10
yoxdur ki, heç olmazsa kövrək razılığa gələk və bu idealların həyata
keçirilməsi məsələsini həll edək. Bizim çoxumuz reklamçıların, intervyu
alanların, nitqləri tərtib edənlərin və siyasət ustalarının dediklərinin
qiymətini bilmək müdrikliyinə malikik. Biz baĢa düĢürük ki, ən bəlağətli
sözlər belə ən alçaq məqsədlərə xidmət edə bilər və ən nəcib hisslər
hakimiyyət, hiylə, acgözlük və dözümsüzlük hesabına məhv ola bilər. Adi
universitet tarix dərsliyini oxuyanda, asanlıqla görmək olur ki, Amerikanın
real həyatı necə bir sürətlə onun haqqında olan miflərdən və təsəvvürlərdən
uzaqlaĢmağa baĢlamıĢdır. Belə bir Ģəraitdə ümumi ideallara və dəyərlərə
çağırıĢ təhlükəli olmasa da, olduqca sadəlövh görünə bilər, axı bu, strategiya
ilə onun yerinə yetirilməsi arasındakı dərin fərqləri inkar edir, daha pisi isə
bizim dövlət maĢınının indiki iĢindən narazı olanların səsini batırır.
Buna
baxmayaraq
mənim arqumentim baĢqa seçimə malik
olmağımızdan ibarətdir. Heç bir sorğu keçirməyə ehtiyac yoxdur ki,
amerikalıların əksəriyyətinin – respublikaçıların, demokratların və müstəqil
olanların indi siyasətin çevrildiyi ölü zonadan boğaza qədər yorulduğunu
sübut edəsən. Bu siyasətdə dar maraqlar toqquĢur, ideoloji azlıqlar isə
hamıya mütləq həqiqət barədə öz versiyasını sırıyır. Vacib deyildir ki, adam
hansı Ģtatdandır – qırmızı və ya göy Ģtatlardandır (bu rənglər
Respublikaçıların və Demokratların nüfuz zonasını bildirir - tərcüməçi),
hamı bizim iradə gücümüzdə vicdanlılığın, siyasi müzakirələrdə ciddiliyin
və ümumi düĢüncənin olmamasını hiss edir, srağagünkü vədlərdən
hazırlanmıĢ xörəklərdən ürək bulanır. Dindarlar və dünyəvilər, qaralar,
qəhvəyilər və ağlar, bizim hamımız baĢa düĢürük, özü də bu düzdür ki,
millətin ən vacib tələbatlarına məhəl qoyulmur və əgər biz nə qədər
mümkünsə kursu tez dəyiĢməsək, özümüzdən sonra bizə irs kimi gəlib çatanı
deyil, zəif və parçalanmıĢ Amerikanı qoyub gedəcəyik. Bəlkə də, bizə indi
həmiĢə olduğundan daha artıq baĢqa siyasət lazımdır, elə siyasət ki, onun
üçün ən vacib cəhət bütün amerikalılar üçün ümumi olan idealların və
baxıĢların ifadəsidir.
Bu kitabın baĢlıca qayəsi budur: biz siyasətdə və ictimai həyatda
dəyiĢikliklər prosesini necə baĢlamalıyıq. Bu o demək deyildir ki, mən
dəqiq olaraq nə etmək lazım olduğunu deyəcəyəm. Mən bilmirəm.
Baxmayaraq ki, hər fəsildə sizinlə ən ciddi və aktual strateji məsələləri
müzakirə edəcəyəm və çalıĢacağam ki, anlaĢılan Ģəkildə nəyə görə baĢqa
deyil, məhz bu həll yolunu təklif etdiyimi izah edim, ancaq onu da demək
istəyirəm ki, bir sıra hallarda mənim cavablarım tam və bitmiĢ
olmayacaqdır. Mən Amerika dövlət quruluĢunun mükəmməl nəzəriyyəsi
barədə heç nə təklif etmirəm, onları əsaslandırmaq üçün heç bir cədvəldən,
11
diaqramdan, on maddəli plandan istifadə etmirəm, çünki bu səhifələr
fəaliyyət üçün proqram xarakteri daĢımır.
