Bank sferasında risk menecmentinə təsir edən amillərin optimallaşdırılması

Cədvəl 1

5

 

ənənəvi yanaşma 

Bazel II yanaşması 

kredit dəyərləndirməsi və qərarı 

subyektivdir. 

Risklər  obyektiv metodlarla ölçülür. 

Bu qərar bir bankdan digərinə hətta kredit 

Kreditlərin  formalaşdırılması  riskə qarşı 

                                                           

5

 

Kredit  qərarlarının verilməsində ənənəvi və Bazel yanaşması [14, səh 158].

 

---

35 

 

mütəxəssisinə görə fərqlənə bilər. 

həssasdır. 

kreditin formalaşdırılması, riskə qarşı 

həssas deyil. 

Borclu reytinqi və ya Borc Reytinqi tətbiq 

edilir 

 

Bank  risklərinin  idarəedilməsinin  avtomatlaşdırılması  sisteminin  inkişafı  və 

təkmilləşdirilməsi  isə  özündə  bir  sıra  altsistemlərin  genişləndirilməsini  tələb  edir. 

Bu altsistemlərin müvafiq olaraq bir sıra amilləri aid edə bilərik.  



 

risk  menecmentin texnoloji dəstəyin gücləndirilməsi; 



 

ilkin  informasiyanın  dürüstlüyünə  nəzarət  və  əlaqədar  vasitələrin  tətbiq 

edilməsi; 



 

yalnız ofis daxilində əldə edilən məlumatlarla kifayətlənməmək; 



 

risklərin    təhlili  və  onlara  nəzarət  üzrə  proqram  məhsullarının 

mənimsənilməsi; 



 

kredit  risklərinin  idarə  edilməsi  bankların  müvafiq  departamentində  deyil, 

birbaşa  olaraq  risk  menecmenti  məqsədləri  vasitəsilə  kompleks  həll 

edilməsinə imkan verən texnologiyaların tətbiq edilməsi. 

           Banklarda  risklərin  idarə  edilməsi  və  xüsusi  ilə  kredit  risklərin 

idarəedilməsi,  risk  menecment  fəaliyyətinin  mühüm  tərkib  hissəsi  hesab  edilir. 

Bunun    əsas  səbəbi  ondan  ibarətdir  ki,  kredit  risklərinin  debet  olunmayan  faiz 

ödənişləri ödəyə bilməməsi və yaxud kredit məbləğinin qatıla bilməməsi problemi 

ümumilikdə  bu  prosesin  idarə  edilməsi  və  qaydaya  salması  ilə  əlaqədardır.  Bu 

problem isə ümumilikdə bankın fəaliyyətinə və eləcə də banklarda pul vəsaitlərinin 

normal  hərəkəti  və ilkinliyi  kimi    çətin bir  məsələnin  yaranmasına gətirib  çıxarır. 

Bankların fəaliyyətində kreditlərin qaytarılması deyil, onların qrafik üzrə müəyyən 

olunmuş  qaydada  geri  ödənilməməsi  də  onların  fəaliyyətinə  mənfi  təsir  göstərir. 

Çünki bütün bu problemlərin yaranmaması üçün hər bir bank kreditlərin verilməsi 

zamanı nəzərdə tutduğu gəlir əldə etmək üçün düzgün və obyektiv qərarlar qəbul 

etməlidir.  Belə  olduqda  isə  kreditləşmə  prosesi  sinergetik  bütövlükdə  bir  sistem 

vəhdəti halına gələ bilər. Sadaladığımız bu amillərə görə də kredit risklərinin idarə 

edilməsi, nəinki  bütövlükdə ümumilikdə,  cari  əməliyyatlar və kreditlər  üzrə təhlil 

---

36 

 

edilməli  və  proqnozlaşdırılmalıdır.  Bu  zaman  kredit  risklərinin  itkiyə  səbəb  ola 

biləcək  cəhətləri  aşkar  edilməlidir.  Bir    tərəfdən  kreditlərin  potensial  real  risk 

səviyyəsinin  müəyyənləşdirilməsi,  digər  tərəfdən  isə  bankların  kreditləri  və 

qiymətli  kağızların  bazar  dəyərinin  müəyyən  edilməsi  üçün  olduqca  vacib  hesab 

edilir. Sadaladığımız bu amillər ilə əlaqədar olaraq kredit risklərinin təhlili zamanı  

aşağıdakı təsnifatlara da diqqət yetirmək lazımdır.  



 

banklar tərəfindən verilən öhdəliklərin yerinə yetirilməsi; 



 

verilən ssudaların məbləği faiz nəzərə almaqla geri qaytarılması zamanı 

ləngimə hallarının baş verməsi; 



 

müştəriyə verilən kredit üzrə müəyyən edilmiş ödəmə qrafikinə  əsasən  

faiz  ödəmələrinin  qayda  pozulması  və  əsas  borcun  tamamilə  geri 

qaytarılmaması; 



 

həm faiz ödəmələrinin, həm də əsas borcun geri qaytarılmaması zamanı 

problemlərin aşkar edilməsi;  



 

faizin  ümumiyyətlə ödənilməməsi zamanı; 



 

əsas borcun və faiz ödəmələri nəzərdə tutulmuş qrafik üzrə qaytarılması 

hallarının pozulması. 

Sadaladığımız  bu  situasiyalar  banklarda    kəskin  problemə  səbəb  ola  bilən  risk 

hadisələrdir.  Elə  buna  görə  də  kredit  risklərinin  idarə  edilməsinə  və  problemli 

aktivlərə də xüsusi diqqət yetirmək lazımdır.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

37