Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Müəllimlər Ġnstitutu Salyan filialı
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Müqavilənin qüvvəsi
- Öhdəlik anlayıĢı
- Öhdəliklərin icrası yeri
- Öhdəliyin icrası müddəti
- Öhdəliklərin icrası müddətlərinin müəyyənləĢdirilməsi
47
2. Fiziki Ģəxslərin öz arzularında müəyyənləĢdirilmiĢ minimum əmək haqqı miqdarından azı 50 dəfə çox olan məbləğə, qanunda nəzərdə tutulmuĢ hallarda isə əqdin məbləğindən asılı olmayaraq, bağladıqları əqdlər. Əqdin notariat formasına riayət edilməməsinin nəticələri. Maddədə göstərilir ki, əqdin notariat formasına riayət edilməməsi onun etibarsızlığına səbəb olur. Bu cür əqd əhəmiyyətsiz sayılır. Əgər tərəflərdən biri tamamilə və ya qismən icra etmiĢsə, digər tərəf isə əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsindən boyun qaçırırsa, əqdi icra etmiĢ tərəfin tələbi ilə məhkəmənin əqdi etibarlı say- maq ixtiyarı vardır. Bu halda əqdin sonradan notariat qaydasında təsdiqlənməsi tələb edilmir. Əqdin notariat qaydasında təsdiqlənməsindən əsassız boyun qaçıran tərəf əqdin bağlanmasının ləngidilməsi nəticəsində dəyən zərərin əvəzini digər tərəfə ödəməlidir. Müqavilə anlayıĢı Mülki qanunvericiliyə görə mülki hüquq və vəzifələrin müəyyənləĢdirilməsi, dəyiĢdirilməsi və ya xitamı haqqında iki və ya bir neçə Ģəxsin razılaĢması müqavilə sayılır. Müqavilələrə iki və çoxtərəfli əqdlərə dair qaydalar tətbiq edilir. Fiziki və hüquqi Ģəxslər azad surətdə müqavilələr bağlaya və bu müqavilələrin məzmununu müəyyənləĢdirə bilərlər. Müqavilə Ģərtləri tərəflərin istəyi ilə müəyyənləĢdirilir. Tərəflərdən birinin hazırda olan əmlakı bütünlüklə və ya onun bir hissəsini digər tərəfə verməyi notariat qaydasında təsdiqlənməlidir. Müqaviləyə görə tərəf öz vəzifələrinin icrası müqabilində haqq və ya digər qarĢılıqlı əvəz olmalıdırsa, həmin müqavilə əvəzli sayılır. Müqaviləyə görə bir tərəf digər tərəfdən haqq və ya digər qarĢılıqlı əvəz almadan ona olmalıdırsa, həmin müqavilə əvəzli sayılır. Müqaviləyə görə bir tərəf digər tərəfdən haqq və ya digər qarĢılıqlı əvəz almadan ona nə isə verməyi öhdəsinə götürürsə, həmin müqavilə əvəzsiz sayılır. Müqavilənin icrası tərəflərin razılaĢması ilə müəyyənləĢdirilmiĢ qiymət üzrə ödənilir.
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 399-cu maddəsinə görə müqavilə bağlandığı andan qüvvəyə minir və tərəflər üçün məcburi olur. Müqavilədə nəzərdə tutula bilər ki, müqavilənin qüvvədə olma müddətinin qurtarması tərəflərin müqavilə üzrə öhdəliklərinin xitamına səbəb olur. Belə Ģərtin olmadığı müqavilə öhdəliyin icrasının qurtarmasının həmin müqavilədə müəyyənləĢdirilmiĢ anına qədər qüvvədə sayılır. Tərəflər müqavilənin bütün mühüm Ģərtləri barəsində tələb olunan formada razılığa gəldikdə, müqavilə bağlanmıĢ sayılır.
Öhdəlik-mülki hüquq münasibətidir. Milli Məclisin 385-ci maddəsinə əsasən öhdəliyə əsasən bir Ģəxs (borclu) baĢqa Ģəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən hərəkəti etməlidir. Məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iĢ görməli, xidmətlər göstərməli və i. s. və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir, kreditorun isə borcludan vəzifəsi- nin icrasını tələb etmək hüququ vardır. Öz məzmunundan və xarakterindən asılı olaraq, öhdəlik tərəflərdən hər birinin üzərinə digər tərəfin hüququna və əmlakına xüsusi qayğı göstərmək vəzifəsini qoya bilər. Öhdəliyin əmələ gəlməsi üçün onun iĢtirakçıları arasında müqavilə olmalıdır. Öhdəlikdə onun tərəflərindən hər biri kreditor və ya borclu kimi bir Ģəxs və ya eyni zamanda bir neçə Ģəxs iĢtirak edə bilər. Öhdəlikləri icra edərkən tərəflər müqavilənin yerinə yetirilməsinə zəmin yaratmaq üçün birgə hərəkət etməli və müqavilənin məqsədinə çatmağa maneçilik törədə biləcək və ya öhdəliklərin icrasını təhlükəyə məruz qoya biləcək hər cür hərəkətlərdən çəkinməlidir.
