Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Daxili xidmət nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında

Növbətçilərin xəttə çağırılması

 

326. Aşağıdakı şəxslər düşərgəyə gəldikdə, xüsusi sərəncam olmadan növbətçilər xəttə çağırılırlar:

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Baş naziri, Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri və onun müavinləri;

hərbi hissə Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisində yerləşdikdə respublika Milli Məclisinin sədri və Baş naziri;

Azərbaycan Respublikasının generalları, admiralları və alay (briqada) komandirindən yüksək vəzifəli birbaşa komandirlər, eləcə də təftiş (yoxlama) aparmağa rəhbərlik üçün təyin edilmiş şəxslər.

327. Növbətçilər xəttə, həmçinin «Çağırış» siqnalı və alay (briqada) növbətçisinin sərəncamı ilə çağırılırlar.

Növbətçilər xəttə xətdəki gün növbətçiləri vasitəsi ilə «Növbətçilər xəttə» və yaxud «1-ci bölüyün növbətçisi, xəttə» komandası ilə çağırılırlar.

«Yat» siqnalından «Qalx» siqnalına qədər növbətçilərin xəttə çağırılması üçün komanda verilmir.

328. Növbətçiləri xəttə çağırdıqda, onlar üzləri çölə tərəf öz yerlərində aşağıdakı qaydada dururlar:

bölük növbətçiləri (sol cinahdakından başqa) — öz bölüklərinin sağ cinahlarında növbədə duran gün növbətçisindən bir addım qabaqda, taborun sol cinah bölüyünün növbətçisi isə sol cinahda;

alay (briqada) növbətçisi — bayraq dayağının önündə, ondan üç addım qabaqda, onun köməkçisi isə növbətçidən bir addım arxada;

növbətçi siqnalçı — alay (briqada) növbətçisi köməkçisinin arxasında bölük növbətçiləri ilə bir xətdə.

329. 326-cı maddədə göstərilən şəxslər düşərgəyə gəldikdə, alay (briqada) növbətçisi qarşılamaq üçün alayın (briqadanın) onların gəlməsi gözlənilən cinahına çıxır, göstərilən şəxslər gəldikdə raport verir və onları müşayiət edir.

Gələn komandiri (rəisi) alay (briqada) komandiri qarşılayıb ona raport verdiyi hallarda, alay (briqada) növbətçisi ancaq özünü təqdim edir.

XII fəsil. Qoşunların daşınması zamanı daxili xidmətin xüsusiyyətləri

 

Ümumi müddəalar

 

330. Şəxsi heyəti, texnikası və silahları sayca çox olan hərbi hissələr, bölmələr və komandalar dəmiryolu və su nəqliyyatı ilə daşınarkən onlardan hərbi eşelonlar təşkil edilir.

Hər bir hərbi eşelona nömrə verilir.

Hava nəqliyyatı ilə daşınma zamanı hər bir hava gəmisi üçün hərbi komandalar komplektləşdirilir.

331. Hərbi eşelonun (komandanın) şəxsi heyəti qoşunların daşınması vaxtı müəyyən edilmiş davranış qaydalarını bilməli və onlara riayət etməli, sayıq olmalı, dövlət sirrini saxlamalı və dövlət əmlakını qorumalıdır.

332. Hər bir hərbi eşelona hərbi hissə komandirinin (müəssisə rəisinin) əmri ilə rəis, rəisin tərbiyə işləri üzrə müavini, təchizat üzrə köməkçisi, rabitə rəisi, həkim (feldşer) təyin edilir.

Hərbi komandaya komanda rəisi təyin edilir. Daşınan bölmələrin komandirləri və ya hərbi eşelonun rəisi tərəfindən vaqonlara (gəmidə yaşayış otaqlarına) böyüklər, hərbi komandanın rəisi tərəfindən isə hava gəmilərinin kabinələrinə gün növbətçiləri təyin edilir.

Hərbi eşelon (komanda) rəisinin hərbi rütbəsi və soyadı, hərbi eşelonun (komandanın) nömrəsi bütün şəxsi heyətə elan edilir.

333. Hərbi eşelonda daxili və qarovul xidmətinin yerinə yetirilməsi üçün aşağıdakılar təyin edilir:

hərbi eşelon növbətçisi və onun köməkçisi;

bölük (onlara müvafiq bölmələr) növbətçiləri;

vaqonlar (gəmidə yaşayış otaqları, hava gəmisinin kabinəsi) üzrə gün növbətçiləri;

qarovul;

növbətçi bölmə;

növbətçi siqnalçı.

