Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniKİ kolleci

5.JAVA
proramlaşdırma dili
Java
– Sun Microsystems şirkəti tərəfindən təqdim olunan obyektyönlü proqramlaşdırma dilinə və 
texnologiyalara verilən ümumi ad. Java proqram dili struktur və sintaksisinə görə C proqram dilinə çox 
yaxındır. Rəsmi olaraq 23 may 1995-ci ildə təqdim olunmuşdur. 
Başlanğıcda Oak ("palıd") adlandırılan bu dil Ceyms Qoslinq (ing. James Gosling) tərəfindən məişət 
cihazlarının proqramlaşdırılması üçün yaradılmışdı. Daha sonra bu ad Java ilə əvəz olundu və server proqram 
təminatının yazılması üçün istifadə olunmağa başladı. Bu proqramlaşdırma dili Java kofe markasının şərəfinə 
adlandırılmışdır və buna görə də onun rəsmi embleminin üzərində fincanda buxarlanan kofe təsvir olunmuşdur.
 
Java daxilində bir neçə əsas ailə texnologiyaları mövcuddur: 

Java SE — Java Standard Edition, Java əsas nəşri, bu nəşrdə Java Runtime Environment, kompilyatorlar, 
API vardır; İstifadəçi əlavələrin yaradılması üçün və ilk növbədə stolüstü sistemlər üçün münasibdir. 

Java EE — Java Enterprise Edition, Müəssisə səviyyəsində proqram təminatının yaradılması üçün 
spesifikasiyalar yığını şəklindədir. 

Java ME — Java Micro Edition, Java Micro Edition, bu qurğularda, məsələn mobil telefonlarda, qurulanlar 
sistemləri, hesablama gücü ilə məhdud istifadə üçün yaradılıb. 

JavaFX — Növbəti addım olan kimi təkamülündə Java Platform Rich Client texnologiyası; Korporativ 
əlavələr və biznesin qrafik interfeys yaradılması üçün nəzərdə tutulub. 

---


Java Card — Texnologiya ilə emal imkanları çox məhdud həcm yerinə, smart-kartlar və digər qurğularda 
işləyən proqramlar üçün təhlükəsiz mühit yaradır.
 

Java dilinin təkamülü
JavaScript və Java
JavaScript və Java arasında heç bir qohumluq yoxdur. Buna baxmayaraq Java eləcə də C dilinə çox 
oxşardır.JavaScript klient skriptləşdirmə dilidir. JavaScript internet səhifənin dinamik imkanlarını 
genişləndirmək məqsədi ilə istifadə olunur. JavaScript dilində yazılmış modul HTML faylına alt proqram kimi 
inteqrasiya edilir və standart əmr vasitəsilə HTML kodunun uyğun sətrindən çağırılır. Veb brauzerdə (veb 
səyyahda) qurulmuş dil interpretatoru hipermətnin həm kodunu, həm də skriptini bütöv sənəd kimi qəbul 
edərək hər iki verilənləri eyni zamanda emal edir. 
Java isə JavaScriptdən fərqli olaraq ondan istifadə edən səhifəyə inteqrasiya olunmur. Sərbəst əlavə (proqram) 
kimi mövcuddur, elmi dildə desək apletdir. Bu dildən istifadə edərkən aplet uyğun əmr 
vasitəsilə HTML faylından çağırılmasına baxmayaraq onun yüklənməsi, inisializə olunması və yerinə 
yetirilməsi fon rejimində ayrıca proqram kimi olur. 
Imkanları - C++ dilinin mürəkkəbliyi və obyekt orientasiyalı olmayan xüsusiyyətləri bu dilin əsas səbəblərdən 
biridir. Digər başlıca səbəb hər hansı platformada kompayl edilən kodun başqa platformlarda da 
dəyişdirilmədən işlədilə bilməsinə olan ehtiyacdır. Dilin bu xüsusiyyəti Java Virtual Maşını sayəsində həyata 
keçirilir. Java dili mürəkkəbliyi aradan qaldırmaq üçün bir çox C++ xüsusiyyətini – çox köklü 
irsiyyət, şablonlar (yeni versiyalarda şablonlar daxil edilib), pointerları özünə daxil etmir. Bundan başqa dildə 
C++ da olmayan tullantı təmizləmə mexanizmi mövcuddur. 
Java texnologiyasının köməyi ilə səhifəyə interaktiv elementlər daxil etmək, sürüşkən pəncərələrin və qurulmuş 
freymlərin formatlarını bütünlüklə nəzarətdə saxlamaq mümkündür. Bu dil vasitəsilə "saat", "qaçan sətr", digər 
animasiyalar və çat yaratmaq mümkündür.