Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
32
- Kollektiv üzvlərinin sosial inkişafının planlaşdırılması müəssisənin ümumi işinin tərkib hissəsinə çevrilməsi, onun reallığının təmin edilməsi; - Kollektiv üzvlərinin istehsalat və yaradıcılıq fəallıqlarının və
təşəbbüskarlıqlarının artırılması, o cümlədən onların, səmərələşdiricilər və ixtiraçılar hərəkatına geniş miqyasda cəlb olunması; - Kollektivdə əlverişli psixoloji iqlimin yaradılması qarşılıqlı əlaqə münasibətlərinin genişləndirilməsi vasitəsilə işçi fəallığının yüksəldilməsi; - Kollektiv üzvlərinin və fərdlərin mükafatlandırılmasının müxtəlif formalarından istifadə edilməsi, əməyin nəticələrinə görə işçiləri vəzifədə irəliləyişə sövq etmək, həvəsləndirmək; - Kollektivdə qrup özünündəkini tərbiyə edilməsi; - Kollektiv ənənələrinin qorunması, inkişaf
etdirilməsi və
şəxsi təşəbbüskarlığın artırılması, birgə yaradıcılıq meylinin artırılması; - Idarəetmədə kollektiv üzvlərinin fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması və onlardan ictimai-zəruri sahələrdə istifadə etmək; - Kollektiv üzvlərinin əmək fəaliyyətinin motivlərinin formalaşdırılmasının öyrənilməsi və istiqamətləndirilməsi, idarəetmədə onların nəzərə alınması və s. Idarəetmə heyətinin rəhbəri idarəetmə üsullarını yalnız bilməməlidir, həm də onlara yiyələnməlidir. Uzunmüddətlə, inkişaf perspektivini əsas istiqamət seçən idarəetmə heyəti birinci yerdə kollektivin sosial inkişafının planlaşdırılması durur. Müəssisənin sosial-iqtisadi inkişafı ilə
bağlı planlaşdırmaya sosial normalaşdırmanı da aid etmək lazımdır, bunun da əsas məqsədi kollektivin üzvləri arasında və ayrı-ayrı kollektivlər arasında sosial münasibətləri qaydaya salmaqdır. Müəssisə çərçivəsində sosial normalaşdırmanın konkret tədbirlərinə aşağıdakı məsələlər aiddir: - ictimai təşkilatların nizamnamələrinin və əsasnamələrinin, daxili nizam- intizam və istehsalat etikası qaydalarının işlənib hazırlanması və s. Eyni zamanda istehsalat ənənələrini, gündəlik iş rejimi pozanlara qarşı təsir formalarını kollektiv üzvlərinin özlərinin bilavasitə iştirakı ilə işləyib hazırlamaq lazımdır. Həmin
33
tədbirlərin tərkib hissəsi kimi idarəetmə kollektivinin, sosial tələbatlarını – mənzil almaq, kurort, sanatoriya və istirahət yerlərinə getmək üçün göndərişlərin dəyərinin ödənilməsi qaydasını müəyyənləşdirərkən bütün kollektiv üzvlərinin rəyləri nəzərə alınmalıdır. İctimai və əmək fəallığının yüksəldilməsinin sosial amillər arasında ilk yerlərdən birini işçinin şəxsi planda inkişaf etmək məqsədi tutur. Bu məsələnin həllində başlıcası elmin və təcrübənin irəli sürdüyü vasitə və üsulların hamısından mümkün qədər geniş və hərtərəfli istifadə etməkdir. Yenilikçi olmaq, təşəbbüs göstərmək, təcrübə mübadiləsində bəhrələnməklə təkcə kollektiv maraqların təmin edilməsi deyil, həm də şəxsin özünün mədəni və proporsional inkişafına səbəb olur. Heyət üzvlərinin fəallıq göstərdiyi bütün yarışlarda, müsabiqələrdə səmərələşdirici işlərdə fəaliyyətləri təkcə mənəvi cəhətdən deyil, həm də maddi cəhətdən mükafatlandırılmalıdır, bu özü bazar münasibətlərinin genişlənməsinə güclü kömək edir. Idarəetmədə maddi həvəsləndirmə və əməyin düzgün ödənilməsindən başqa, fərdi-əmək fəallığı üçün mükafatlandırma da nəzərdə tutulmalıdır. Bunun böyük stimullaşdırıcı əhəmiyyəti vardır, çünki o digər işçiləri