Azərbaycan respublikasi təHSİl naz
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları.
- Tədqiqatın elmi yeniliyi.
- Tədqiqatın praktiki əhəmiyyəti.
- Dissertasiya işinin quruluşu və həcmi.
- I FƏSİL. SƏHM BAZARININ YARANMASI VƏ TƏKAMÜLÜ 1.1. Səhm bazarının iqtisadi mahiyyəti
4
səhm bazarına təsir edən makro və mikro amillərin aşkar edilməsi, səhmin investisiya vasitəsi kimi rolu və Azərbaycanda səhm alətlərindən istifadənin zəruriliyi və perspektivləri əhatə edir. Tədqiqatın informasiya bazası və işlənməsi metodları. Dissertasiya işinin informasiya bazasında “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı”-nın, Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin xidməti materiallarından, Mərkəzi Bankın təlimat və hesabatlarından, mövzuya aid digər jurnal və bülletenlərdən, İnternet resurslarından, monoqrafiyalar və dövri elmi nəşrlərdən, həmçinin ölkəmizin iqtisadçı alimlərindən Z.F.Məmmədov, M.M.Sadiqov, M.M.Bağırov, D.A.Bağırov, M.X.Həsənli, E.Sadıqov, A.Abbasov, xarici alimlərdən C.M.Keyns, M.Fridman, L.Gitman, N.Qreqori Mənkyu, Jan Franke-Viebach və başqalarının elmi əsərlərindən istifadə edilmişdir.
təhlillərin nəticəsi olaraq, mövcud problemlərin aradan qaldırılması üçün tədqiqatlar aparılmış və aşağıdakı elmi yeniliklər edilmişdir: - Səhm bazarının əsas xüsusiyyətləri və istiqamətləri araşdırılmışdır - Azərbaycanda səhm bazarının mövcud vəziyyəti təhlil edilmişdir - Təkmilləşdirilmə üçün bir sıra təkliflər irəli sürülmüşdür - Xarici təcrübələrin yerli bazarda tətbiqi məsələləri araşdırılmışdır - Azərbaycanda səhm bazarının gələcək perspektivləri müəyyənləşdirilmişdir. Bundan başqa burada Azərbaycanın mövcud təcrübəsi beynəlxalq təcrübə konteksində təhlil edilir və milli təcrübənin qabaqçıl beynəlxalq standartlar əsasında təkmilləşdirilməsinin zəruriliyi və yolları göstərilir.
Azəbaycan səhm bazarının dinamik və effektiv inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərə bilər, həmçinin maliyyə bazarının, qiymətli kağızlar bazarının peşəkar istifadəçiləri tərəfindən istifadə oluna bilər. Dissertasiya işinin quruluşu və həcmi. “Səhm bazarının təşəkkülü və müasir inkişaf meylləri” mövzusunda təqdim olunmuş dissertasiya işi giriş, üç fəsil, nəticə, təkliflər 5
və istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı ilə birlikdə 91 səhifədən ibarətdir. Giriş hissədə mövzunun aktuallığı, məqsəd və vəzifələri, elmi və praktiki əhəmiyyəti açıqlanır. Nəticədə tədqiqat zamanı çıxarılmış əsas nəticələr göstərilmiş və təkliflər verilmişdir.
