BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z i ng C a s p ia n F is h e s
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F ish e s
peraturda isə bu balıqlar qidalanmır və
qeyri - aktiv həyat tərzi sürürlər.
Payız aylarında dənizdə yaşayan
naqqaların bir çoxu Kürün aşağı
hissələrinə daxil olaraq oradakı çökək
liklərdə qışlayırlar. Vətəgə-lərdə ovla
nan naqqaların uzunluğu 70-100 sm,
kütləsi 3,7-10,5 kq, bəzi fərdlərin isə
uzunluğu 250 sm-ə, kütləsi 100 kq-a
The migration into the Kura River
occurs all year round. Mass migration
coincides with a water temperature o f
18 to 20°C. At temperatures below
5°C, the catfish becomes inactive and
stops feeding. In autumn, som e
individuals enter the lower courses o f
the Kura River from the sea an d
occupy holes in the bottom fo r
wintering.
çatır. Cinsi yetişkənlik hər iki cinsdə
eyni vaxtda, 3-4 yaşında olur, bu zaman
erkək və dişi fərdləri bir-birindən
fərqləndirmək çətindir.
Əvvəllər ovda 25 yaşlı naqqalara da
təsadüf etmək olurdu. Hər bir dişi
balığın verdiyi kürünün miqdarı
40-
450 min ədədə qədər olur. Naqqalar
mayın əvvəlindən başlayaraq iyula
qədər, suda temperatur 18-22,5 °C
olduqda kürü tökürlər.
Naqqa yırtıcı balıqdır. İri naqqaların
əsas qida obyekti balıqlardır (çapaq,
poru, ilanbalığı, dənizdə isə mərsin
Some individuals may be 250 cm long
and weigh up to 100 kg. M ore
typically, the body length in catches
varies from 70 to 100 cm at a weight o f
3.7 to 10.5 kg. Maturity is reached a t
the age of three or four, by which time
males and females are not distin
guishable. In the past, 25-years-old
individuals could be found in catches.
The fertility of the species varies from
40 to 456 thousand eggs. The spawning
period is extended from early M ay
through July at water temperatures in
the 18-22.5°C range.
132
balığı). Xırda naqqalar balıqların
sürfələri, suda yaşayan və ya havadan
suya düşən həşaratlarla qidalanır.
Əvvəlki illərdə naqqalar Azərbay
canın balıq ovunda əhəmiyyətli yer
tuturdu. Son illərdə onların ovu kəskin
şəkildə azalmışdır.
The catfish is a predator. Adults feed
primarily on fish (white-eye, bream,
lamprey and, in the sea, roach). The
young feed on fish larvae, aquatic and
other insects that may be found in
water.
In terms of catches, the catfish used to
occupy a prominent place among
minnows in water bodies of Azerbai
jan. In recent years, catfish catches
have gone down.
TİKANBALIĞIKİMİLƏR - STICKLEBACKS
Gasterosleidae
Kiçik cənub tikanbalığı - Southern nine-spined sticklebask
Piwgitius platygaster
Kiçik cənub tikanbalığı Cənubi The small stickleback inhabits Great
Xəzərdə əsasən Böyük və qismən and partially Small Kyzyl-Agachskiy
Kiçik Qızılağac körfəzində yayıl- bays in the southern part of the
r
mışdır. Xırda balıqdır. Dişi balığın Caspian Sea. The body length of the
uzunluğu 3,73-5,06 sm, kütləsi 0,67- small stickleback varies from 3.73 to
2,35q, erkək balığın uzunluğu 3,6-4,45 5.06 cm and its mass varies from 0.67 to
sm, kütləsi isə 0,7-1,4 q-dır.
2.35 g, for females, and from 3.6 to 4.45
133
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları I BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n Fishes
Bu balıqlar yırtıcı həyat tərzi
keçirir, başqa balıqların kürüsünü və
sürfəsini yeməklə onların ehtiyatının
azalmasına səbəb olurlar. Vətəgə
əhəmiyyəti yoxdur.
cm and from 0.7 to 1.4 g, respectively,
for males.
The stickleback feeds mainly on
tendipeds, Cladocerae and to a large
degree on the spawn of other fish. The
stickleback is a noncommercial fish.
