50
Zülaların xassələri:
1.
suda həll olması:________________________________________________
________________________________________________________________
2.
Denaturasiya: ________________________________________________
______________________________________________________________
Renaturasiya: ___________________________________________________
İş vərəqi 5
İnsan orqanizmində zülalların funksiyalarını aydınlaşdırırn.
Zülalların funksiyaları Izahı
Inşaat
Fermentativ
Hərəki
Daşıyıcı
Müdafiə
Siqnal
Tənzimləyici
Energetik
İnformasiya mübadiləsi. Hər qrupdan bir nəfər nümayəndə qrupun işini təqdim
edir. Qruplar bir-birinin işləri ilə tanış olurlar. Təqdim olunan işlər lövhədən asılır.
İnformasiyanın müzakirəsi. Müəllim təqdimatdan alınan cavablara əsasən
şagirdlərə suallarla müraciət edərək, onları öz mülahizələrini əsaslandırmağa sövq
edə bilər.
Nəticə və ümumiləşdirmə.
Müəllim diqqəti tədqiqat sualına yönəldərək
şagirdlərin cavablarını ümumiləşdirir.
Dərsin sonunda hamı birlıkdə aşağıdakı tapşırığı yerinə yetirir (cümlələri
tamamlayır):
1.
Canlının həyatında üstünlük təşkil edən üzvi maddə….
2.
… - mürəkkəb, irimolekullu maddələr olub, tərkibi …................. təşkil
olunmuşdur..
3.
Zülalların tərkibi…..................elementlərindən qurulmuşdur.
4.
Zülalların molekul kütlələri fərqli olurlar: ….....
5.
Zülalların əksəriyyəti …........., bir qismi isə ......................... həll olur.
6.
Həllolmayan zülalların tərkibində ….
7.
Zülalın quruluşlar:.....................
8.
Zülalların funksiyalrı: ….
51
Ev tapşırığı. Maddələr mübadiləsi və onun əhəmiyyətinə dair məlumat toplayın.
Suallara cavab verin:
1. Köynəkdə ət bulyonundan ləkə qalmışdır. Niyə bu ləkə hətta bioloji əlavələr
qatılmış yuyucu tozla qaynadıldiqda belə təmizlənməmişdir?
2. Niyə paltardakı qan ləkəsi qaynar su ilə yuyarkən təmizlənmir?
5. Fikirləşin görək, niyə dadlı bulyon hazırlamaq üçün əti soyuq su töküb, dadlı ət
xörəyi hazırlamaq üçün isə əti qaynar suya töküb bişirmək lazımdır?
6. Fikirləşin görək, niyə böyüməkdə olan orqanizm üçün ət supu tərəvəz supundan
faydalıdır?
7. Süd isti yerdə uzun müddət qalanda niyə çürüyür?
Qiymətləndirmə: Müəllim cavablara görə qrupları qiymətləndirir.
Qruplar
Meyarlar
I qrup
II qrup
III qrup
IV qrup
Canlıların
kimyəvi
tərkibini şərh
etmə
İş vaxtında
yerinə yetirilib
Təqdimat
Əməkdaşlıq
Nəticə
X sinif
Mövzu: Maddələr mübadiləsi - hüceyrənin həyat fəaliyyətinin əsasıdır.
Standart: 2.1.2. Maddələr mübadiləsində baş verən dəyişikliklərin
mexanizmini şərh edir, təqdimatlar hazırlayır.
Məqsəd:
-
Orqanizmin mövcud olması üçün vacib olan maddələr mübadiləsini şərh edir
-
Maddələr və enerji mübadiləsini fərqləndirir.
İş forması: kollektivlə və qruplarla iş.
İş üsulları: Venn diaqramı, beyin həmləsi
Resurslar: Dərslik, iş vərəqləri, şəkillər və tablolar, İKT materialları və
vasitələri.
İnteqrasiya: K.-1.1.1.
Dərsin gedişi:
52
Motivasiya: Lövhədə 4 ədəd şəkil asılır. Bu şəkillərin içərisində biri enerji və
maddələr mübadiləsini əks etdirmir. Müəllim şagirdlərdən bunlardan hansının artıq
olduğunu soruşur.
TƏNƏFFÜS (KİMYƏVİ ÇEVRİLMƏ)
QAN- DAMAR (KİMYƏVİ ÇEVRİLMƏ)
HƏZM (KİMYƏVİ ÇEVRİLMƏ)
SİNİR SİSTEMİ (???)
Yönəldici sualların köməyilə tədqiqat sualı formalaşdırılır.
Tədqiqat sualı: Hüceyrənin həyat fəaliyyətinin əsası nədir?
Tədqiqatın aparılması: Şagirdlər qruplara bölünür və onlara iş vərəqləri verilir.
İş vərəqi 1.
Verilmiş mətndə buraxılmış sözləri yazın.
Hüceyrədə
daim
enerji
çevrilmələri,....................,
.................................
əvmaddələrin daşınması kimi proseslər gedir. Hüceyrədə baş verən bu cür
reaksiyalar kompleksi ...................... ................... adlanır. ........................
...............................
iki
formasını
ayırd
edirlər:
...................
və
.....................mübadilə.
Plastik mübadilə zamanı ......................................................................
Energetik mübadilə zamanı ..................................................................
İş vərəqi 2.
Ətraf mühitin çirklənməsinin maddələr mübadiləsinə təsiri haqqında yazın.
Suyun çirklənməsi
Günəşin radioaktiv şüaları
Atmosferin çirklənməsi
Insanın qidasında geni dəyişdirilmiş
qidanın olması
İş vərəqi 3.
Orqanizmin dağılmış və ya zədələnmiş molekullarını əvəz etmək üçün yeni
maddələrin sintez edilməsi prosesi necə baş verdiyini izah edin.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________