46
Xaqanlar qarınçün otlayan heyvan.
Gədalıq çarıqsız qalmaqla deyil,
Qəlbi boş insanlar gədadır əsil.
Torpaq altda qalmış fədailər var,
Qiyamət günündə məşhurdur onlar.
İşdir, nəzər salsan hər zərrədə sən
İbrətlər, mənalar, hikmət görərsən.
Zahirdə nə varsa rəngə bürünmüş,
Daxilinə baxsan ayələr enmiş.
Bəsirət gözüylə gördüyün nə var
Bir Allah haqqında sənə danışar.
Əlbət ki, rənglərə uyan hər insan
Sorğu səhnəsində olar peşiman.
Amma eşq odunda işıqlananlar
Görərlər bu canda nə səhnələr var.
Xaliqin varlığın dərk eləyən kəs
Ötəri dünyaya göstərməz həvəs.
Eşit bu qulağın eşitmədiyin,
İç gözünlə seyr et rəhmət ətəyin.
Haqqa gedən yollar könüldən keçir,
Eşq odunu yandır, bax göz nə seçir.
O birdir, qeyrisi fənaya məhkum,
Hər nə var uçası, olmasa Qəyyum.
VARLIQ ALƏMİNDƏ HƏŞƏRAT VƏ
HEYVANLARIN ROLU
Müxtəlif həşəratların, quru və dəniz heyvanlarının,
quşların və sürünənlərin nə qədər faydalı olduğu tam
mənada
yalnız
Allah-Taalaya
məlumdur.
Bu
vücudların həyatın davamına müsbət təsirinin əsas
səbəbi onların hər birinə hakim olan ilahi rəhmətdir.
47
Təbiət aləmində bitki və ağacların tozlanması ilə
məşğul olan həşəratlar vardır. Ağaclar da insanlar kimi
iki cinsə malikdir. Əgər erkək və dişi ağaclar arasında
tozlanma getməsə heç bir meyvə gözləməyə dəyməz.
Uyğun tozlanma prosesini həyata keçirən həşəratlar
mövcuddur. Bu kiçik varlıqlar öz işlərini böyük
ustalıqla yerinə yetirirlər. Maraqlı nöqtələrdən biri
budur ki, bu həşəratlar armudun tozunu alma tozu,
almanın tozunu heyva tozu ilə görüşdürmür. Ağaclar
da
bu
həşəratları
öz
çiçəklərinin
şirəsi
ilə
mükafatlandırırlar.
İri və xırda buynuzlu heyvanların xüsusiyyətlərinə
nəzər salaq. Təbiətşünas alimlər deyirlər ki, təbiətdə
hər bir şey mövcudların ehtiyacı qədərincədir. Əksər
məməlilərin döşü sinəsindədir. Süd yığılan döşlərin bu
nahiyədə yerləşməsi balaların qidalanması üçün daha
münasibdir. Amma inək və qoyunlarda döş elə
yerləşmişdir ki, bu döşdəki südü insanlar da rahat sağa
bilirlər. Əgər başqa məməlilərdə yalnız balaların
ehtiyacı qədərində süd olursa, inək və qoyundakı süd
insana da çatır. İnsanların təkamülü üçün zəruri olan
südlə bu sayaq təminat Allah-Taalanın rəhmət və
lütfünün təzahürü deyilmi?
Qoyunun bütün üzvləri insan üçün çox faydalıdır.
Onun yunu, əti, südü daim insanın ixtiyarındadır.
Allah-Taala öz qüdrəti ilə bir heyvanda neçə növ xeyir
qoymuşdur.
Bal arısına nəzər salaq. Nəbatat alimləri bildirirlər ki,
bütün çiçəklərdə yalnız günün müəyyən bir vaxtında
üç saat müddətində şirə olur. Bəzi çiçəklər sübh erkən,
48
bəziləri günorta, bəziləri isə günortadan sonra şirə verir.