Mülki qanunvericiliyə əsasən öhdəliklərin icrası yeri, əgər qanunla və ya müqavilə ilə ayrı qayda müəyyənləĢdirilməyibsə və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda müəyyənləĢdirilməyibsə və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə tərəflərin iradəsi ilə müəyyənləĢdirilir. Əgər öhdəliyin icrası yeri müəyyənləĢdirilməyibsə, icra aĢağıda göstərilən yerlərdə həyata keçirilməlidir: 1.
Torpaq sahəsinin, binanın, qurğunun və ya digər daĢınmaz əmlakın verilməsi öhdəliyi üzrə əmlakın olduğu yerdə; 2.
olduğu yerdə; 3.
Bütün digər öhdəliklər üzrə – borclunun yaĢayıĢ yerində, borclu hüquqi Ģəxsdirsə – öhdəlik münasibətinin əmələ gəldiyi vaxt onun olduğu yerdə. 48
Öhdəlik borclunun istehsal müəssisəsində əmələ gəldikdə, əgər müəssisə onun yaĢayıĢ yerində deyildirsə, borclunun müəssisənin olduğu yerdə icra edilir. Yalnız borclunun göndərmə xərclərini öz öhdəsinə götürdüyünə əsaslanmaqla təyinat yerinin öhdəliyin icrası yeri olduğu qənaətinə gəlmək olmaz.
Mülki qanunvericiliyə görə əgər öhdəliyin icrası müddəti təyin edilibsə, kreditor müddət çatanadək onun icrasını tələb edə bilər. Əgər öhdəliyin icrası müddəti təyin edilməyibsə və ya Ģəraitə görə onu təyin etmək mümkün deyildirsə, kreditor öhdəliyin dərhal icrasını tələb edə bilər, borclu isə onu ağlabatan müddətdə icra etməyə borcludur. Əgər öhdəlik onun icrası gününü və ya icra edilməli olduğu vaxt dövrünü nəzərdə tutursa və ya müəyyənləĢdirməyə imkan verirsə, öhdəlik həmin gün və ya bu cür dövr ərzində istənilən an icra edilməlidir. Ağlabatan müddətdə icra edilməmiĢ öhdəliyi, eləcə də icra müddəti tələbetmə anı ilə müəyyənləĢdirilmiĢ öhdəliyi borclu kreditorun icra tələbini irəli sürdüyü gündən 7 (yeddi) gün müddətində icra etməyə borcludur, bu Ģərtlə Mülki qanunvericilikdən, öhdəliyin Ģərtlərindən, iĢgüzar adətlərdən və ya öhdəliyin mahiyyətindən ic- ranı baĢqa müddətdə həyata keçirmək vəzifəsi irəli gəlməsin. Əgər öhdəliyin icrası müddəti hər hansı Ģərtin baĢ verməsindən asılıdırsa, öhdəlik həmin Ģərtin baĢverdiyi gündən icra edilməlidir.
Qanunlarda, məhkəmə qərarlarında və əqdlərdə göstərilən öhdəliklərin icrası müddətlərinin və tarixlərinin müəyyənləĢdirilməsi üçün aĢağıdakı qaydalar qüvvədə olur: 1.
Əgər müddətin baĢlanmasını hadisə və ya günün an, o cümlədən müqavilənin bağlanması müəyyənləĢdirirsə, hadisənin baĢ verdiyi və ya onun çatdığı gün müddətin hesablanması üçün nəzərə alınır; 2.
həmin gün hesaba alınır (yaĢ hesablanarkən doğum günü üçün eyni qayda qüvvədə olur); 3.
Əgər müddət günlərlə hesablanırsa, o, sonuncu günün axırında bitir; 4.
Əgər müddət həftələrlə, aylarla və ya bir neçə ayı əhatə edən dövrlə –illə, yarı illə, rüblə hesablanırsa, o, sonuncu həftənin və ya sonuncu ayın axırında bitir. Əgər aylarla hesablanan müddətin sonuncu ayında onun bitməsini müəyyənləĢdirən gün yoxdursa, müddət həmin ayın sonuncu gününün axırında bitir. Yarım illik müddət dedikdə altı aylıq müddət, rüblük müddət dedikdə üç aylıq müddət, yarım aylıq müddət dedikdə on beĢ günlük müddət baĢa düĢülür. Əgər müddəti uzatmaq lazımdırsa, yeni müddət əvvəlki müddətin qurtardığı andan hesablanır. Aylarla və ya illərlə hesablanan müddətin fasiləsiz müəyyənləĢdirildiyi hallarda ay 30 günə ilə isə 365 günə bərabər olur. Ayın baĢlanğıcı dedikdə onun birinci günü, ayın ortası dedikdə on beĢinci günü və ayın axırı dedikdə sonuncu günün baĢa düĢülür. Əgər öhdəliyi müəyyən gündə və ya müddət ərzində icra etmək zəruridirsə, müəyyən gün və ya müddətin sonuncu günü Ģənbə və bazar gününə və ya öhdəliyin icrası yerində hamılıqla qəbul olunmuĢ bayram gününə düĢürsə, onların əvəzinə növbəti iĢ günü hesaba alınır.
Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|