Conference committees conference chairs c

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1708

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

müvazinət  adlanan  dünya  vəziyyətinin  sağlamlığını  mühafizə  edib  ictimai  xəstəlikləri  aradan 

qaldırmağa qadir olar; o əsl mənada dünya təbibi sayılar. Bu elm dünyaya xoşbəxtlik şüası saçar, insan 

qüdrəti  daxilində  şərin  qarşısını  alar.  Dediyimiz  kimi,  bu  elmin  mövzusu  insan  cəmiyyətində  olan 

münasibətlər  sistemidir,  insan  cəmiyyətində  isə,  istər  ümumi,  istərsə  xüsusi,  ictimai  münasibətlər 

müxtəlif  olar»  [5,  s.178].  Multikulturalizm  əsas  qayəsi  olan  çox  mədəniyyətliliyin  harmoniyası  bu 

cümlələrdə daha aydın nəzərə çarpır. 

Demokratiya  multikultural  cəmiyyətin  formalaşmasında  ən  mühüm  amillərdən  biridir. 

Müstəqilliyimiz ən böyük sərvətimizdir. Bu müstəqilliyimizin əbədi dövlətimizin qüdrətli olması üçün 

güclü iqtisadiyyat, fəal ictimai siyasi mühit qədər də vacib məsələlərdən biri də öz mədəniyyətimizə 

sahib çıxmaq şərti ilə dünya mədəniyyətinə inteqrasiya etməkdir. 

 

 

TƏHSİL MİLLƏTİN GƏLƏCƏYİDİR 

                                                                                           H.Ə.ƏLİYEV 

Bənövşə CƏLALZADƏ 

Sumqayıt Dövlət Universiteti  

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

Heydər Əliyevin təməlini qoyduğu uğurlu dövlət siyasətinin bir parçası da təhsil siyasətidir. Ulu 

öndərin dediyi kimi, XX əsrdə Azərbaycan xalqının ən böyük nailiyyətlərindən biri ölkəmizdə elmin, 

təhsilin sürətlə inkişaf etməsidir. XX əsrin birinci mərhələsində Heydər Əliyevin fəaliyyəti nəticəsində 

Azərbaycanın  qədəm  qoyduğu  intibah  dövrünü  şərtləndirən  əsas  amillər  sırasında  elmin  və  təhsilin 

yüksəlişi diqqətdən kənarda qala bilməz.  “Təhsil sistemi elə bir sistemdir ki, burada heç bir inqilabi 

dəyişiklik  ola  bilməz.  Ümumiyyətlə,  bizim  həyatımızın  bütün  sahələrində  dəyişiliklər  təkamül 

xarakteri  daşıyır.  Heç  vaxt  yol  vermək  olmaz  ki,  onillərlə  yaranmış  yenilikləri  bir  gündə  vurub 

dağıdasan, ondan sonra heç bilmədiyin yeni bir qanun yaradasan”. Heydər Əliyevin kəlamları bu gün 

də  milli  təhsilimizin  inkişafı  yollarında  günəş  kimi  işıq  saçır.  Bu  gün  həmin  prinsiplərə  əsaslanan 

təhsil sistemini yarada bilsək, təsil prosesini uğurla həyata keçirən, sənətinin, peşəsinin vurğunu olan 

müəllim  kadrları  yetişdirə  bilsək,  dünya  müstəvisisndə  böyük  uğurlara  imza  ata  bilərik.  Ulu  Ondər 

Heydər Əliyevin “Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz Azərbaycan xalqına xas olan mənəvi, milli ənənələr 

əsasında tərbiyə edilsinlər”- fikrini əsas götürən həmin proqramda vətənə məhəbbət, narkomaniyaya, 

qanun  pozuntuların  qarşı  mübarizə,  idmanın  inkişaf  etdirilməsi  ilə  sağlam  nəslin  yetişdirilməsi, 

gənclərin ölkənin siyasi həyatında fəal iştirakı və digər vəzifələrin həyata keçirilməsi əsas vəzifə kimi 

qarşıya qoyulmuşdur. Müəllim yüksək əxlaqi-mənəvi dəyərlərə malik olmalı, həmin mənəvi dəyərləri 

şagirdlərinə  aşılamalı,  onları  sevməli  və  şagirdlərin  səviyyəsinə  enərək  düzgün  ünsiyyətin 

formalaşmasına nail olmalıdır. Yalnız bu zaman müəllim dövrün, zamanın və Dövlət strategiyasının 

tələblərinə  uyğun  ola  bilər.  XXI  əsr  müəllimlərinin  qarşısında  duran  vacib  məsələ  gənclərin  əxlaq-

mənəvi  dəyərlər  əsasında  tərbiyə  edilməsidir.  Müəllimdə  və  ümumiyyətlə,  insanlarda  əxlaqi-mənəvi 

dəyərləri yüksək qiymətləndirən Albert Eynşteyn yazmışdır ki, bəşəriyyətin gələcəyi elmi tərəqqinin 

sabahından  bir  o  qədər  asılı  deyil,  insani  əxlaqın  və  mənəviyyatın  sabahkı  mənzərəsindən  asılıdır. 