334. Hərbi eşelonun (komandanın) şəxsi heyətinə qadağandır:

hərbi yol və nəqliyyat orqanlarının vəzifəli şəxslərinin işinə qarışmaq;

qatarı (gəmini, hava gəmisini) dayanacaqda müəyyən edilmiş vaxtdan artıq saxlamaq;

dayandığı vaxt qatara (gəmiyə) müəyyən edilmiş komanda, yaxud siqnal verilənə qədər minmək və düşmək (hava gəmisində öz yerini tərk etmək), qatar (gəmi) hərəkətdə olarkən vaqona (gəmiyə), yaxud vaqondan (gəmidən tullanmaq;

qatarın hərəkəti və ya insanların həyatı üçün təhlükəli olan hallardan başqa, qatarı stop-kranla dayandırmaq;

vaqonların (gəmilərin) üzərinə yazı yazmaq, plakatlar, şüarlar, bayraqcıqlar yapışdırmaq və asmaq;

məktub və teleqramlarda hərbi hissənin adını göstərmək və daşınma haqqında məlumat vermək, həmçinin bu barədə kənar şəxslərlə söhbət etmək; vaqonlara minmə və düşmə yerlərində, həmçinin vaqonlarda (gəmi otaqlarında və hava gəmilərində) məktublar, qəzetlər, kağızlar və s. qoyub getmək;

vaqonların damlarında, platformalarda, tormoz meydançalarında, maşınların kabinələrində və kuzovunda, tankların qülləsində olmaq, bundan başqa, dəmir yolunun elektrikləşdirilmiş sahələrində kontakt şəbəkəsinin metal dayaqlarına və yerlə birləşdirmə qurğularına toxunmaq, kontakt xəttinə iki metrdən az məsafəyə yaxınlaşmaq;

gəminin xidmət otaqlarında, gəmi komandasının iş yerlərində, xilasedici qayıqlarda olmaq; şlyüzlərin divarlarına dırmaşmaq;

vaqonun qapı yerində, gəminin bortunda oturmaq və ya dayanmaq, vaqonların qapılarına söykənmək;

vaqonlarda (gəmilərdə) müəyyən olunmamış işıqlandırılma və qızdırılma növlərini tətbiq etmək;

ehtiyac olmadan dəmiryolunda (limanın, aeroportun ərazisində) gəzmək; stansiyaların (limanların, aeroportların) ərazisini zibilləmək və onların hüdudlarında tonqal qalamaq; nəqliyyat əmlakını özbaşına götürmək;

vaqonlardan (gəmilərdən) hərəkət vaxtı bayıra hər hansı bir şey tullamaq.

335. Hərbi eşelonla kənar şəxsləri, həmçinin hərbi eşelona məxsus olmayan yükləri daşımaq qadağandır. Hərbi eşelonla nəqliyyat üzrə vəzifəli şəxslərin, həmçinin eyni istiqamətdə gedən hərbi komandaların aparılmasına yol hərbi komendantı icazə verməlidir.

336. Hərbi eşelondan (komandadan) geri qalan hərbi qulluqçu yol hərbi komendantına, o olmayan yerlərdə isə stansiya (liman, aeroport) rəisinə yaxınlaşıb, geri qalmasının səbəbini bildirməli, hərbi eşelonun (komandasının) nömrəsini deməli və hərbi komendantın, yaxud stansiya (liman, aeroport) rəisinin göstərişi ilə hərəkət etməlidir.

 

Hərbi eşelonun (komandanın) rəisi

 

337. Hərbi eşelonun (komandanın) rəisi hərbi eşelonun (komandanın) döyüşə daimi hazırlığına, vaqonlara (gəmiyə, hava gəmisinə) vaxtında minib düşməsinə, həmçinin yüklənib boşaldılmasına; hərbi eşelonun (komandanın) şəxsi heyətinin nizam-intizamına, qayda-qanuna və daşınma qaydalarına riayət etməsinə; hərtərəfli təminatın təşkilinə; daşınan döyüş texnikasının və digər texnikanın, başqa maddi vasitələrin; həmçinin qatarın (gəminin, hava gəmisinin) və onun avadanlığının qorunub saxlanmasına cavabdehdir.

