Gördüyü işlərdən söhbət açılır
Yüklə 4,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
Qərib məzarlar 87 Mən əlimi qaldırıb Əkbər ağanın Parisdəki qəb- rinin acınacaqlı vəziyyətdə olduğunu dedim... Düz- dür, mən anlayırdım ki, burada tamam başqa məsələ müzakirə edilir və bəlkə də heç yeri deyil. Amma an- layırdım ki, mənim cənab Prezidentlə yaxın vaxtlar- da başqa ünsiyyət imkanım olmayacaq, ona görə də narahat olduğum bu problem barədə danışdım. Hey- dər Əliyevin reaksiyası qəti oldu: “Məşğul ol!” Prezidentin müvafiq tapşırığından sonra Azər- baycanın Fransadakı səfirliyi bu işin icrasına başla- dı, lazımi vəsait ayrıldı və 1999-cu ildə Əkbər ağanın qəbri indi gördüyünüz kimi səliqəyə salındı, mərmər başdaşı və sinədaşı qoyuldu. Paris Sülh Konfransında Dağlılar Respublika- sını təmsil edən Əbdülməcid Çermoyev, həmin respublikanın xarici işlər naziri Heydər Bam- mat, sonuncu Türkiyə sultanı Əbdül Həmidin oğlu II şahzadə Əhməd Nurəddin və başqa məş- hur müsəlmanlar da Bobinyi məzarlığında əbədi rahatlıq tapıblar. Əkbər ağa Şeyxülislamovun qəbri təmirdən sonra. Sentyabr, 2015-ci il. Qərib məzarlar 88 Fransada mühacir soydaşlarımızdan bəzilə- rinin əbədi rahatlıq tapdığı ünvanlardan biri də Parisin cənubunda, 14-cü şəhər dairəsində yer- ləşən Monparnas qəbiristanlığıdır (fr.ş Cimetiè- re du Montparnasse). Əsası 1824-cü ildə qoyulub, ilk vaxtlar, sadəcə, “Cənub qəbiristanlığı” kimi tanınıb. Hətta uzun illər bura Parisin kənarı sa- yılıb. Lakin şəhər böyüdükcə yaşayış evləri bu qəbiristanlığı da əhatə edib və indi Monparnas qəbiristanlığı, demək olar ki, şəhərin mərkəzin- də yerləşir. Qəbiristanlıqda məşhur ictimai-siyasi xa- dimlər, tanınmış alim və filosoflar, yazıçı və dra- maturqlar, aktyor və musiqiçilər dəfn ediliblər. Ötən əsrin 70-ci illərinin sonunda qısa müd- dətdə İranın baş naziri olmuş Şapur Bəxtiyar, Meksika prezidenti Parfirio Dias, Ukrayna si- yasətçisi Simon Petlyüra, Fransa prezidenti Deşenel Pol və onlarla başqa siyasi xadimlərin, Pyer Lui, Gi De Mopassan, filosof Jan-Pol Sartr kimi tanınmışların, şahmat üzrə dördüncü dünya çempionu Aleksandr Alyoxinin və yüz- lərlə digər məşhurun da son mənzili Monpar- nas məzarlığıdır. Bu məşhur məzarlıqda üç mühacir soydaşımız dəfn edilib. Onlardan biri Paris Sülh Konfransın- dakı Azərbaycan nümayəndə heyətinin ən uzunö- mürlü üzvü Məmməd Məhərrəmovdur. Məşhurların son mənzili və 3 azərbaycanlı mühacir Qərib məzarlar 89 Qərib məzarlar 90 Məmməd Məhərrəmov 1895-ci ildə anadan olub. Peterburq İmperator Universitetinin tibb fa- kültəsində oxuyub, sonradan təhsilini Moskva Uni- versitetində davam etdirib. 1918-ci ildə Azərbaycan parlamentində sosia- list fraksiyasını təmsil edib. 1919-cu ilin yanvarın- da Azərbaycan nümayəndə heyətinin müşaviri kimi Paris Sülh Konfransına göndərilib. 1920-ci ilin aprel çevrilişindən sonra həmişəlik Parisdə yaşayıb. Qafqaz xalqlarının Parisdə fəaliyyət göstərən nümayəndə heyətlərinin işində yaxından iş- tirak edib, “Prometey” hərəkatının fəallarından olub. Qədim kitablar və əntiq mallar kolleksiyaçısı kimi tanınıb, Parisdə kiçik bir mağaza işlədib. Ömrünün sonuna qədər Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpası uğrunda mübarizə aparıb. Digər məsləkdaşlarından fərqli olaraq, iki dəfə - 1972 və 1975-ci illərdə Bakıya gəlmiş M. Məhərəmov