Təhsil  müəssisələrində  şagirdlərimizi,  tələbələrimizi  Azərbaycan  xalqına  məxsus  milli  dəyərlər 

əsasında  tərbiyə  etmək,  mənəvi  cəhətdən  sağlam  insanlar  yetişdirmək  məsələsi  təhsil  sistemində  ən 

mü- hüm yeri tutmalıdır. Bunun üçün də həmin dəyərlərə malik olan milli müəllim kadrlarının olması 

vacibdir. “Hər birimizə bilik, təhsil verən, bu səviyyəyə qaldıran məktəbdir və məktəbdə təhsil verən 

də  müəllimdir.  Mən  yer  üzündə  müəllimdən  yüksək  ad  tanımıram”.  Ulu  Öndər  Heydər  Əliyevə 

məxsus bu dahiyanə qiymətdə böyük bir hikmət var. Çünki yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, müəllimin 

şəxsi  nümunəsi  təhsil-  tərbiyə  prosesində  öndə  olan  məsələdir.  Azərbaycan  pedaqoji  fikir  tarixini 

vərəqləsək,  gənclərə  nümunə  ola  biləcək  yüzlərlə  ziyalımızın-müəllimimizin  adını  çəkmək  olar. 

Tariximizə  nəzər  salsaq,  görərik  ki,  bizim  təhsilimizi  irəli  aparan,  müəllim  idealına,  nümunəsinə 

çevrilmiş  klassik  müəllimlərimiz  olmuşdur  və  bundan  sonra  da  olacaq.  S.Ə.Şirvani, 

C.Məmmədquluzadə,  M.Ə.  Sabir,  İsmayıl  Şıxlı,  Mir  Cəlal  və  onlarla  digər  şəxsiyyətlərin  adlarını 

çəkmək  olar  ki,  onlar  dəyərli  ömürlərini,  bilik  və  bacarıqlarını  şam  kimi  xalqımızın  təhsili  yolunda 

---

IV INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

 

 

1709

 

Qafqaz University                                                                                         29-30 April 2016, Baku, Azerbaijan 

əritmişlər.  Bu  cür  insanlar  keçmişdə  də,  bu  gün  də,  gələcəkdə  də  gənc  nəsil  üçün,  müasir 

müəllimlərimiz  üçün  örnək  olaraq  qalacaqlar.  Onların  fəaliyyətlərini  araşdırdıqda  müasir  yeni  təhsil 

sisteminin,  humanizmin  ən  gözəl  nümunələrinə  rast  gəlirik.  Söylədiklərimizi  yekunlaşdıraraq  deyə 

bilərik  ki,  müasir  cəmiyyətin  qurulmasında,  müasir  cəmiyyətin  tələblərinə  cavab  verən  müəllim 

kadrlarının hazırlanması mühüm əhəmiyyətli strateji məsələdir. Müəllim əməyini, onun cəmiyyətdəki 

rolunu  yüksək  qiymətləndirən  Ümummilli  liderimiz  Heydər  Əliyev  24  sentyabr  1998-ci  il  tarixində 

Azərbaycan  müəllimlərinin  XI  qurultayına  ünvanladığı  məktubunda  demişdir:  “  Bu  gün  ölkəmizin 

qarşısında  duran  problemlərin  həllində  müəllimlərin  fəal  iştirakı  xüsusi  əhəmiyyət  kəsb  edir. 

Azərbaycan müəlliminin bir məqsədi, bir amalı olmalıdır; Azərbaycanımızı çiçəklənən, inkişaf edən, 

firavan,  qüdrətli    dövlətə  çevirməyə  qadir,  müstəqillik  ideyalarına  sadiq,  özünü  vətənin  azadlığı 

naminə fəda etməyə hər an hazır olan, yeni təfəkkür tərzini qavraya-raq müasir tələblərə cavab verən, 

sağlam  əqidəli,  milli  ruhlu  nəsil  yetişdirmək”.  Azərbaycan  müəllimlərinin  qarşısına  qoyulan  bu 

mühüm  dövlət  əhəmiyyətli  tələb  bizim  hər  birimizin  qarşımızda  qoyulan  tələbdir.  Müəllim  şagirdlə 

keçmiş,  indiki  və  gələcək  mənəvi  dəyərlər  arasında  bir  vasitəçidir.  Ümumilli  liderimiz  H.Əliyev 

irsinin layiqli davamçısı,  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan 