6
1.1. Səhm bazarının iqtisadi mahiyyəti Müasir inkişaf etmiş iqtisadiyyatı olan bir ölkəni maliyyə bazarı olmadan təsəvvür etmək mümkün deyil. Dövlət büdcəsi, bank sistemi və qiymətli kağızlar bazarı daima sıx qarşılıqlı əlaqədədir, yəni bir-birini tamamlamaqla yanaşı, həm də bir-birilə daha çox resurs cəlb etmək uğrunda rəqabət aparır. Buna səbəb hər üçünün inkişaf üçün bir birindən asılı olmasıdır. Belə ki, vergilərin artırılması və dövlət büdcəsinin genişlənməsi təsərrufat subyektlərinin və əhalinin sərbəst pul resurslarını azaltmaqla, bank sistemi və qiymətli kağızlar bazarının resurs bazasını məhdudlaşdırır. Kapitalın səfərbər edilməsini həvəsləndirməklə, fond bazarı resursların iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri və sferaları arasında, özü də prespektivli və rentabelli, dinamik inkişaf edən istehsalların xeyrinə yenidən bölgüsünü təmin edir. İnvestor real pul vəsaitini gəlir əldə etmək üçün qiymətli kağızlara investisiya edir. Bunu isə yalnız rentabelli müəssisələr edə bilər. Qiymətli kağızlar bazarının iqtisadi rolu onun fəaliyyətinin məqsəd və vəzifələrində, həmçinin onun funksiyalarında təzahür edir. Qiymətli kağızlar bazarının zəruriliyini müəyyən edən başlıca məqsədi sərbəst maliyyə resurslarını səfərbər etmək və onların bazarın istirakçılarının qiymətli kağızlarla keçirdiyi müxtəlif əməliyyatlar vasitəsilə yenidən bölgüsünü təmin etməkdən ibarətdir. Başqa sözlə, qiymətli kağızlar bazarı müvəqqəti sərbəst pul vəsaitlərinin investorlardan qiymətli kağız emitentləri istiqamətindəki hərəkətində vasitəçilik edir. Bu məqsədə nail olunması qiymətli kağızlar bazarının vəzifələrini müəyyən edir. Bunlara aşağıdakılar aiddir: -konkret investisiyaların edilməsi üçün müvəqqəti sərbəst maliyyə vəsaitlərinin səfərbər edilməsi. -dünya standartlarına cavab verən bazar infrastrukturunun formalaşması. -qiymətli kağızların ikinci bazarının inkişaf etdirilməsi. -mülkiyyət münasibətlərinin transformasiyası. -bazar mexaniziminin və idarə etmə sisteminin təkmilləşdirilməsi.
7
-dövlət tənzimlənməsi əsasında fond kapitalı üzərində real nəzarətin təmin edilməsi. -investisiya riskinin azaldılması. -qiymətqoymanın inkişaf etdirilməsi. -perspektiv inkişaf istiqamətlərinin proqnozlaşdırılması. Beləliklə göründüyü kimi, göstərilən vəzifələrin yerinə yetirilməsi ilk növbədə investisiyaların yenidən bölüşdürülməsinə sərait yaradır. Qiymətli kağızlar bazarı vasitəsilə yüksək gəlirliliyi təmin edən sahələrə kapital axını baş verir. Digər tərəfdən, qiymətli kağızların əldə edilməsi imkanını təmin etməklə fond bazarı investisiya prosesinə kütləvi səciyyə verir. Qiymətli kağızlar dövriyyəsinin fond birjalarının və peşəkar vasitəçilərin əlində cəmləşməsi isə investisiya prosesini sürətləndirir. Səhm bazarının iqtisadiyyatdakı rolu çox əhatəlidir. Səhmin iqtisadi mahiyyətini aşağıdakı şəkildə ümumiləşdirmək olar: -Səhmlər, geniş xalq kütlələrinin kiçik yığımlarını böyük şirkətlər içində bir yerə toplayaraq sürətli bir böyümə üçün lazım olan sərmayəni təmin edər. -Səhmlər, istehsal vasitələrini və şirkətlərin mülkiyyətlərin geniş xalq kütlələrinə dağıtmaqla iqtisadi rifahı geniş bir sahəyə yayarlar və daha tarazlı bir gəlir paylanmasını təmin edərlər. -Səhmlər, xalqın, iqtisadi qərarların verilməsində az çox iştirakını təmin edərək demokratiyanın iqtisadi tərəfini tamamlayarlar. -Səhmlər, xalqın yığımlarına əlavə gəlir təmin edərkən bunu faizlə deyil, inflyasiyaya qarşı dayanıqlı, inflyasiyayla birlikdə qiymətləndirilən bir investisiya yolu ilə təmin edər, həm investisiya, həm də gəlirinin dəyərini inflyasiyaya qarşı qoruyar. -Səhmlər, vasitəçisi olmayan bir maliyyə vasitəsidir. Bir şirkətin, investisiya və ya əlavə kapital olaraq böyük məbləğli fondlara ehtiyacı olanda, bu fondları səhmlərin ixracından başqa hansı yoldan əldə edərsə, bunun bir vasitəçilik xərcləri vardır və vasitəçilik xərclərinin ən yüksək olduğu maliyyə növü də bank kreditidir. Banklar kredit fəaliyyətlərindən əldə etdikləri faiz isə çox yüksək olur. Çünki bank sektoru xarakter cəhətdən daha çox məsrəfli bir sektordur. Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|