Bal arısı çiçəkləri çox yaxşı tanıyır. O hansı çiçəyin nə
vaxt şirə verdiyini bildiyindən yalnız həmin vaxt çiçəyə
yaxınlaşır. Bal arısı çiçəkdən çəkdiyi şirəni bütün
dünya nemətlərinin fövqündə dayanan, çürüməyən
bala çevirir. “Nəhl” surəsinin 69- cu ayəsində
buyurulur: “Onda insanlar üçün şəfa vardır.” Bal
arısının əsrarəngiz həyatı haqqında cildlərlə kitablar
yazılmışdır.
Bəli,
Allahın
rəhməti
“hər
şeyi”
bürümüşdür.
MİSİLSİZ HİDAYƏT NEMƏTİ
Allah-Taala öz misilsiz rəhmət və lütfü ilə belə
müəyyənləşdirmişdir ki, insanı müəyyən bir müddət
dünyanın müəyyən bir guşəsində yerləşdirib onu
təbiətin min bir neməti ilə bəhrələndirsin. Beləcə
müxtəlif bitkilər, meyvələr onun ixtiyarına verildi,
süfrəsi halal ətlərlə dada gəldi, yaşayışı zəruri
vasitələrlə təmin edildi. Bütün bu nemətlərin fövqündə
insanı doğru yola yönəldən əql və düşüncə neməti
durur. İnsan məhz əql yolu ilə Allah qarşısındakı
vəzifələrini tanıyıb, bu vəzifələrə əməl edir. İnsan əql
neməti vasitəsilə dünyanın müvəqqətiliyini anlayıb
axirət həyatına üstünlük verir. İnsan bütün maddi və
mənəvi nemətlər haqqında diqqətlə düşünə bilsə
anlayar ki, Allahın «rəhimiyyə rəhməti» zahir və batini,
qeyb və aşkarı, yeri və göyləri bürümüşdür. Hər bir
nemət haqqında dərin mütaliədən sonra insan hiss edir
ki, geniş ilahi məhəbbət ağuşundadır. Məhz bu zaman
insan mərifət çırağının işığında imanın köməyi ilə dosta
doğru hərəkətə başlayır. Eşq yoluna çıxmış insan bütün
49
varlığı, könlü, cismi ilə Allahın hüzurunu hiss edib,
təvazökarlıqla ibadətə məşğul olur.
Deyirəm ki, paksan, yoxdur şərikin,
Getmərəm ardınca başqa məlikin.
Yalnız dərgahında gəzərəm işıq,
Tovhid sarayına Sənsən yaraşıq.
Kərimsən, Həkimsən, Rəhimsən Allah,
Böyüklərdən böyük, Əzimsən Allah.
Ehtiyacdan, dərddən-qəmdən uzaqsan,
Hər zaman, hər yerdə varsan, oyaqsan.
Acizdir vəsfində ən iti qələm,
Oxşarsız, misilsiz, yeganəsən Sən.
İzzət də cəlal da, yəqin də Səndə
Ruh olmasa, nə var bu boş bədəndə?!
Gizlini, aşkarı bilməz özgəsi,
Həmd edir içimdə ruhumun səsi.
Görməkdə bilməkdə yoxdur oxşarın,
Sənsən düzümçüsü bağlı məzarın.
Çarəsiz dil-dodaq sitayişində
Yol birdir dünyanın keşməkeşində.
İnsan doğru yol və ilahi hidayəti seçməklə vəzifəsinə
və halal-harama əməl etməklə Qurani-Kərimin
buyurduğuna əsasən, çox böyük bir mükafata, rəhmətə
çatır və Behiştə nail olur.
İLAHİ RƏHMƏT
Əgər insan qəflət və azğınlıq səbəbindən günahlara
yol vermişsə həqiqi tövbə yolu ilə bağışlanıb, ilahi
rəhmətə qovuşa bilər. Əgər insan cümə axşamı
Dostları ilə paylaş: |