Respublikasında  təhsilin  inkişafı  üzrə  Dövlət  strategiyası”  2013-cü  il  24  oktyabr  tarixli  sərəncamı 

təhsil sistemimizin inkişafı sahəsində yeni bir mərhələ olmaqla yanaşı, sərəncamda mənəvi cəhətdən 

yüksək əxlaqi dəyərlərə malik olan, savadlı, səriştəli, müasir dövrün dünya standartlarının tələblərinə 

cavab  verən  müəllim  kadrlarının  hazırlanması  məsələsinə  də  diqqət  yetirilmişdir.  Prezidentin 

sərəncamı  təhsilimizin  metodoloji  əsası,  pedaqogikanın  bünövrəsi  olaraq  dövlət  rəhbərinin  təhsilə 

qayğısının  bariz  göstəricisidir.  Dövlət  siyasətinin  məqsədi  yüksək  keyfiyyətli  müəllim  kadrlarının 

hazırlanması,  təkmilləşdirilməsi,  müasir  cəmiyyətin  tələblərinə  uyğun  olması  və  digər  məsələlərdir. 

Elə müəllim hazırlığı əsas götürülməlidir ki, o, böyük hərflə yazıla biləcək əsl Müəllim, keçmiş irsi, 

klassik  ənənəni  qoruyub  saxlayaraq  bu  günün  reallığından  çıxış  etsin.  Özünütəkmilləşdirməklə 

gələcək  üçün  hazırlansın.  Məlumdur  ki,  Azərbaycanda  dünya  standartlarına  uyğun  yeni  təlim 

metodları  tətbiq  edilməkdədir.  Yeni  təhsil  sisteminin  həyata  keçirilməsi  istiqamətində  böyük  işlər 

görülür  ki,  müasir  tələblərə  cavab  verən  müəllim  kadrlarının  hazırlanması  bu  sahədə  ən  aktual 

məsələdir. Müasir təhsil sistemi ölkəmizdə son illərə qədər tətbiq edilən ənənəvi təhsil sisteminə qarşı 

deyil.  Hətta,  demək  olar  ki,  ənənəvi  təhsilin  bazası  əsasında  yeniliyin  tətbiq  edilməsi  daha 

məqsədyönlüdür.  “Azərbaycan  Respublikasında  təhsilin  inkişafı  üzrə  Dövlət  strategiyası” 

sərəncamında  göstərildiyi  kimi,”müəllimin  pedaqoji  fəaliyyəti  elə  qurulmalıdır  ki,  o  nəinki  öz 

yetirmələrinə,  hətta  ətrafdakı  insanlara  nümunə  olsun”.  Azərbaycan  Respublikası  Prezidenti  İlham 

Əliyevin  2005-ci  ilin  30  avqust  tarixli  sərəncamı  ilə  cəmiyyətə  yararlı  vətəndaş  yetişdirilməsi, 

gənclərin  milli-mənəvi  keyfiyyətlər  əsasında  formalaşmasını  nəzərdə  tutan  “Azərbaycan  Gəncliyi 

Dövlət  Proqramı”  təsdiq  edilmişdir.  Bir  Vətəndaş  olaraq,  bir  müəllim  olaraq  biz  bu  vəzifənin 

öhdəsindən  gəlməyə  çalışmalı,  müstəqil  dövlətimizin  gələcək  taleyini  tapşıracağımız  gənc  nəslin 

layiqli vətəndaş kimi yetişməsinə çalışmalıyıq. 

 

 

XX ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ BÖYÜK BRİTANİYANIN 

AZƏRBAYCAN SİYASƏTİ 

 

Ülviyyə HÜSEYNOVA 

Azərbaycan Dillər Universiteti 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

1917-ci    il  Bolşevik  İnqilabından  dərhal  sonra  ,  Rusiyada  üçillik  vətəndaş  müharibəsi  başladı. 

Digər vətəndaş müharibələrində olduğu kimi, xarici qüvvələr konfliktə müdaxilə edirdilər. Bu müda-

xilə prosesində Britaniya aparıcı rol oynadı və müharibənin gedişinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi . 

Böyük Britaniya-Rusiya antoqonizmi  XIX və erkən XX əsrin əvvəllərində beynəlxalq siyasətin 

əsas xüsusiyyətlərindən biridir. XIX əsrin ilk iki onilliyində Britaniya və Rusiya bütün Avrasiyada ən 

aparıcı  qüvvələrə  çevrildilər.  Britaniya  Rusiyanı  Hindistanda  özü  üçün  təhlükə  hesab  edirdi.  Digər 

---