108
Noyabrın 20-do Yerevanda keçirilən mətbuat konfransında Ermənistanın
sabiq baĢ naziri, Milli Demokratik Ġttifaqın lideri Vazgen Manukyan Ermənistanın
indiki iqtidarını tənqid edərək demiĢdir: “Bu gün Azərbaycan Ermənistandan çox-
çox üstündür. Ġlk növbədə onun nefti və nüfuzlu dostları var, iqtisadiyyat sürətlə
inkiĢaf edir. Azərbaycan o qədər güclənə bilər ki, Ermənistan bir anda marginal
ölkəyə çevrilər və onda Qarabağ məsələsi öz-özünə həll edilər”.
Rüstəm Qaraxanlı
ERMƏNĠSTANIN BEYNƏLXALQ
HUMANĠTAR HÜQUQUN NORMA VƏ PRĠNSĠPLƏRĠNĠ KOBUDCASINA
POZDUĞUNU TARĠXĠ FAKTLAR DA TƏSDĠQLƏYĠR
BəĢəriyyətin baĢını qara kabus kimi bürüyən, insanlığa və türk dünyasına
qarĢı yönələn erməni terroru, vandalizmi Azərbaycan tarixində qanlı izlər
buraxmıĢdır. Həqiqət budur ki, “Böyük Ermənistan”, “Dənizdən-dənizə” xülyası
ilə yaĢayan ermənilər öz “arzu” və “ideyalarını” reallaĢdırmaq üçün terror və
soyqırımı “milli mübarizə” yoluna və dövlət siyasətinə çevirmiĢlər.
Yaxın keçmiĢdə, 1988-ci ildə ermənilər azərbaycanlılara qarĢı növbəti
iĢğalçılıq siyasətini, soyqırımı, hərbi təcavüzü həyata keçirmiĢlər. BəĢər tarixində
törədilməyən və analoqu olmayan cinayətləri, etnik təmizləmə, soyqırım,
vandalizm aktları törətmiĢ, azərbaycanlıların tarixi ərazilərindən izini silməyə,
itirməyə çalıĢmıĢdır. Ermənistan bu gün ərazisi beynəlxalq təĢkilatlar tərəfindən
tanınan, qəbul edilən ərazimizin 20 faizini iĢğal etmiĢ, həmin ərazilərdə vəhĢiliklər
törətmiĢlər.
Erməni təcavüzünün törətdiyi ən ağır cinayətlərdən biri də məhz əsir, girov
və itkinlərlə bağlıdır. Azərbaycan Respublikası ədalətsiz müharibənin qurbanına
çevrilmiĢ vətəndaĢlarının taleyi ilə bağlı məsələlərin həlli məqsədilə müvafiq
beynəlxalq konvensiyalara qoĢulmuĢ və sənədlərdən irəli gələn öhdəlikləri yerinə
yetirərək 1993-cü ildə əsir və itkin düĢmüĢ, girov götürülmüĢ vətəndaĢlarla
əlaqədar Dövlət Komissiyası yaradılmıĢdır. Belə bir mötəbər təĢkilatın yaradılması
erməni təcavüzü nəticəsində əsir, girov götürülmüĢ, eləcə də itkin düĢmüĢ
vətəndaĢlarla bağlı dövlət siyasətini mərkəzdən sistemli Ģəkildə təĢkil etmək
məqsədindən irəli gəlmiĢdir.
Əsir və itkin düĢmüĢ, girov götürülmüĢ vətəndaĢlarla əlaqədar Dövlət
Komissiyasının katibi ġahin Sayılovun məlumatına görə,
Ermənistan Azərbaycan
torpaqlarını iĢğal edərkən qarĢısına qoyduğu ən “baĢlıca məqsədi”ni Dağlıq
110
əməliyyat bölməsinin rəhbəri xanım Ġzabel Barranı və Azərbaycandakı
nümayəndəliyinin rəhbəri xanım Merri Verntsi, habelə digər məsul Ģəxsləri qəbul
etmiĢdir.