Üçiynəli tikanbahq - Three-spined Stickleback
Gasterosteus aculeatus
İlk dəfə Xəzər dənizində tikanba-
lığıkimilər sinfinə daxil olan üçiynəli
tikanbalığına 1984-cü ildə təsadüf
olunub və bundan sonra az müddət
ərzində o, Orta və Cənubi Xəzərdə,
həm də Dəvəçi limanında geniş yayılıb.
Çox xırda balıqlardır, uzunluğu 5-6,
az hallarda 10 sm-ə çatır. Dəvəçi
limanında tədqiq olunmuş üçiynəli
tikanbalığının uzunluğu 4,5-6,1 sm,
kütləsi 1,4-4,3 q olmuşdur. Bir yaşında
cinsi yetişkənliyə çatır.Kürütökmə
aprel ayından iyul ayınadək davam edir.
Kürütökmə prosesi olduqca ma
raqlı keçir. Erkəklər su bitkilə-rindən
xüsusi girişi və çıxışı olan yuva
düzəldirlər. Dişi balıqlar öz kürülərini
həmin yuvaya tökür və kürüdən
sürfələr çıxanadək yuvanı qoruyurlar.
Tikanbalıqları xırda xərçəng-kimi-
lər, həşarat sürfəsi, dibdə yaşayan orqa
nizmlər və başqa balıqların kürü və sür
fələri ilə qidalanırlar. Müşahidə yolu
ilə müəyyən edilmişdir ki, bir ədəd
tikanbalığı 5 saat ərzində uzunluğu 6
mm olan 74 ədəd enlibaş balıq körpəsi
yemişdir.
Never lived in the Caspian; first began
to be found in 1984 the three-spined
stickleback shortly became common
near the eastern and western coasts of
the Middle and South Caspian, as well
as in the Divichi inlet.
This is a tiny fish 5 to 6, rarely 10 cm.
The length of the stickleback inha
biting the Divichi inlet varies from 4.5
to 6.1 cm at a weight of 1.4 to 4.3 g.
Maturity is reached at the age of one
year. The spawning period is from
April through July. The spawning
habit is rather peculiar: males build
nests in which females lay eggs. The
nest remains intact until the young
leave it.
The stickleback feeds on benthic
organisms, tiny crustaceans, insect
larvae, worms, fish eggs and fry. A case
was reported when a single stickleback
ate 74 young ides 6 mm long over a
period of five hours. The life span o f
the species is three to four years.
In some seas with sizable stickleback
populations, the species is harvested in
134
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: X əzərin əsrarəngiz balıqları I BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F ish es
Üçiynəli tikanbalığı qısa ömür- large quantities for rendering the fat
lüdür, 3-4 il yaşayır.
and preparing fish meal as bird and
animal food.
Ondan təbabətdə istifadə olunan The fat extracted from the stickleback
müalicə əhəmiyyətli yağ, quşçuluq və is considered have curative properties
heyvandarlıq təsərrüfatları üçün un and is used in medicine,
istehsal olunur.
KEFALKİMİLƏR - GRAY MULLETS
Mugilide
Kefal balıqlarının Xəzər dənizində
2 növü yaşayır - qızılı kefal (singil) və
sivriburun kefal. Hər iki növ 1930-cu
illərdə Qara dənizdən gətirilərək
Xəzərə buraxılmışdır. Xəzər dəni
zinin iqlim və qida şəraiti həddindən
artıq əlverişli olduğu üçün kefallar qısa
müddətdə yeni şəraitə uyğunlaşaraq
Xəzərin hər yerində geniş yayılmışlar.
Bu tədbirdə məqsəd Xəzərin
ixtiofaunasının növ tərkibini dəniz
balıqları hesabına zənginləşdirilməsi
olmuşdur. Vətəgə əhəmiyyəti olan bu
There are two gray mullet species in the
Caspian Sea: golden and leaping. In
the thirties, gray mullets were brought
from the Black Sea and acclimatized
here. The purpose of the exercise was
to enrich the local ichthyofauna with
sea forms. The favorable environment
and abundance of food organisms plus
ideal breeding conditions in the
Caspian were conducive to rapid and
extensive proliferation of mullets
throughout the sea. Subsequently, they
had become important objects of local
fisheries.
135