Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
77
- Ayrı-ayrı nöqteyi-nəzərlərə hörmət, ümumi məsuliyyət, müəssisələrin idarə edilməsində işçilərin iştirakı, işə sədaqət, mənəvi meyarlar, insan hüquqlarına hörmət və sair. Göründüyü kimi, yuxarıda göstərilən prinsiplər özü-özlüyündə müsbət əhəmiyyətə malikdir. Lakin müxtəlif iqtisadi sistemlər çərçivəsində həmin prinsiplərin həyata keçirilməsi heç də həmişə mümkün olmur və çətinliklə, ziddiyyətli halda başa gəlir. Idarəetmə münasibətləri idarəetmə fəaliyyətilə bağlıdır. Bu fəaliyyət bilavasitə idarəetmə sferasında olsa da nəticə etibarilə insanların bütün fəaliyyət sferasına təsir göstərir. Idarəetmə münasibətləri digər fəaliyyət növü kimi müəyyən məqsədlər və dəyərlər meyli ilə bağlıdır. Bu isə istər istəməz sosial münasibətlər sisteminə güclü təsir göstərir. Bu baxımdan bəzi müəlliflər idarəetmə münasibətlərini sosial münasibətlərin, ictimai münasibətlərin müəyyən forması hesab edirlər. Hətta idarəetmənin özünü sosial münasibətlər sferası adlandırırlar və onu idarəetmə funksiyalarının həyata keçirilməsiilə əlaqələndirirlər. Məsələyə bu cür yanaşmada müəyyən həqiqət vardır. Çünki, idarəetmə münasibətləri doğurdan da mürəkkəb və çoxcəhətli sosial prosesdir və yaxud belə bir proseslə üzvü şəkildə bağlıdır. Bu münasibətlər ayrı-ayrı təşkilatlar, qurumlar baxımından fərqli olsalar da müəyyən universallıq xassəsinə malik olurlar. Belə ki, bu münasibətlər nəticə etibarilə rəhbərlik qaydaları ilə bağlı olur, idarə edən və idarə olunan, idarəetmə obyekti və subyekti arasındakı münasibətlər kimi meydana çıxır. Idarəetmə münasibətləri tabeçilik münasibətlərilə həmahəngdir. Bu münasibətlər sistemində rəhbər işçilər və tabeçilikdə olanlar mühüm subyektlər kimi çıxış edirlər. Idarəetmə münasibətlərinin yaratdığı və yarada biləcəyi situasiyalar arasındakı münasibətlərin xarakterindən, rəhbər işçinin iş üslubundan, nüfuzundan və mənəvi keyfiyyətindən xeyli dərəcədə asılıdır. Ona görə də bəzən şəxsi amillər obyektiv amillər səviyyəsinə də qalxa bilər. Əlbəttə, burada tabeçilikdə olanlardan da çox şey asılıdır. Bəzən tabeçilikdə olanların bir qismində əməkdaşlıq, partnyorluq qabiliyyəti aşağı səvyyədə olur. Bütövlükdə bu münasibətlərdə başlıca şərt hər iki tərəf üçün yüksək keyfiyyətlərin olması və
78
səmərəli, yaradıcı fəaliyyət üçün müvafiq şəraitin yaradılmasıdır. Lakin idarəetmə münasibətlərinin subyektləri arasında əlaqələrin düzgün qurulmaması bir sıra mənfi hallara götürüb çıxara bilər. Bu özünü aşağıdakı istiqamətlərdə təzahür etdirir: a) Qarşılıqlı məsuliyyətsizlik; b) Qeyri-obyektiv informasiyalara əsaslanma; c) Səlahiyyətlərin və funksiyaların qeyri-normal prinsiplər üzrə bölüşdürülməsi; d) Qeyri-mütəşəkkil şəraitinin yaranması.
Idarəetmə münasibətləri sistemində idarəçilik və təşkilati münasibətlər arasındakı nisbətin müəyyən olunmasının mühüm əhəmiyyəti vardır. Burada təşkilati münaibətlərə bir tərəfdən obyekt və yaxud subyektin bütövlüyü, onların real vəziyyəti, digər tərəfdən isə idarəetmə funksiyası baxımından yanaşılır. Əmək kollektivlərində mikrososial mühit o qədər müxtəlifdir ki, onu hər hansı bir modelin çərçivəsinə salmaq çətindir. Kiçik qruplarda mikrososial mühitin öyrənilməsinin bu cəhətdən böyük əhəmiyyəti vardır. Belə qruplarda mikrososial mühiti aşağıdakı sxemdəki kimi təsəvvür etmək olar: Sxem 6.
Işçinin emosional psixoloji vəziyyəti əmək kollektivlərində psixoloji mühitin elmi səviyyəsi Məqsədə çatmaq üçün fəaliyyətin nəticələri M üna
si b ət lə r si st em i, onun m əs ul iyy
ət i Ida rə çi li k m üna si b ət lə ri , ida rə et m əd ə iş ti ra k
əm ək fə al iyy ət i, onun
m eya rl ar ı Ş əxs iyy ət lə ra ra sı m üna si b ət lə r (ş aqul i, ü füqü)
Ic ti m ai -s iya
si m üna si b ət lə ri n qa rş ıl ıql ı tə si ri
S os ia l pr os es lə rə n əz ar ət
si st em i v ə sa ir
M üna si b ət lə ri n sos
ia l- iqt is adi
n ət ic əl ər i Institusional (normativ tələblərin) fəaliyyəti Izahetmə, tərbiyələndirmə və digər təsiretmə vasitələri Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|