Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Müəllimlər Ġnstitutu Salyan filialı
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Nikahın xitam edilməsi
- 4. Nikahın etibarsız hesab edilməsi
51
çatmamıĢ qızın hamilə olması və ya uĢaq doğması, oğlanın hərbi qulluğa çağırılması, yaxud digər ciddi səbəblər ola bilər. Azərbaycan dövləti nikahın mahiyyətini və məqsədini habelə vətəndaĢların ictimai və Ģəxsi mənafeyinin ahəngdar Ģəkildə əlaqələndirildiyi Azərbaycan ailəsinin möhkəmləndirilməsini özünün ən mühüm vəzifələrindən biri olmasını nəzərə alaraq nikahın bağlanması üçün bir sıra Ģərtlər müəyyən etmiĢdir: a) Nikaha daxil olan Ģəxslərin qarĢılıqlı razılığı; QarĢılıqlı razılığın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, müasir cəmiyyətimizdə nikah baĢqasının məcburiyyətindən tamamilə asılı olmayaraq, yalnız evlənmək arzusunda olanların iradəsi ilə bağlanılır. «QarĢılıq razılıq» anlayıĢı o deməkdir ki, evlənmək arzusunda olanlar nikahın bağlanması üçün məcburiyyət olmadan, Ģüurlu və könüllü sürətdə nikahın qeydə alınmasının mənasını və nəticələrini baĢa düĢərəkdən öz iradələrini ifadə edilər. b) Nikah yaĢı. Göstərmək lazımdır ki, tələb olunan minimum yaĢ qanunla müəyyən edilmiĢdir ki, nikah qeyd edilən zaman ona riayət olunsun, nikah bağlayan Ģəxslər cismani, psixoloji və mənəvi cəhətdən yetkin olsunlar. AĢağıdakı Ģəxslər arasında nikahın bağlanmasına yol verilir: 1.
olan) qardaĢ və bacılar); 2.
Övladlığa götürənlər və övladlığa götürülənlər arasında; 3.
Ġkisindən biri və ya hər ikisi baĢqası ilə nikahda olan Ģəxslər arasında; 4.
Ġkisində biri və ya hər ikisi ruhi xəstəlik və ya kəmağıllılıq nəticəsində məhkəmə tərəfindən fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən Ģəxslər arasında. Evlənmək istəyən Ģəxslərdən heç olmasa biri baĢqası ilə pozulmamıĢ nikahdadırsa, belə Ģəxslər arasında nikah qeyd edilmir. ġəxs ancaq bir rəsmi nikahda ola bilər: nə qədər ki, boĢanma yolu ilə pozulmamıĢdır, Ģəxsin yeni nikaha daxil olması qadağandır. Nikahın daxil olan Ģəxslərin tibbi müayinəsi, tibbi genetik və ailənin planlaĢdırılması məsələləri üzrə məsləhət verilməsi onların razılığı ilə yaĢayıĢ yerindəki dövlət və bələdiyyə tibb müəssisələrində pulsuz həyata keçirilir. Nikah daxil olan Ģəxslərin tibbi müayinəsinin nəticələri həkim sirridir. Nikaha daxil olan Ģəxslərdən biri özündə dəri zöhrəvi xəstəliyinin və insanın immun çatıĢmazlığı virusunun törətdiyi xəstəliyin (AĠDS) olmasını o birindən gizlətdikdə, digər tərəf nikahın etibarsız sayılması tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər. Nikaha daxil olma qaydasının müəyyən edilməsində məqsəd ailə qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuĢ nikahın bağlanması Ģərtlərinə ciddi əməl olunmasına fəal kömək etməkdir.
Nikaha xitam verilməsi əsasları Ailə Məcəlləsinin IV fəslində öz əksini tapmıĢdır. 14-cü maddəyə görə: 1.
2.