Hərbi eşelonun (komandanın) rəisi hərbi hissə komandirinə, yaxud hərbi eşelonu (komandanı) təşkil edən şəxsə və yol hərbi komendantlarına tabedir. O, hərbi eşelonun (komandanın) bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

338. Hərbi eşelon (komanda) rəisinin vəzifəsidir:

hərbi eşelonun (komandanın) müəyyən edilmiş müddətdə vaqonlara (gəmilərə, hava gəmilərinə) minməsini (yüklənməsini), düşüb-minməsini (boşaldılıb-yüklənməsini) və düşməsini (boşaldılmasını) mütəşəkkil keçirmək;

vaqon (gəmidə yaşayış otaqları) böyüklərinin avadanlığı qəbul etmələrinə və boşaldılma yerlərində onu təhvil vermələrinə diqqət yetirmək;

hərbi eşelonda hərtərəfli təminatı, daxili və qarovul xidmətlərini, yanğına qarşı tədbirlərin görülməsini təşkil etmək;

döyüş texnikası və digər texnikanın yerləşdirilməsinə, onun bərkidilməsinə, saatdarların və müşahidəçilərin təhlükəsizliyini təmin edən vasitələrin etibarlılığına nəzarəti təşkil etmək;

hərbi eşelonun (komandanın) qəfildən vaqonlardan boşaldılıb marşla təyinat rayonuna getməsinə və ya dağıdılmış nəqliyyat obyektlərini ötüb keçərək yenidən vaqonlara yüklənməsinə hazırlığını təmin etmək;

hərbi eşelon (komanda) üçün nəqliyyat sənədlərinin vaxtında tərtib olunmasını təmin etmək;

sutkalıq naryadın dəyişdirilməsi vaxtını təyin etmək, həmçinin şəxsi heyətin qidalanma qaydasını müəyyən etmək və ərzaq bölgüsünü təsdiq etmək;

eşelonda rabitəni təşkil etmək, yüklənmə-boşaltma komandalarının və digər komandaların rəislərini təyin etmək;

eşelonun hərəkəti yolunda yol hərbi komendantlarına hərbi eşelonun (komandanın) vəziyyəti haqqında məlumat vermək və onlara marşrut vərəqəsini təqdim etmək;

şəxsi heyətin daşınma qaydalarına və təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət etməsinə diqqət yetirmək;

eşelondan qalmış hərbi qulluqçular barəsində yol hərbi komendantlarına, onlar olmayan yerlərdə isə hərbi qulluqçuların qaldıqları stansiyanın (limanın, aeroportun) rəisinə xəbər vermək;

düşmən tərəfindən eşelonun hərəkəti pozulduqda, həmçinin qəza, yanğın, qar uçqunu, yolları su yuyub aparması və ya digər hadisələr baş verdikdə, pozulmuş hərəkətin bərpasında nəqliyyat orqanlarına kömək göstərmək;

xəstələri (yaralıları) hərbi eşelonun vaqon (kupe, kayut) izolyatoruna yerləşdirmək; eşelonla yolu davam etdirə bilməyənləri isə yaxındakı hərbi, yaxud mülki müalicə müəssisəsinə təhvil vermək; hərbi eşelonun (komandanın) şəxsi heyətindən ölən olarsa, mərhumun cənazəsini onun əşyaları, sənədləri, məktubları və pulu ilə birlikdə ən yaxın hərbi qospitala, yaxud mülki xəstəxanaya təhvil vermək (uzun müddətli dəniz səfərlərində isə mərhumun cənazəsini dənizçi qaydası ilə dəfn etmək).

Hərbi eşelon (komanda) rəisinin hərbi eşelonun (komandanın) daşınması və təminatı məsələləri haqqında danışıqlar aparmaq üçün nəqliyyatın rabitə vasitələrindən (teleqraf, telefon, radio) pulsuz istifadə etmək hüququ vardır.

339. Hərbi eşelon (komanda) rəisi daşınmaya aid məsələləri hərbi komendantla, o olmayan yerlərdə isə stansiya (liman, aeroport) rəisi ilə həll etməlidir.

340. Bir qatarda (gəmidə, hava gəmisində) bir neçə hərbi eşelon (komanda) gedirsə, hərbi hissə komandiri və ya hərbi komendantın qərarı ilə bu eşelonlardan (komandalardan) birinin rəisi o biri eşelonların (komandaların) rəisləri üçün böyük təyin olunur və bu barədə marşrut vərəqələrində müvafiq qeydlər edilir.

341. Hərbi eşelondan texniki nasazlıq üzündən vaqon açılarsa, hərbi eşelonun rəisi onların dəyişdirilməsini tələb etməlidir. Sərnişin və adam daşınan vaqonları əvəz etmək mümkün olmayan hallarda onların şəxsi heyəti müvəqqəti olaraq qatarın başqa vaqonlarında yerləşdirilir.

Döyüş texnikası və digər texnika olan vaqon açıldıqda, texnika ilə birlikdə ekipajlar (sürücülər, heyətlər), maddi vasitələr olan vaqonlarla birlikdə isə qarovul da saxlanılır. Səfər vaxtı və ya təyinat məntəqəsində bu şəxslərin öz hərbi hissələrinə qoşulması üçün tədbir görülür.

