Faaliyetlerini küresel bir şekilde sürdüren işlet melerin ürün ve hizmetlerinde teknolojide yaşanan

386

Ümit BAŞARAN, Ramazan AKSOY

Tablo 3: Algılanan Müşteri Değerine İlişkin Açıklayıcı Faktör Analizi Sonuçları

Ölçek Maddeleri

1

A

lgılanan 

Müşt

eri Değeri

25. Ödediğim fiyat ile karşılaştırdığımda, X firmasının bana iyi bir değer sunduğunu düşünüyorum.

,932

26.

 Sarf ettiğim çaba ile karşılaştırdığımda, X firması ile seyahat etmenin bana fayda sağladığını düşünüyorum.

,933

27.

 Harcadığım zaman ile karşılaştırdığımda, X firması ile seyahat etmenin bana değer sağladığını 

düşünüyorum.

,940

28.

 Genel olarak, X firmasının sunmuş olduğu seyahat hizmetinin bana iyi bir değer sağladığını düşünüyorum.

,943

Özdeğerler

3,513

Varyansı Açıklama Oranı (%)

87,813

Kümülatif Varyansı Açıklama Oranı (%)

87,813

KMO Uygunluk Ölçütü = 0,874       Barlett Küresellik Testi      χ2 = 2312,747      sd = 6       p = 0,001

Tablo 2: Algılanan Fayda ve Fedakarlık Bileşenlerine İlişkin Güvenilirlik Değerleri

Ölçek / Faktör

Güvenilirlik Değeri (α)

Fonksiyonel Fayda

0,972

Duygusal Fayda

0,970

Sosyal Fayda

0,950

Algılanan Fayda 

0,972

Parasal Maliyet

0,961

Zaman/Çaba Maliyeti

0,937

Algılanan Fedakarlık

0,949

Tablo 2 incelendiğinde, her bir faktöre ilişkin elde 

edilen güvenilirlik değerlerinin 0,70’in üzerinde ol-

duğu görülmektedir. Dolayısıyla algılanan fayda ve 

fedakarlık bileşenlerine yönelik olarak kullanılan öl-

çeğin yapısal olarak geçerli ve güvenilir olduğu tespit 

edilmiştir (Nunnally ve Bernstein, 1994:265; Tavşancıl, 

2010:29).

İkinci olarak, algılanan müşteri değeri ölçeği için 

gerçekleştirilen açıklayıcı faktör analizine ilişkin so-

nuçlar Tablo 3’de yer almaktadır.

Tablo 3’de yer alan bilgiler incelendiğinde, gerçek-

leştirilen faktör analizi sonucunda ölçeğin tek faktörlü 

yapısının doğrulandığı görülmektedir. Tek faktörün 

toplam değişkenliğin %87,813’ünü açıklama yete-

neğine sahip olduğu belirlenmiştir. Barlett küresellik 

testi sonucuna bakıldığında, χ2 istatistiğinin 2312,747 

(p değeri=0,001) olarak hesaplandığı görülmektedir. 

KMO uygunluk ölçütü ise 0,874 olarak tespit edilmiş-

tir. Bu sonuçlar verilerin faktör analizine uygun oldu-

ğunu göstermektedir. Gerçekleştirilen güvenilirlik 

analizi sonucunda ölçeğin Cronbach Alfa (α) istatistiği 

0,954 olarak saptanmıştır. Dolayısıyla algılanan müş-

teri değeri ölçeğinin yapısal olarak geçerli ve güvenilir 

olduğu tespit edilmiştir.

5.3. Değişkenler Arası İlişkiler

Hipotezlerin test edilmesinden önce, çalışma kap-

samında incelenen değişkenler arasındaki karşılıklı 

ilişkilerin ortaya çıkarılması gerekmektedir. Bu amaçla 

fonksiyonel fayda, duygusal fayda, sosyal fayda, para-

sal maliyet, zaman/çaba maliyeti ve algılanan müşteri 

değeri değişkenleri korelasyon analizine tabi tutul-

muştur. Gerçekleştirilen korelasyon analizi sonuçları 

Tablo 4’de yer almaktadır.

---

Algılanan Fayda ve Fedakarlık Bileşenlerinin Algılanan Müşteri Değeri Üzerindeki Etkisi

387

Tablo 4’de yer alan bilgiler incelendiğinde, çalış-

mada kullanılan tüm değişkenler arasındaki karşılıklı 

ilişkilerin anlamlı (p<0,001) ve beklenen yönde oldu-

ğu görülmektedir. Dolayısıyla elde edilen bu anlamlı 

ilişkiler, değişkenler arasındaki hipotezleştirilmiş etki-

lerin incelenebilmesine olanak tanımaktadır.

5.4. Hipotezlerin Test Edilmesi

Çalışmanın hipotezlerini test edebilmek için ya-

pısal eşitlik modellemesinden yararlanılmıştır. Yapı-

sal eşitlik modellemesi birbiriyle ilişkili iki aşamadan 

meydana gelmektedir. İlk aşamada gözlenen değiş-

kenler ile gizil değişkenler arasındaki ilişkileri göste-

ren ölçüm modeli (doğrulayıcı faktör analizi), ikinci 

aşamada ise gizil değişkenler arasındaki etkilerin ana-

liz edildiği yapısal model (yol analizi) gerçekleştiril-

mektedir (Anderson ve Gerbing, 1988:418). Dolayısıy-

la hipotezleri test etmeden önce çalışmada gizil de-

ğişken olarak kullanılan değişkenlerin ölçüm modeli 

aracılığıyla geçerliliğinin doğrulanması gerekmekte-

dir. Bu amaçla ölçüm modeli çerçevesinde gizil değiş-

kenlere ilişkin faktör yükleri ortaya konularak, her bir 

gözlenen değişkenin gizil değişkeni temsil gücü be-

lirlenmektedir. Çalışmada kullanılan gizil değişkenler 

fonksiyonel fayda, duygusal fayda, sosyal fayda, para-

sal maliyet, zaman/çaba maliyeti ve algılanan müşteri 

değerinden oluşmaktadır. İlk olarak fonksiyonel fay-

da, duygusal fayda, sosyal fayda, parasal maliyet ve 

zaman/çaba maliyetinden oluşan algılanan fayda ve 

fedakarlık bileşenleri ölçeği için gerçekleştirilen doğ-

rulayıcı faktör analizine ilişkin sonuçlar Şekil 2’de su-

nulmaktadır. Gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör ana-

lizi sonucunda ölçüm modelinde yüksek düzeltme 

indeksleri kullanılarak düzeltmeler yapılmış ve model 

iyileştirilmiştir.

Tablo 4: Ortalama, Standart Sapma ve Korelasyon Değerleri

Ortalama

Std. Sapma

1

2

3

4

5

6

1

Fonksiyonel Fayda

3,35

1,06

1

2

Duygusal Fayda

3,21

1,20

0,74*

1

3

Sosyal Fayda

3,38

1,12

0,74*

0,66*

1

4

Parasal Maliyet

2,70

1,17

-0,78*

-0,72*

-0,73*

1

5

Zaman/Çaba Maliyeti

2,59

1,09

-0,70*

-0,60*

-0,64*

0,66*

1

6

Algılanan Müşteri Değeri

3,35

1,20

0,83*

0,78*

0,76*

-0,83*

-0,67*

1

*p<0,001  

---