Bunların əvəzinə mənim təklif etdiklərim olduqca sadə Ģeylərdir. Məni
ictimai həyata gətirən ideallar və dəyərlər barədə söhbət açıram, bizi məhz
bugünkü siyasətdə lazım olmayan parçalanmaya sürükləyən cəhətlər barədə
düĢüncələrimi bildirirəm, bir senator və hüquqĢünas, ər və ata, xristian və
Ģəkkak kimi təcrübəmə əsaslanaraq bizim siyasi həyatımızın ümumi fayda
əsasında necə qurulmalı olduğu barədə öz mühazirələrimi açıqlayıram.
Bu kitabın quruluĢu haqqında bəzi cəhətləri qeyd etmək istəyirəm.
Birinci fəsildə mən müasir siyasət tarixinə müraciət edirəm və bu gün Ģahidi
olduğumuz xoĢagəlməz parçalanmanın meydana gəlməsinin səbəblərini izah
etməyə cəhd edirəm. Ġkinci fəsildə söhbət bizim ümumi dəyərlərimizdən
gedir, onlar bizim siyasi razılığımızın əsasını təĢkil edə bilər. Üçüncü fəsildə
mən, bizim Konstitusiyanın nəinki Ģəxsiyyətin hüquqlarına təminat
verdiyini, həm də ümumi gələcəyiniz barədə həqiqi demokratik müzakirənin
təĢkili vasitəsi kimi xidmət etdiyini göstərirəm. Dördüncü fəsildə, mən
institutsional qüvvələr, pul, media, maraq qrupları və qanunvericilik
prosesləri barədə - bəzi Ģeyləri ifadə etməyə çalıĢıram. Bu amillər hətta
siyasətçilərin ən yaxĢı niyyətlərini də boğa bilirlər. Sonrakı beĢ fəsildə isə
mən bizim ən böyük problemlərimizin uğurlu həlli naminə fikir ayrılığını
həll etmək üsullarını təklif edirəm. Bu problemlər isə amerikan ailələrinin
artan iqtisadi müdafiəsizliyi, bizim siyasi məkanda irqi və dini toqquĢmalar,
həmçinin – terrorizmdən tutmuĢ pandemiyaya qədər olan və bizim qapımızı
getdikcə daha inadkarlıqla döyən ümumdünya təhlükələridir.
Güman edirəm ki, oxuculardan çoxu bəzi məsələləri çox qabartdığımı,
digərlərinin isə üstündən keçdiyimi deyəcəklər. Belə hallarda özümü
məhkəmə salonunda oturan müttəhim kimi hiss edirəm. Nəhayət etibarilə,
mən Demokratam, bir çox məsələlər üzrə mənim rəylərim «Uoll-strit
cornal»dan daha çox «Nyu-York Tayms» qəzetindəki redaksiya məqalələri
ilə üst-üstə düĢəcəkdir. Mən birinici növbədə varlı və nüfuzlu amerikalıların
mənafelərini güdən siyasətçilərlə qətiyyən razılaĢmıram. Onlar adi orta
statistik adamları kölgəyə itələyir və bəyan edirlər ki, hamıya bərabər
imkanlar yaratmaqda dövlətin müstəsna rolu vardır. Mən evolyusiyaya, elmi
tədqiqatlara və qlobal istiləĢməyə inanıram. Mən söz azadlığına inanıram və
bu vacib deyildir ki, həmin söz siyasi nəzakət qaydalarına uyğun gəlir ya
gəlmir, lakin mən sevmirəm ki, dövlət dindarlardan, özümü də onların
dəstəsinə aid edirəm, dinsizlərə qarĢı təsir aləti kimi istifadə etsin.
Bundan baĢqa, müəyyən mənada mən öz tərcümeyi-halımın girovuyam,
axı mən amerikan həyatını qarıĢıq mənĢəli qararəngli amerikalının gözü ilə
görürəm və mənə bənzər neçə-neçə nəsilin təqiblərə və alçaldılmalara məruz
Dostları ilə paylaş: |