Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- FƏSİL III. ƏMƏK KOLLEKTİVLƏRİNDƏ ƏLVERİŞLİ-PSİXOLOJİ MÜHİTİN FORMALAŞMASI VƏ ONUN ƏMƏYİN SƏMƏRƏLİLİYİNƏ TƏSİRİ
62
- Işə qəbul olunan gənclərə qayğı ilə yanaşmaq, onların ixtisas dərəcəsinin yüksəldilməsinə, müəssisədə onların mənəvi cəhətdən yüksəlməsinə kömək etmək; -
istər işdə və istərsə də işdən sonra ehtiyaclarını öyrənmək və kömək etmək; - Qadınlara şəxsi gigiyena qaydalarına riayət etmək üçün xüsusi yerlər ayırmaq; - Ardıcıl olaraq kadrların ixtisasının artırılmasını təşkil etmək və onun keyfiyyətinin yaxşılaşmasına nəzarət etmək; - Fəhlə və xidmətçilər arasında vaxtaşırı əmək-tərbiyə tədbirləri keçirmək, ümumi və peşə xəstəlikləri haqqında mühazirələr oxumaq, iş şəraitini yaxşılaşdırmaq, peşə xəstəliklərinə səbəb olan amilləri ləğv etmək: - Kadrlar axıcılığı ilə səmərəli mübarizə aparılmasında ilk növbədə müəssisə rəhbərləri və ictimai təşkilatçıların məsuliyyətini artırmaq. Yuxarıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədilə və ardıcıl ictimai tədqiqat aparılması üçün müəssisələrdə əmək və sosial-psixoloji idarəetmə problemləri üzrə xüsusi xidmət bölmələri yaratmaq məqsədəuyğun olardı.
63
MÜHİTİN FORMALAŞMASI VƏ ONUN ƏMƏYİN SƏMƏRƏLİLİYİNƏ TƏSİRİ 3.1. Kollektivə rəhbərliyin sosial-psixoloji aspekti və rəhbərlik üslubunun optimallaşdırılmasının əməyin səmərəliliyinə təsiri Idarəetmə fəaliyyəti sosial-psixoloji hadisə və proseslərlə əlaqədardır. Hətta yeni texnikanın, səmərəli iş üsullarının tətbiqindən tutmuş idarəçilik qanunlarının qəbul edilməsi, kadrların seçilməsi, işçilərin maddi və mənəvi həvəsləndirilməsinə qədər olan hər bir tədbir sosioloji-psixoloji cəhətdən əsaslandırılmalıdır. Sosioloji- psixoloji amillərin kifayət qədər nəzərə alınmaması bir çox kollektvlərdə psixoloji maneələrin əmələ gəlməsi üçün şərait yarada bilir. Cəmiyyətin, ictimai həyatın demokratikləşməsi, insan amili ilə əlaqədar məsələlərə elmi baxımdan yanaşmağı, obyektiv amillərlə subyektiv amillərin daha dolğun və optimal halda əlaqələndirməyi tələb edir. Burada idarəetmənin iqtisadi-təşkilati, inzibati- sərəncam və psixoloji-emosional, mənəvi-etik və pedaqoji cəhətlərinin də əlaqələndirilməsinin böyük əhəmiyyəti vardır. Çünki iadrəetmə fəaliyyəti, birinci növbədə adamlarla aparılan işlərdən başlayır və bilavasitə onunla bağlı olur. Adamların, şəxslərin idarə edilməsi sosioloji idarəetmənin başlıca formasıdır. Çünki idarəetmə orqanı, rəhbərlik əməyi üçün insan fəaliyyəti başlıca obyektdir. Bəzi müəlliflər insanı haqlı olaraq “mikrosistem” adlandırırlar. Idarəetmə bir sistem olmaq etibarilə iki yarım sistemdən – idarə edən və idarə olunan sistemlərdən ibarətdir. Insan sosial idarəetmədə, hər iki yarım sistemdə iştirak edir. Ona görə də rəhbərlik edən və idarə olunan sistemlər də xeyli dərəcədə subyektiv amillərin özünün qarşılıqlı əlaqəsi və təsirindən asılı olur. Sənayecə inkişaf etmiş xarici ölkələr, o cümlədən