yaradıcı fəaliyyətə, texniki və idarəetmə məqsədlərinin həllinə cəlb edilməsinə kömək edir. Kollektivdə münasibətlərin tənzimlənməsi, yəni əlverişli psixoloji iqlimin yaradılması idarəetmənin mühüm vasitəsi sayılır. Kollektivin sağlam psixoloji mühitin formalaşdırılmasında, rəhbərdə şəxsi nümunə, səriştəlik və ümumi mədəniyyət, özünə və kollektivə tələbkarlıq, əmək və istehsalat intizamı kimi keyfiyyətlərin böyük əhəmiyyəti vardır. Rəhbərin tənqidə obyektiv münasibəti, tabeçilikdə olanlara köməyi kollektivin işinin yaxşılaşdırılmasına böyük dayaq verir. Işçilər tərəfindən verilmiş təkliflərin müdafiə olunması, tapşırıqların düzgün bölüşdürülməsi və kollektiv üzvlərinin mükafatlandırılması zamanı idarəetmə heyətinin obyektivliyi psixoloji mühitə böyük təsir göstərir. Kollektivin üzvləri arasında və ayrı-ayrı kollektivlər arasındakı münaqişə hallarının aradan qaldırılmasında rəhbərin şəxsən iştirakı psixoloji mühiti əsaslı surətdə yaxşılaşdırmaqla bərabər, idarəetmə heyətinin nüfuzunu xeyli yüksəldir.
34
Idarəetmə fəaliyyətinin daha səmərəli aparılması məqsədilə heyət üzvlərinin zəruri sayı mütləq surətdə ştatda müəyyən edilməlidir. Ümumiyyətlə, kollektivin və onun idarəedici qruplarının komplektləşdirilməsi idarəetmənin təsirli üsuludur. Bu zaman şəxsiyyətin xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması mühüm rol oynayır. Komplektləşdirilmiş qruplarda qrupdaxili şüuru, kollektiv ünsiyyət və kollektiv fəaliyyət, kollektivin hər bir üzvünün davranışı üçün məsuliyyət hissi tərbiyə etməyə kömək edir. Əlverişli psixoloji mühitin yaradılmasında və əmək
fəallığının yüksəldilməsində əməyin humanistləşdirilməsi, müsiqili müşaiyət, rənglərin fonu, idman fasilələri, rahat istirahət yerləri kimi mərhələlərin də böyük əhəmiyyəti vardır. Insanların idarəedilməsi – elm və sənətdir, bu fikir hələ çox-çox əvvəllər insanları məşğul etmiş və onu həmişə öz yaradıcılıqları ilə zənginləşdirməyə çalışmışlar. Idarəetmə elmi dedikdə - onun aid olduğu sahənin məxsus olduğu nəzəriyyənin dərindən öyrənilməsi, aidiyyatı qərarların elmi əsaslandırılması, rəhbərlik üsullarının və fəndlərinin işlənib hazırlanması başa düşülür. Təbii ki, idarəetmənin elmi
xüsusiyyətləri mövcud
nəzəriyyənin öyrənilməsinə əsaslanmaqla, idarəetmə fəaliyyəti təcrübə və intuisiya ilə sıx əlaqəli şəkildə həyata keçirilməlidir. Belə ki, bir sıra Yapon firmalarında töhmətdən, işçi davranışının açıq müzakirə edilməsindən və insanın psixoloji müvazinətini pozan digər üsullarından istifadə olunması qəti surətdə inkar edilir. Insani xüsusiyyətlərə daha yaxşı bələd olan bir sıra yapon psixoloqları hesab edirlər ki, bu yolla mənfi emosiyaların yaradılması nəticəsində xeyirdən çox ziyan əldə edilə bilər. Bir neçə günə və hətta bir günə yaranmış mənfi emosiyalar insanın daxili psixoloji tarazlığını pozaraq, əlavə gərginlik yaradır ki, bu da sərbəst, azad işləməyə imkan vermir. Bu isə çox vaxt insanın iradəsindən asılı olmayaraq, mənfi nəticələrə gətirib çıxarır. Müvazinətdən çıxarılmış işçi işləməyə səy göstərsə də, şəxsi hisslərin lazımı səviyyədə idarə edə bilməmək üzündən onda heç nə alınmır, nəticədə daxili gərginlik səhflərə gətirib çıxarır. Bilavasitə işçinin özündən asılı olmadan baş vermiş səhflər nəticəsində yol verilmiş zay məhsul istehsalı, gecikmə və öz Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|