GörüĢlərdə Dövlət Komissiyasının fəaliyyəti, əsir və girov götürülmüĢ
Ģəxslərin azad olunması, itkinlərin axtarıĢı istiqamətində görülən iĢlər, Beynəlxalq
Qırmızı Xaç Komitəsi ilə əməkdaĢlığın daha da geniĢləndirilməsi, hər iki qurumda
olan siyahılar üzrə fərqin aradan qaldırılması istiqamətində ilkin nəticələr əsas
müzakirə predmeti olmuĢdur. Həmçinin BQXK tərəfindən təqdim olunmuĢ
“Dağlıq Qarabağ münaqiĢəsi ilə bağlı itkin düĢmüĢ Ģəxslərin axtarıĢının təĢkil
edilməsi haqqında” memorandum layihəsi müzakirə olunmuĢ, gələcək fəaliyyət
istiqamətləri müəyyənləĢdirilmiĢdir. Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin
prezidenti Yakob Kellenberqer Dövlət Komissiyasının daha səmərəli fəaliyyət
göstərdiyini, bu sahədə görülən iĢlərin təqdirəlayiq olduğunu bildirmiĢdir.
Komissiya sədri Eldar Mahmudovun ötən ilin yekunları ilə əlaqədar
iclasdakı bir fikrini xatırlatmaq yerinə düĢərdi: “Ölkə rəhbərliyinin narahatlığı və
qətiyyətli mövqe tələbi heç də təsadüfi deyil. Ermənistan öz ambisiyalarını həyata
keçirmək üçün geniĢ miqyaslı, ardıcıl və düĢünülmüĢ siyasət aparır. Dövlət
strukturları, qeyri-hökumət təĢkilatları və diaspora bir mövqedən çıxıĢ edirlər.
Ermənistanın əsrlər boyu soyqırım, təcavüzə məruz qalması barədə beynəlxalq
ictimaiyyətdə yanlıĢ rəy yaradılmasına səylər göstərilir və bunun üçün bütün
vasitələrdən istifadə olunur. Bir yandan Dağlıq Qarabağ problemi qabardılır, digər
tərəfdən Naxçıvana və ġərqi Türkiyəyə qarĢı ərazi iddiaları irəli sürülür, həmçinin
guya hazırda Azərbaycan Respublikasına məxsus torpaqlarda “qədim erməni”
mədəni və dini abidələrinin dağıdılması barədə hay-küy qaldırılır. Beynəlxalq aləm
bir növ dilemma qarĢısında qoyulur. Bu gün biz növbəti dəfə tarixi sınaq
qarĢısındayıq və bu sınaqdan uğurla çıxmalıyıq. Bizim müdrik, qətiyyətli dövlət
baĢçımız və vətənpərvər xalqımız var. Bütün qüvvələr, imkan və vasitələr səfərbər
olunmalı, bir məqsəd ətrafında birləĢməlidir!”
Bu müddət ərzində itkinlərin taleyinin müəyyən olunması, əsir və girov
götürülmüĢ Ģəxslərin azad edilməsi istiqamətində beynəlxalq təĢkilatlarla iĢin
düzgün qurulması üçün səylər artırılmıĢ, onlarla mütəmadi əlaqələr saxlanılmıĢ,
görüĢlər keçirilmiĢ, müzakirələr aparılmıĢdır. 2006-cı il ərzində Beynəlxalq
Qırmızı Xaç Komitəsi ilə 30-dan artıq görüĢ keçirilmiĢ, “Ante mortem” proqramı
(bu məqsədlə toplanılması nəzərdə tutulan məlumatlar meyitlərin eksqumasiyası
zamanı DNT analizləri ilə tutuĢdurmağa və nəticələrin əldə olunmasına imkan
verəcək. Məlumatlar itkin düĢmüĢ Ģəxsin itkin düĢməmiĢdən əvvəlki
dövrünü əhatə