ABŞ, Avropa, Yaponiya, Türkiyə və digər əlaqələrdə idarəetmənin sosioloji, psixoloji amillərinə böyük əhəmiyyət verilir. Idarəetmə prosesində rəhbər işçilərlə tabeçilikdə olan adamlar, sosial qruplar, siyasi liderlər arasında mürəkkəb sosioloji-psixoloji kommunikativ əlaqələr və münasibətlər yaranır. Lakin bu əlaqələr səbəbsiz olmur, nəticəsiz qalmır, adamların psixologiyasına təsir göstərir, digər tərəfdən isə psixi proseslərə, təsəvvürə, 64
təfəkkürə, diqqətə, iradəyə, habelə şəxsiyyətin psixi xassəsinə, temperamentinə, xarakterə, qabiliyyətə, müxtəlif tələbat və motivlərə və sair mühüm təsir edir. Ona görə də idarəetmə prosesi fərdlərin psixologiyası ilə yanaşı liderlərin, kiçik qrup və kollektivlərin psixologiyasını da bilməyi, ona dərindən nüfuz etməyi tələb edir. Bu və ya digər psixi xassə bütün adamlarda, eyni səviyyədə olmur. Adamlar həm də məhz bu cəhətə görə bir-birindən fərqlənirlər. Lakin həmin psixi xassələr və proseslər bəzilərinin düşündüyü kimi heç də tamamilə tənzim olunmaz, idarəedilməz deyildir. Idarə rəhbərləri işçilərin psixi vəziyyətini (emosiyanı, əhval- ruhiyyəsini, həyat fəaliyyətini və s.) psixi xüsusiyyətlərini bilərək onu şəxsi məqsədlər naminə bir növ “tənzim olunan” obyektə çevirə bilirlər, belə qaydada “səmərəli kollektiv” fəaliyyətini özləri üçün istifadə etmək imkanına malik olurlar, həm də bəzən öz psixoloji xüsusiyyətlərinə uyğun gələn bir növ elastik, dəyişkən, “yumşaq” xasiyyətə malik olan adamları da öz ətrafına toplaya bilirlər. əslində bu da idarəetmə psixologiyası sistemində bir fəaliyyət növüdür. Lakin şüurlu idarəetmə ən yaxşı psixoloji keyfiyyətlərin, sağlam psixoloji əsasların, özəklərin nəzərə alınmasını nəzərdə tutur. Insanın psixi fəaliyyətinin ən alisi olan şüurluluq səviyyəsini psixoloji amillərdən kənarda təsəvvür etmək olmaz. Ona görə də idarəçilik prosesində şüurluluq kateqoriyasına və psixoloji xassə və vəziyyətlərə sistem halında, kompleks amillərin təhlili əsasında yanaşmaq lazımdır. Demək, iadrəetmə psixologiyası psixoloji xassə və xüsusiyyətlərlə yanaşı rəhbər işçinin xidmət etikası, mənəvi və siyasi mədəniyyəti, peşə etikası, normal sosioloji- psixoloji şərait və habelə kadrların seçilməsi və yerləşdirilməsində zəruri tələblərə ciddi əməl olunması ilə də üzvü şəkildə əlaqədardır. Idarəetmə münasibətlərinin sağlamlaşdırılması bu sferada elmi metod və prinsiplərin geniş tətbiq edilməsinə, rəhbər işçilərin, hər bir idarə aparatı işçisinin fəaliyyətini məqsədyönlü işlərə yönəltməyə, idarəetmə fəaliyyətində nöqsanlara, qeyri-qanuni hallara yol verməməyə, idarəetmə sisteminin, orqanlarının yüksək humanist-əxlaqi səciyyə daşımasına, onu keyfiyyətcə yeni əsaslar üzrə qurmağa imkan verir. Insanların şüuru kimi onların psixologiyası, sosial təfəkkürü də müxtəlif olur. Məsələn, eyni bir emosional situasiya bir adamda gərgin psixoloji vəziyyət, nifrət hissi oyadırsa,
Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|