BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
Suda temperatur 10-23°C olduqda 23°C. Fertility varies from 56.8 to
kürü tökürlər. Hər bir dişi balığın 250.7 thousand eggs,
verdiyi kürünün miqdarı 56,8-250,7
min ədədə çatır.
The golden carp is of no commercial
Gümüşü daban balıqlarının vətəgə value; on the contrary, it is harmful to
əhəmiyyəti yox-dur, əksinə başqa other valuable species and competes
qiymətli balıqlarla qida rəqabətində with them for food,
olurlar. Odur ki, onların su hövzələ
rində sayı daima tənzim olunmalıdır.
Çəki - European Carp
Cyprinus carpio
Çəki balığı Xəzər dənizində geniş
yayılmış növlərdəndir. Xəzərin Azər
baycan sektorunda Yalamadan Astara
yadək bütün sahil zonasında təsadüf
olunur. Kürətrafı, Qızılağac, Ənzəli,
Astarabad, Həsənqulu körfəz-ləri bu
balığın daha çox təsadüf olunduğu
sahələrdir.
Müxtəlif illərdə ovlanan çəkilərin
uzunluğu 38,4-50,6 sm, kütləsi 1,2-3,1
The European carp is widely distri
buted in the Caspian Sea. In the
Azerbaijan sector, carp are encounte
red along the entire shore from
Yalama to Astara. Small populations
inhabit the area near the mouth of the
Kura River, Enzeli,
Kyzyl-Agach,
Astrabad and Gasan-Kuli Bays, as
well as other rivers flowing into the
Caspian and associated water bodies.
124
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
kq arasında olub. Dənizdə yaşayan
çəki balıqları yarımkeçici həyat sürür.
Onlar sakit axan, isti, sualtı bitki
lərlə zəngin su mühitinə üstünlük ve
rirlər.
Çəki balıqları çoxalmaq üçün
martın axırlarından başlayaraq may
ayına qədər, suda temperatur 11-17°C
olduqda, əsasən Kür çayına girirlər.
Az miqdarda payızda da miqrasiya
edirlər.
The body size of carp caught in
different years has varied from 38.4 to
50.6 cm at a body weight of 1.2 to 3.1
kg.
The Kura carp is a fluvial anadromous
species with preference to well warmed
waters with sluggish currents and
overgrown with aquatic vegetation.
The spawning migration into the Kura
River occurs from late March through
May at a water temperature of 11 to
Çəki balığı 3-4 yaşında,
bəzi
fərdlər isə 2 yaşında (əsasən erkəklər)
cinsi yetişkənliyə çatır. Çəkisindən,
yaşından və fərdi xüsusiyyətlərindən
asılı olaraq Kür çayında hər bir dişi
balıq 95 mindən 900 min ədədə qədər
kürü verir.
Çəki kürüsünü adətən sakit havada,
səhər saatlarında, 18-19°C tempera
turda, 20-70 sm dərinlikdə, hissə-
hissə bitkilər üzərinə tökür. Kürüdən
17°C. Some carp migrate in autumn as
well.
The Kura carp reaches maturity
primarily at the age of three or four
years, although two-year-old mature
individuals are
also encountered
(mainly males). Fertility varies depen
ding on size, age and some individual
traits. The absolute fertility in the
Kura River varies from 95 to 900 thou
sand eggs.
125
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F i s h e s
yenicə çıxmış 4,0-4,5 mm uzunluğu
nda sürfələr ilk vaxtlar sualtı bitkilərə
yapışaraq asılı vəziyyətdə qalırlar.
Çəki həm bitki, həm də heyvan
mənşəli qidalarla qidalanır. Ən çox
qidalandığı dibdə yaşayan orqa
nizmlər (həşarat sürfələri, azqıllı
qurdlar, xırda xərçəngkimilər və s.),
zooplankton, suda olan digər bitki və
hey vän orqanizmləridir.
Çəki mühüm vətəgə balığıdır və
əhali tərəfindən geniş istifadə olunur.