Ərin (arvadın) və ya onların hər ikisinin ərizəsi əsasında, eləcədə də məhkəmə qaydasında fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən ərin (arvadın) qəyyumunun ərizəsi əsasında nikaha xitam verilə bilər. ġəxsin məhkəmə qaydasında ölmüĢ elan olunması nəticəsinə nikahın xitam edilməsi onun ölmüĢ güman edilməsinə əsaslanır. Buna görə də həmin adamın sağ olması istisna edilmir. Həmin Ģəxs gəlib çıxdıqda və ya onun yeri aĢkar olunduğu halda onun ölmüĢ elan olunması haqqında məhkəmənin qətnaməsi yeni açılmıĢ hallara görə Azərbaycan Respublikasının MTM-nin tələbinə görə ləğv edilir və bu vaxtdan nikah avtomatik surətdə bərpa olunmuĢ hesab edilir. Belə hallarda nikah ər-arvadın iradəsindən asılı olmadan bağlandığı vaxtdan bilavasitə qanunun göstəriĢinə əsasən bərpa olunur. Əgər onlar birgə ailə həyatını davam etdirmək istəməsələr, öz nikahlarını boĢanma yolu ilə poza bilərlər. Nikahı aĢağıdakı hallarda bərpa etmək olar: a) Əgər ərin (arvadın) ölmüĢ elan olunması haqqında məhkəmənin qətnaməsi ləğv olunmuĢsa, məhkəmənin bu yeni qətnaməsinə əsasən ərin (arvadın) ölmüĢ elan olunması haqqında qeyd ləğv edilir; b) Əgər ölmüĢ elan edilən Ģəxsin əri (arvadı) yeni nikaha daxil olmamıĢsa, belə halda nikah Ģəxsin ölmüĢ elan edilməsi haqqında məhkəmənin qətnaməsi ləğv edildiyi vaxtdan avtomatik surətdə bərpa edilir. ġəxs özünün ölmüĢ elan olunmasını bildikdə, əvvəlki nikah boĢanma yolu ilə xitam edilmədən, o, yeni nikaha daxil ola bilməz. Əks halda yeni nikah etibarsız hesab edilməlidir. Qüvvədə olan Ailə qanunvericiliyi üzrə nikah iki qaydada pozulur: 1.
Nikahın məhkəmə tərəfindən pozulması; 2.
Nikahın vətəndaĢlıq vəziyyəti aktlarını qeydə alan orqanlar tərəfindən pozulması. 52
Ailə məcəlləsinin 15-ci maddəsinə görə arvad hamilə olduğu vaxt və uĢaq doğulduqdan sonra 1 (bir) il müddətində arvadın razılığı olmadan ər nikaha xitam verilməsi barədə iddia qaldıra bilməz. Bu qaydanın əsas məqsədi ananın və uĢağın səhhətini qorumaqdır. BoĢanma prosesi həyəcanlanmaqla bağlı olduğu üçün hamiləlik dövründə ananın və uĢağın səhhətinə təhlükə törədə bilər. Hamilə qadının razılığı olmadan boĢanma haqqında iddia ərizəsini məhkəmə qəbul etməkdən imtina etməli, əgər ərizə artıq qəbul olunubsa, məhkəmə iĢ üzrə icraatı xitam etməlidir. Ər-arvadın yetkinlik yaĢına çatmayan ümumi uĢaqları olmadıqda, nikaha onların razılığı əsasında vətəndaĢlıq aktlarının dövlət qeydiyyatı orqanında xitam verilə bilər. Yetkinlik yaĢına çatmayan ümumi uĢaqları olmasından asılı olmayaraq ərin (arvadın) ərizəsi əsasında nikaha xitam verilməsi aĢağıdakı hallarda müvafiq vətəndaĢlıq aktlarının dövlət qeydiyyatı orqanında aparılır. 1.
Ər (arvad) məhkəmə qaydasında itkin düĢmüĢ hesab edildikdə; 2.
Ər (arvad) məhkəmə qaydasında fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edildikdə; 3.
