Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235
Yüklə 1,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
10 1. Kreditləşdirilmənin müddətli olması kreditin vaxtında geri qaytarılmasından ibarətdir. Müddətlilik prinsipi o deməkdir ki, kredit sadəcə qaytarılmalı deyil, ciddi şəkildə müəyyən- ləşdirilmiş müddətə qaytarılmalıdır, daha doğrusu, burada zaman amili konkret ifadə olunur. 2. Fərqli yanaşma bankın öz müştərilərinə kredit verilməsi məsələsinə birmənalı olaraq yanaşmamalı olduğu deməkdir. Bu səbəbdən diferensial münasibət kreditvermə qabiliyyəti göstəriciləri əsasında həyata keçirilməlidir. Kreditvermə qabiliyyəti borc alanın krediti müəyyənləşdirilmiş müddətə qaytarma qabiliyyəti və hazırlığına əminlik hissi verən müəssisənin maliyyə vəziyyətidir. 3. Kreditin təminatlılıq prinsipi: «Banklar və bank fəaliy- yəti haqqında» Qanunun qəbul edilməsi ilə kommersiya bankları öz müştərilərinə müxtəlif formalı təminatlarla kredit vermək imkanı əldə etdilər. Kredit təminatının xarici ölkələrdə geniş şəkildə istifadə edilən və banklar tərəfindən götürülmüş mühüm növləri aşağıdakılardan ibarətdir: girov, zəmanət, zaminlik, kredit riskinin sığortalanması, bankın xeyrinə üçüncü şəxslərə satılma, sessiya. 4. Kreditin ödənclik prinsipi kredit alan tərəfin pul və- saitlərindən müvəqqəti olaraq öz ehtiyacları üçün istifadə etməsi müqabilində banka müəyyən ödəniş həyata keçirməsidir. Bu prinsipin təcrübədə həyata keçirilməsi bank faizi mexanizmi vasitəsilə həyata keçirilir. Bank kreditləşdirilməsinin bütün prinsiplərinin təcrübədə həyata keçirilməsi həm ümumdövlət maraqlarına, həm də kredit müqaviləsinin hər iki subyektinin (bank və kredit alanın) maraqlarına səbəb olur. 11 1. 3. Mərkəzi Bank, onun quruluşu və hüquqi mövqeyi Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı – ölkənin əsas bankıdır. Onun statusu Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında» Qanunla və digər qanunlarla tənzimlənir. Mərkəzi Bank hüquqi şəxsdir və vergi orqanlarında qey- diyyata alınmır. Gəlir əldə olunması Mərkəzi Bankın fəaliyyət məqsədi deyildir. Mərkəzi Banka rəhbərliyi Mərkəzi Bankın İdarə Heyəti edir. İdarə Heyəti və onun digər stukturları aşağıdakı kimidir: 1. Mərkəzi Bankın sədri və onun müavinləri; 2. Əsas departament direktorları. İdarə Heyəti və onun strukturları aşağıdakı funksiyaları həyata keçirir: 1) Azərbaycan Respublikasının hökuməti ilə birlikdə vahid pul-kredit siyasətinin əsas istiqamətlərinin yerinə yetirilməsini işləyib hazırlayır və təmin edir; 2) Mərkəzi Bankın illik hesabatını təsdiq edir və onu Azərbaycan Prezidentinə təqdim edir; 3) Cari ilin (31 dekabr tarixindən gec olmayaraq) Mərkəzi Bankın növbəti il üçün xərc smetasını, eləcə də smetada nəzərə alınmamış xərcləri nəzərdən keçirir və təsdiq edir; 4) Mərkəzi Bankın strukturunu müəyyən edir; 5) Mərkəzi Bankın Sədrinin, Mərkəzi Bankın Sədr müa- vinlərinin və Mərkəzi Bankın digər əməkdaşlarının əməkhaqlarının forma və həcmini təsbit edir; 6) Aşağıdakı qərarları qəbul edir: Mərkəzi Bankın idarə və təşkilatlarının yaradılması və ləğv olunması haqqında; kredit təşkilatları üçün mütləq normativlərin təsbit edil- məsi haqqında; ehtiyat tələblərinin həcmi haqqında; Mərkəzi Bankın faizlərinin dəyişilməsi haqqında və s. Mərkəzi Bankın idarələrinin, təşkilat və həmkarlarının 12 fəaliyyətini təmin etmək üçün daşınmaz əmlakın alınması və satılması haqqında; birbaşa kəmiyyət məhdudiyyətlərinin tətbiq edilməsi haqqında; banknot və qəpiklərin dövriyyəyə buraxılması və dövriyyədən çıxarılması haqqında; nağd pulların buraxılma həcmi haqqında; Kredit təşkilatları tərəfindən ehtiyatların yaradılması qaydası haqqında. 7) Milli Məclisə bankların nizamnamə kapitalına dəyişik- liklər haqqında təkliflərin verilməsi; 8) Struktur bölmələrinin işləmə qaydalarını təsdiq edir. Beləliklə, Mərkəzi Bank ikili hüquqi istiqamətə malikdir və eyni zamanda həm xüsusi səlahiyyətli dövlət idarə orqanı, həm də təsərrüfat fəaliyyətini həyata keçirən hüquqi şəxs kimi çıxış edir. Mərkəzi Bank Azərbaycan Respublikasının pul-kredit sisteminin idarə edilməsini iki vasitə ilə, birincisi, hakim təli- matlar vasitəsilə, ikincisi, iqtisadi metodlarla, daha doğrusu, kom- mersiya bankları və digər təşkilatlarla müxtəlif müqavilələrin bağlanması vasitəsilə həyata keçirir. Mərkəzi Bankın hüquqi mövqeyinin hal-hazırkı əsas xü- susiyyəti ondan ibarətdir ki, onun inzibati-hüquqi və təsərrüfat fəaliyyətinin həyata keçirilməsi eyni bir məsələnin həllinə – kredit sisteminin idarə olunmasına təhkim edilmişdir. Mərkəzi bankın inzibati funksiyalarını şərti olaraq aşa- ğıdakılara bölmək olar: təşkilati (pul dövriyyəsinin təşkili və idarə edilməsi) və mülki dövriyyənin (investorların və kommersiya banklarının digər kreditorlarının maraqlarının) müdafiə funksiyası. Mərkəzi Bank bu iki səlahiyyət çərçivəsində normativ aktlar nəşr etmək hüququna malikdir, daha doğrusu, normativ funksiyası bilavasitə bu səlahiyyətlərlə əlaqədardır. Yüklə 1,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|