Əsasən Kür çayı və Xəzərin cənub
hissələrində ovlanır. Azərbaycanda
müxtəlif illərdə 3,1-dən 54,8 min
sentnerə qədər çəki ovlanmışdır.
Ehtiyatı əsasən balıq yetişdirmə
təsərrüfatlarında yetişdirilən körpələr
hesabına saxlanılır və bərpa olunur.
Carp spawn eggs in spurts. Spawning
takes place in calm, clear weather, in
the morning, at a water temperature
of 18 to 19°C in the 20-70 cm depth
interval. During spawning, carps
attach eggs to bottom vegetation,
leaves of reeds and other plants. The
hatchlings grow to a length of 4.0 to
4.5 mm. They are immobile during the
first few days and hang from plants.
The European carp is omnivorous. It
feeds predominantly on b o tto m
dwelling organisms (larvae of m osqui
toes and other insects, oligochaetes,
tiny crustaceans, etc.). Adults feed on
zooplankters, various plants, and so
on.
The carp is an important commercial
fish popular among the local popu
lation.
At present, it is fished mostly in the
Kura River and South Caspian.
Annual catches in Azerbaijan have
varied widely - from 3.1 to 54.8
thousand centners. The carp reserves
are maintained chiefly through
farming.
Çapaq - Eastern Bream
Ahramis hrama orientalis
Dənizdə yaşayan çapaq yarım-
keçici balıqdır. Çaylarda yaşayan və
çoxalan çapaq balıqları da var. Onlar
Xəzər dənizinin ən çox Şimal və
Cənub hissələrində, Volqa, Ural,
Terek, Kür və Lənkəran ərazisindəki
digər çaylarda da yayılmışlar. Çapaq
The bream is a fluvial anadromous
fish, although there are forms living
and spawning only in rivers. The
bream is common in the northern part
of the Caspian Sea, in the Volga, Ural,
Terek and Kura Rivers, as well as
rivers along the Lenkoran shore. It
126
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s
balığı Kür çayından cənuba - Astara-
clings to the shore along the stretch
yadək ərazidə daha çox, Kür çayından
from the mouth of the Kura River to
şimalda isə az miqdarda təsadüf Astara. There are also live bream
olunur. Mingəçevir su anbarında
populations in the Mingechaur Reser-
çapağın yerli populya-siyaları yaşayır.
Az miqdarda Qızıla-ğac körfəzində və
Abşeron yarımada-sının cənubunda,
10-16 m dərinlik-lərdə təsadüf olunur.
Çoxalma miqrasiyasının vaxtına
görə qış balıqlarındandır. Kür çayında
ovlanan çapaq balıqlarının uzunluğu
23-39 sm, kütləsi 310-950 q olur. Cinsi
yetişkənlik erkəklərdə 3-5, dişilərdə
isə 4-6 yaşında başlayır. Kütləsi 357-
715 q olan çapaq balıqlarının verdiyi
kürülərin miqdarı 34,8 mindən 107,5
min ədədə qədər olur.
Çapaq kürüsünü dərinliyi 1 m-ə
qədər olan sakit axan, sualtı bitkilərlə
zəngin olan suya tökür. Kürüləri
yapışqanlı olduğu üçün sualtı bitkilərə
yapışır.
voir and associated water bodies.
Small populations are known in the
Kyzyl-Agach Bay and along the shore
south of the Apsheron Peninsula in the
10-16 m depth interval.
In terms of spawning migrations, the
bream is a winter fish. The length of
bream caught in the Kura varies from
23 to 39 cm at a weight of 310 to 950 g.
Male bream reach maturity at the age
of three to five years, while females do
so at the age of four to six years. The
fertility of a 357 to 715 g individual
varies from 34.8 to 107.5 thousand
eggs. Spawning takes place in
sluggishly flowing water overgrown
with vegetation at a depth not excee
ding one meter. Eggs are glutinous and
attach themselves to aquatic plants.
127