bu ayyarımlıq səfərləri zamanı qohum-əqrəbası ilə görüşmək imkanı qazanıb, Filarmoniyada maestro Niyazinin rəhbərlik et- diyi orkestrin konsertində olub. Azərbaycana gələrkən Sədinin, Hafiz Şirazinin və Əmir Xosrov Dəhləvinin bəzi qədim əlyazmalarını özü ilə gə- tirərək Azərbaycan muzeylərinə hədiyyə edib. Məmməd Məhərrəmov 1982-ci il martın 3-də, 87 yaşında vəfat edib və Monparnas qəbiristanlı- ğında dəfn olunub. Ramiz Abutalıbovun verdiyi məlumata görə, Məmməd Məhərrəmov Monparnas qəbiristan- lığındakı son mənzili dostu və məsləkdaşı Qədir Süleymanovla şərikli alıb ki, gələcəkdə hər ikisi bu qəbirdə dəfn olunsun. 2014-ci ildə vəfat edən Qədir Süleymanov da indi bu qəbirdə uyuyur. Qərib məzarlar 91 Qərib məzarlar 92 Əslən İrəvandan olan Qədir Süleyma- nov İkinci Dünya müharibəsində sovet ordu- su sıralarında vuruşub, 1941-ci ildə Krımda – Feodosiya yaxınlığında gedən qanlı döyüşlərdə yaralanaraq əsir düşüb. Bir müddət müxtəlif əsir düşərgələrində qaldıqdan sonra almanlar onu da milli legiona daxil ediblər və tərcüməçi kimi istifadə etmək üçün xüsusi təlim keçiblər. Müharibənin sonuna yaxın onun qulluq etdiyi legion Fransaya göndərilib və o sonralar yerli partizanlara qoşulub. Müharibə başa çatdıqdan sonra Qədir Süleymanov SSRİ-yə qayıtmayıb, Parisdə qal- mağı qərara alıb. Lakin müvafiq sənədləri ol- madığından Fransada yaşamaq icazəsi almaqda çətinlik çəkib. Həmin dövrdə Fransada yaşayan Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvləri sənəd düzəltməkdə belə adamlara kömək ediblər. Qə- dir Süleymanova bu işdə Əlimərdan bəyin oğlu Ələkbər bəy Topçubaşı yardımçı olub. Sonralar Qədir Süleymanov. özünün dediyinə görə, həmin vaxt Əkbər ağa Şeyxülislamovun Parisdə kiçik qatıq dükanı olub və Ələkbər bəy ona həmin qatıq dükanında iş- ləməsi barədə sənəd düzəldib və yalnız bundan sonra o, Fransada yaşamaq hüququ qazana bilib. İllər keçəndən sonra Qədir Süleymanov Fran- sanın azadlığı uğrunda göstərdiyi xidmətlərə görə, bir sıra hökumət mükafatları ilə təltif olunub. Müharibədən sonra onunla əsirlikdə olan rus qadınla ailə qurub, lakin bu evlilik uzun sürmə- yib. Həmin qadından Boris adlı oğlu dünyaya gəlib və hazırda Parisdə yaşayır. Ömrünün sonu- na qədər tək yaşasa da, oğlu və Volodya, Saşa və Aleksey adlı üç nəvəsi ilə mehriban münasibət saxlayıb, daim onların qayğısı ilə əhatə olunub. Vətənindən ayrı düşmüş Qədir Süleymanov yalnız ötən əsrin 70-ci illərində Azərbaycanla əlaqə saxlamağa cürət edib və ilk dəfə qardaşı ilə telefonla danışa bilib... Daha doğrusu, özünün dediyinə görə, hər ikisi telefonda hönkür-hönkür ağlamalı olub... Bu danışıqdan xeyli sonra Azərbaycana gəlib və artıq Ermənistandakı yurd-yuvalarından qovulmuş qohum-əqrəbasını Göyçayda və Gəncədə tapa bilib... Qədir Süleymanov 1989-cu ildə Fransada Azərbaycan Evinin əsasını qoyanlardan biri, bu ölkədəki Azərbaycan diasporunun ən fəal üzvlə- rindən olub. 1993-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyev pre- zident kimi Fransaya səfəri zamanı Parisdə yaşayan Azərbaycan diasporunun fəalları ilə birlikdə Qədir Süleymanovla da görüşüb və səmimi söhbət edib. Q. Süleymanov 2014-cü il sentyabrın 17-də, 97 yaşında Parisdə vəfat edib və sentyabrın 19-da Monparnas məzarlığında torpağa tapşırılıb. Yüklə 4,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|