Ər (arvad) cinayət törətməyə görə ən azı 3 il müddətinə azadlıqdan məhrum olunduqda. Nikahın pozulması və bu barədə Ģəhadətnamənin verilməsi ərizə verildiyi gündən 1 ay keçdikdən sonra müvafiq vətəndaĢlıq aktlarının dövlət qeydiyyatı orqanı tərəfindən həyata keçirilir. Ailə məcəlləsinin 17.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuĢ hallar istisna olmaqla ər-arvadın yetkinlik yaĢına çatmayan ümumi uĢaqları olduqda və ya ər (arvad) nikahın pozulmasına razı olmadıqda məhkəmə qaydasında pozulur. Ər-arvadın razılığı olduqda, lakin onlardan biri VVAQ-da nikahın pozulmasından yayındıqda (ərizə verməkdən imtina etdikdə, nikahın pozulmasının dövlət qeydiyyatı üçün gəlmədikdə və s.) nikahın pozulması məhkəmə qaydasında həyata keçirilir. Ər-arvadın birgə yaĢamasının və ailənin saxlanmasının qeyri-mümkünlüyü məhkəmə tərəfindən müəyyən edildikdə, nikah məhkəmə qaydasında pozulur. Tərəflərdən birinin nikahın pozulması haqqında razılığı olmadıqda, məhkəmə ər-arvadın barıĢması üçün 3 ay müddət müəyyən etməklə iĢi təxirə sala bilər. BarıĢıq olmadıqda və ya onlar (onlardan biri) nikahın pozulmasında təkid etdikdə nikah pozulur. Yetkinlik yaĢına çatmayan ümumi uĢaqları olan ər-arvadın nikahın pozulmasına qarĢılıqlı razılığı olduqda nikah onun pozulma səbəbləri məhkəmə qaydasında araĢdırılmadan pozulur. Nikahın məhkəmə qaydasında pozulması ər-arvadın bu barədə ərizə verdikləri gündən 1 aydan tez olmayaraq həyata keçirilir. Nikah məhkəmə qaydasında pozularkən, ər-arvad məhkəməyə yetkinlik yaĢına çatmayan uĢaqlarının kiminlə qaldığını, uĢaqların və (və ya) ehtiyacı olan və əmək qabiliyyəti olmayan ərin (arvadın) saxlanması üçün vəsaitin ödənilmə qaydasını, bu vəsaitin miqdarını və ər-arvadın ümumi birgə mülkiyyətinin bölünməsini müəyyən edən saziĢ təqdim edə bilərlər. Göstərilən bu məsələlər üzrə ər-arvad arasında saziĢ olmadıqda, eləcə də bu saziĢ uĢaqların və ya tərəflərdən birinin marağını pozduqda məhkəmə: 1.
BoĢanmadan sonra yetkinlik yaĢına çatmayan uĢaqların valideynlərindən hansının yanında qaldığını müəyyən etməli; 2.
3.
Ər-arvadın (onlardan birinin) tələbi ilə onların birgə mülkiyyətindən olan əmlakın bölgüsünü aparmalı; 4.
Ərindən (arvadından) saxlanması üçün vəsait almaq hüququna malik olan arvadın (ərin) tələbi ilə ərdən (arvaddan) saxlanması üçün vəsait almaq hüququna malik olan arvadın (ərin) tələbi ilə ərdən (arvaddan tutulmalı olan vəsaitin miqdarını müəyyən etməlidir). Əmlak bölgüsü üçüncü Ģəxsin mənafeyinə toxunduqda, məhkəmə əmlak bölgüsü haqqında pozulmanın dövlət qeydiyyatına alındığı gündən, məhkəmə qaydasında pozulduqda isə bu barədə məhkəmənin qətnaməsinin qanuni qüvvəyə mindiyi gündən nikaha xitam verilmiĢ sayılır. Nikahın pozulması barədə məhkəmənin qətnaməsi qanuni qüvvəyə mindiyi gündən 3 gün müddətində məhkəmə bu qətnamədən çıxarıĢı müvafiq VVAQ orqanına göndərməyə borcludur. Ər (arvadın nikahın pozulması haqqında Ģəhadətnaməni alana qədər yenidən nikaha daxil ola bilməz).
4. Nikahın etibarsız hesab edilməsi
Azərbaycan Dövləti Nikahın qeydə alınmasının həm dövlət mənafeyi və ictimai mənafeyi, həm də ər- arvadın və uĢaqların Ģəxsi və əmlak hüquqların və mənafeyinin mühafizəsi məqsədini əsas tutaraq, nikaha daxil olmaq üçün zəruri Ģərtlər etibarsız hesab edilir. Bu Ģərtlərə əməl olunmasa nikah etibarsız hesab edilir. Qanuni olmayan nikah ancaq məhkəmə tərəfindən etibarsız sayıla bilər.
Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|