Bu cild üçün orijinal mətni 1981-ci ildə Robert L. MakKan yazmışdır. O, elə
Yüklə 2,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
III HİSSO: AMERIKA İQTİSADİYYATININ TARİXİ PERSPEKTİVİ Ciddi problemlər hələ də qalırdı. Fermerlərin problemləri davam edir və onların əzabı 1986-cı və 1988-ci illərdə baş verən ciddi quraqlıq nəticəsində daha da mürəkkəbləşmişdi. Federal defısitlər 1980-ci illərdə çox yüksəyə qalxmışdı. Federal büdcənin defısiti 1980-ci ildə 74 milyard dollardan, 1987-ci ildə 150 milyard dollara düşməzdən əvvəl, 1986-cı ildə 221 milyard dollara qalxmışdı. Birləşmiş Ştatlar ticarət defısiti həmin ildə ən yüksək səviyyəyə qalxaraq, 152 milyard dollar olub. Səhm bazarının müflisləşməsi 1987-ci ilin payızında çoxlarını iqtisadiyyatın sabitləşməsi sualı qarşısında qoymuşdu. Oslində, Birləşmiş Ştatlar iqtisadiyyatı 1991-ci ildə yavaş- yavaş tələbin azalması bataqlığına yuvarlandı və 1992-ci ildə aram-aram dirçəlməyə başladı. Zəifləyən iqtisadiyyatın və başqa amillərin nəticəsi kimi, federal büdcənin defısiti yenidən qalxmağa başladı. Səhm bazan dirçəlsə də, cürbəcür əmanət müəssisələri, eyni zamanda bir sıra bankların və sığorta şirkətlərinin olmasına baxmayaraq, maliyyə sənayesi problemlər məngənəsində xüsusilə əzab çəkirdi. Maliyyə sənayesi ya tam müflisləşdiyinə, ya da çox çətin bir vəziyyətə düşdüyünə görə, onu bu vəziyyətdən ancaq federal hökumət çıxara bilərdi. 1990-cı illərdə kredit bazarı və başqa problemlər hələ də pis vəziyyətdə qalmaqda davam edirdi. Bunun əksinə olaraq, iqtisadiyyatın kompüterlər, aerokosmos və ixracat sənayesi sektorları kimi, başqa sektorlar ümumiyyətlə sürəkli inkişafdan xəbər verirdi. 44 19-cu əsrdə taxıl biçini (aşağıda). Fermerlər Sayrus MakKormik 1831-ci ildə taxılbiçən maşını ixtira edənə qədər taxıl biçmək üçün kərəntidən istifadə edirdilər. Kənd təsərrüfatı ilə məşğulolma Birləşmiş Ştatlarda get-gedə məhsuldar olmuşdur. Bu, texnologiyadan istifadə, növü təkmilləşdirilmiş tarla bitkilərinin inkişafı, kübrələrdən, sudan istifadə texnikası, kənd təsərrüfatı zərərvericilərinə qarşı mübarizə tədbirləri ilə bağlıdır. Növbəti səhifədə: Kaliforniya fermalarından birində traktorun önünə bərkidilmiş Baq Vak adlanan nəhəng bir vakuum çiyələk tarlasında zərərli cücüləri sorur. .AMERİKA İQTİSADİYYATININ ƏSAS CƏHƏTLƏRİ , , İQTİSADİ YUKSƏ l -İŞ ŞƏKİLLƏR BÖLÜMÜ --------------- 3 ------------------------------------- 1990-cı ildə Birləşmiş Ştatlar iqtisadiyyatı genişləndi və onun ümumi milli məhsulu 5 trilyon dollardan artıq oldu. Birləşmiş Ştatlar iqtisadiyyatının yüksəliş tarixi iqtisadi azadlıqdan istifadə edərək yeni- yeni torpaq sahələri axtarıb tapan, yeni bizneslərə başlayan, təbii sərvətləri inkişaf etdirən, yeni-yeni vəsait və proseslər kəşf edərək, onlara kapital qoyan Amerika xalqlarının tarixidir. Bu bölümdə Birləşmiş Ştatlar sənayesinin və kənd təsərrüfatının mənzərəsinin 19-cu əsrdə və 20-ci əsrin əvvəllərini təmsil edən şəkillərlə 20-ci əsrin sonlarını təmsil edən şəkillər qarşılaşdınhr. Müntəzəm cədvəl əsasında parovozla işləyən ilk qatar xidməti Birləşmiş Ştatlarda 1831-ci ildə Cənubi Karolinada başlayıb. Sonra dəmir yol çəkilişi bütün (yuxarıda) ölkəyə yayılıb. Dünyanın ilk transkontinental dəmir yol xətti Birləşmiş Ştatların bütün bucaqlarını birləşdirib. Külli miqdarda faydalı qazıntılar, istehsal malları, kimyəvi mallar, taxıl və başqa istehlak malları Birləşmiş Ştatlarda qatarla daşınır. Məsələn, 1989-cu ildə Birləşmiş Ştatların, demək olar ki, 6 milyon vaqonuna ancaq daş kömür yüklənmişdi. Sağda, Virciniyanın Norfolk şəhərində Norfolk Cənub Şirkətinin yükləmə meydançasında vaqonlara daş kömür doldurulmuşdur. 48 Birləşmiş Ştatlarda balıq təsərrüfatları ildə 180 000 metrik tona yaxın balıq, xərçəng və başqa yeməli su heyvanları istehsal edir. Su təsərrüfatı balıqların, eyni zamanda, okeanda yaşayan başqa heyvan növlərinin artması təhlükəsinin qarşısını alır. Yuxarıda, Havayda xüsusi qablara yığılmış yeməli dəniz ilbizləri Birləşmiş Ştatlar balıq təsərrüfatında yetişdirilən əsas dəniz heyvanıdır. 50 1900-cü illərin əvvəllərində Nyu-Yorkun Lonq Ayləndində yeməli dəniz ilbizləri təmizləyənlər, solda, dizlərinə qədər çıxan ilbizqulağı içində dayanmışlar. 19-cu əsrin ortalarına yaxın ayrı-ayrı ştatların hökumətləri kanallar çəkmək və qaravulxanalar tikmək üçün pul buraxdılar ki, ölkə daxilində ticarət işini asanlaşdırsınlar. Yuxarıda, 1910-ou ildə at Eri Kanalında şalanda çəkdikdən sonra, Nyu-Yorkun Durhamvil şəhərində sahilə çıxarılır. 51 1980-oi illərdə ölkədaxili çaylarda, Qreyt Leyksdə, kanallarda və kanalları birləşdirən bəndlərdə hər II bir milyard tondan çox yük daşınıb. Yuxarıda, Dallas adlı yedək gəmisi Ten-Tom Uoteruey su yolunun üç bölməsinin birincisində barjaları daşıyır. 377-kilometrlik Ten-Tom su yolu tam şəkildə 1984-cü ildə istifadəyə verilmişdir. Ten-Tom Birləşmiş Ştatların Cənub-Şərqində Tenessi ilə Tombiqbi çaylarını birləşdirir və barja nəqliyyatına imkan verir ki, Meksiko Körfəzinə qədər birbaşa səfər etsin. 52 Yüklə 2,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|