gəlib və hazırda Parisdə yaşayır.
Ceyhun bəyin və ailə
üzvlərinin qəbri.
Sentyabr, 2015-ci il.
Qərib məzarlar
71
Fransa hökuməti
hələ Birinci Dünya müha-
ribəsi illərində bu ölkənin tərəfində vuruşaraq
yaralanan müsəlman hərbçilərə xüsusi qayğı
göstərib. Bu qayğının təzahürü kimi 1934-cü ildə
Fransa uğrunda döyüşən müsəlmanların dəfn
edilməsi üçün Paris yaxınlığındakı Bobinyi (fr.
de
Bobigny) qəsəbəsində xüsusi bir ərazi ayırıb. Bu,
o vaxtlar Fransada yeganə müsəlman qəbiris-
tanlığı olub. Bobinyi qəbirstanlığının ərazisində
məscid fəaliyyət göstərir, məzarların vəziyyətinə
nəzarət edən din xadimi var.
Məlum olduğu kimi bolşeviklərin haki-
miyyətə gəlməsi keçmiş çar Rusiyasının əra-
zisində yaşayan bir çox xalqların, o cümlədən
Qafqaz xaqlarının azadlıqsevər övladlarının
nümayəndələrinin öz doğma torpaqlarını tərk
etməsinə səbəb olub. Fransaya gəlib çıxmış və
burada həmişəlik yaşamağı qərara almış mü-
hacirlər arasında sonralar bu ölkəyə şərəflə
xidmət edənlər, hətta onun uğrunda həyatını
itirənlər də az deyil. Müharibə
illərində Fran-
sa uğrunda döyüşən müsəlmanlar, sonralar
isə sovet rejimindən qaçıb Fransaya pənah
gətirən müsəlmanların əksəriyyəti bu qəbiris-
tanlıqda dəfn edilib.
Arxiv sənədləri əsasında müəyyən edilib ki,
ötən əsrin 30-cu illərində Bobini şəhərində hər-
bi hospital yerləşirdi. Birinci Dünya müharibəsi
illərində Fransa
uğrunda döyüşən hərbçilər hə-
min hospitalda müalicə alır, çoxları da elə bura-
da dünyasını dəyişirdi. Vəfat edən müsəlmanla-
rı dəfn etmək üçün tarixi vətənlərinə aparmaq
Fransada... müsəlman qəbiristanlığı