Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №5, декабр, 2013 - жц ил
10
həll edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən 28
sentyabr tarixində “Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaş-
dırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün Kompleks Tədbirlər Planı” təsdiq
olunmuşdur.
Bakı
və
Abşeron
yarımadasının
ekoloji
durumunun
sağlamlaşdırılmasında bu tədbirlər planının böyük əhəmiyyəti vardır.
Neftlə çirklənmiş ərazi təmizləndikdən sonra həmişəyaşıl sərv ağaclarının əkin sahəsi.
Kompleks Tədbirlər Planında ətraf mühitin mövcud vəziyyətinin bərpasına
yönəldilmiş bütün əsas fəaliyyət istiqamətləri öz əksini tapmışdır. Belə ki, Bakı
Buxtasının, Bibi-Heybət zonasının, H.Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanının
ətrafının, Abşeron yarımadasının göllərinin, neftlə çirklənmiş torpaqların, lay suları
altında qalmış sahələrin və digər istehsal tullantıları ilə çirklənmiş ərazilərin ekoloji
vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, bərk məişət tullantılarının idarə olunması sxeminə
uyğun Bakı və Sumqayıt şəhərlərində formalaşan tullantıların idarə olunmasının
təkmilləşdirilməsi və s. məsələlər tədbirlər planında əks olunmuşdur.
Bakı şəhərinin və Abşeron yarımadasındakı yaşayış massivlərinin
kanalizasiyalaşdırılması, mövcüd təmizləyici qurğuların yenidən qurulması və yeni
təmizləyici qurğuların tikilməsi istiqamətində müvafiq təşkilatlar tərəfindən tədbirlər
görülür. 2009-cu ilin sonunda Hövsan aerasiya stansiyasının rekonstrusiyasının başa
çatdırılması və buxtaya axıdılan kanalizasiya sularının qarşısı alınaraq aerasiya
Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №5, декабр, 2013 - жц ил
11
stansiyasına yönəldilməsi Bakı buxtasının tədricən təmizlənməsinə müsbət təsir
edəcəkdir.
Xəzərin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin “Xəzər dənizinin çirklənmədən qorunması üzrə bəzi
tədbirlər haqqında” Sərəncamlarından irəli gələn məsələlərin həlli istiqamətində
beynəlxalq standartlara cavab verən modul tipli lokal çirkab su təmizləyici qurğular
quraşdırılmışdır. Həmin qurğular İtaliya, ABŞ, Almaniya, Tayvan, Türkiyə, Fransa
istehsalı
olan
avadanlıqlardan
ibarətdir
və
Türkiyədə
modulda
komplektləşdirilmişdir.
Bu istiqamətdə 2009-cu ildə gündə 2325 m
3
çirkab su təmizləmə gücünə malik
7 stansiya, ümumilikdə isə 2008-2009-cu illər ərzində gündə 6140 m
3
çirkab
sutəmizləmə gücünə malik 16 stansiya istismara verilmişdir. Bunun sayəsində çirkab
sular ətraf mühit və insan sağlamlığına mənfi təsir göstərən inqrediyentlərdən (o
cümlədən bəzi hallarda hər litrdə 2,3 milyon ədəd olan bağırsaq çöpü
bakteriyalarından və normanı 100 dəfə üstələyən üzvi çirkləndiricilərdən)
təmizlənərək 250-300 metrədək dənizin dərinliyinə axıdılır. Nəticədə aparılan
monitorinq qısa zaman ərzində Xəzər dənizinin suyunun çirklənmə səviyyəsinin aşağı
düşdüyünü göstərir.
Modul tipli çirkab su təmizləyici qurğulardan ibarət olaraq yaradılmış “Xəzər
dənizinin ekoloji mühitinin mühafizəsi sistemi”nin fəaliyyəti nəticəsində Abşeron
yarımadasının şimal hissəsini əhatə edən Bilgəh, Buzovna, Mərdəkan, Pirşağı,
Nardaran, Novxanı və Sumqayıt sahilboyu 86 km-lik ərazilərində bataqlaşmış
sahələrin və çirkab gölməçələrin 80%-i qurudularaq ekoloji tarazlıq bərpa
olunmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Xəzəryanı dövlətlər arasında yeganə ölkədir ki,
dənizin və onun akvatoriyasının çirklənmədən təmizlənməsi üzrə
kompleks tədbirləri həyata keçirir. Bu tədbirlərin növbəti illərdə də davam
etdirilməsi Xəzər akvatoriyasının daha da təmizlənməsi ilə nəticələnəcək və Abşeron
Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №5, декабр, 2013 - жц ил
12
yarımadasının Xəzər dənizini çirkləndirən mənbələr sırasından çıxarılmasına nail
olunacaqdır.
Sumqayıt şəhərinin ətraf mühitinin ciddi çirklənməsinə səbəb olan 56422
kubmetr civə tərkibli toksiki tullantılar 2007-2009-cu illərdə, o cümlədən 2009-cu
ildə 23,5 min m
3
-i görülmüş tədbirlər nəticəsində Təhlükəli Tullantılar Poliqonuna
daşınaraq zərərsizləşdirilmiş və bu proses hesabat ilinin ortalarında tamamilə başa
çatdırılmışdır.
Abşeron yarımadasının ekoloji durumunun sağlamlaşdırılması məqsədilə
çirklənmiş və sıradan çıxmış torpaqların bərpası ilə əlaqədar ETSN tərəfindən
“Abşeron yarımadasının ekoloji vəziyyəti və onun yaxşılaşdırılması üçün zəruri
Tədbirlər Proqramı” və “Bibiheybət zonasının ekoloji vəziyyəti və onun
yaxşılaşdırılması üçün zəruri Tədbirlər Proqramı” hazırlanmışdır və nəzərdə tutulmuş
tədbirlərin həyata keçirilməsi istiqamətində işlər görülür.
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti tərəfindən neftlə çirklənmiş torpaqların
təmizlənməsi istiqamətində pilot layihələr həyata keçirilir. Köhnə
neft mədəni olan və
neft tullantıları ilə çirklənmiş Bibiheybət ərazisində aparılmış rekultivasiya işləri
nəticəsində torpaqlar təmizlənmiş və ərazinin yaşıllaşdırılması tədbirləri həyata
keçirilmişdir.
Heydər Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanı ətrafının ekoloji vəziyyətinin
yaxşılaşdırılması məqsədi ilə Texniki İqtisadi Əsaslandırma hazırlanmış, Sədərək və
Binə ticarət mərkəzləri köçürüldükdən sonra həmin ərazilərin yaşıllaşdırılması, təbii
landşaftın bərpası və istirahət parkının salınması istiqamətində işlərə başlanmışdır.
Belə ki, keçmiş Binə Ticarət Mərkəzinin ərazisində 2009-cu ilin 24 dekabr
tarixində ETSN-in 600-ə yaxın əməkdaşının iştirakı ilə keçirilmiş iməcilik zamanı 5
hektar sahədə 5000 ədəd ağac əkilmişdir. Fərəhli haldır ki, bu tədbirdə Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İ.Əliyev xanımı ilə birgə iştirak etmişlər. Bu
iməciliyn əks–sədası olaraq Respublikamızın digər şəhər və qəsəbələrində də hər
şənbə-bazar günləri ağac əkini tədbirlərləri keçirilir.