 

Hərbi eşelon rəisinin tərbiyə işləri üzrə müavini

 

342. Hərbi eşelonun rəisinin tərbiyə işləri üzrə müavini hərbi eşelonda ictimai-siyasi işin təşkilinə və vəziyyətinə, intizama və qayda-qanuna cavabdehdir. O, eşelon rəisinə tabedir və hərbi eşelonun bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

343. Hərbi eşelon rəisinin tərbiyə işləri üzrə müavininin vəzifəsidir:

hərbi eşelonda yol getdiyi dövrdə şəxsi heyətlə ictimai-siyasi işi yüksək döyüş hazırlığının, hərbi intizamın saxlanmasına, şəxsi heyətin mütəşəkkilliyinə, onun ictimai-siyasi və mənəvi vəziyyətinin möhkəmlənməsinə, daşınma zamanı davranış qaydalarına və təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməsinə yönəldərək təşkil etmək və keçirmək;

şəxsi heyətlə yüksək sayıqlıq, daşınma haqqında məlumatları məxfi saxlamaq, sənədləri, silahları, döyüş texnikasını və digər texnikanı, nəqliyyat əmlakını qoruyub saxlamaq ruhunda iş aparmaq;

hərəkət marşrutlarında olan təşviqat məntəqələrindən fəal surətdə istifadə edərək, şəxsi heyətin ictimai-siyasi informasiyasını, onun yolda dövri mətbuatla və mədəni-maarif əmlakı ilə təmin edilməsini təşkil etmək;

hərbi eşelonda fəalların seçilib yerləşdirilməsinə şəxsən rəhbərlik etmək, onlara şəxsi heyətlə ictimai-siyasi işin məzmunu, formaları və metodları haqqında sistematik surətdə təlimat vermək;

şəxsi heyətin qidalanmasına, maddi-məişət təminatına, onun ehtiyac və xahişlərinin yerinə yetirilməsinə qayğı göstərmək;

bədbəxt hadisələr, təbii fəlakətlər nəticəsində, yaxud düşmən tərəfindən dəmiryol hərəkəti pozulduqda, şəxsi heyəti onun bərpası işlərinə səfərbər etmək;

şəxsi heyətin ictimai-siyasi və mənəvi vəziyyəti haqqında hərbi eşelon rəisinə vaxtında məlumat vermək.

 

Eşelon rəisinin təchizat üzrə köməkçisi

 

344. Eşelon rəisinin təchizat üzrə köməkçisi eşelonun yolda olduğu müddətdə onun maddi vasitələrlə vaxtında və tam təminatına, hamam-camaşırxana xidmətinə cavabdehdir. O, hərbi eşelon rəisinə tabedir və bilavasitə tabeliyində olan şəxsi heyətin birbaşa rəisidir.

345. Eşelon rəisinin təchizat üzrə köməkçisinin vəzifəsidir:

hərbi hissə qərargahından daşınma vaxtı zəruri olan ərzağı, əşya əmlakını və onların uçotu üçün lazım olan bütün sənədləri almaq;

göndərmə məntəqəsində norma üzrə müəyyən olunmuş ərzaq məhsullarının alınmasını və onların eşelonda daşınmasını, həmçinin yolboyu sərf olunan ehtiyatın tamamlanmasını təmin etmək; eşelonda mətbəx olmayan hallarda hərbi ərzaq məntəqələrindən isti xörək alınmasını təşkil etmək;

mətbəxləri və adamlar daşınan vaqonları yanacaq, su, inventar və qab-qacaqla təmin etmək;

eşelonun həkimi ilə birlikdə eşelon mətbəxlərində isti xörək hazırlamaq üçün lazım olan ərzaq bölgüsünü tərtib edib, təsdiq olunmaq üçün eşelon rəisinə təqdim etmək;

adam daşınan vaqonların avadanlığından düzgün istifadə edilməsini, həmçinin eşelonun yanğından mühafizəsini təşkil etmək;

eşelonun şəxsi heyəti üçün hamam-camaşırxana xidmətini təşkil etmək.

 

Bölük komandiri

 

346. Bölük komandiri özünün birbaşa rəislərinə və hərbi eşelonun (komandanın) rəisinə tabedir. Bu Nizamnamənin müvafiq maddələrinə göstərilmiş birbaşa vəzifələrindən əlavə bölük komandirinin vəzifəsidir:

şəxsi heyəti, silahları, döyüş texnikasını və digər texnikanı, bölüyün başqa maddi vasitələrini daşınmaq üçün hazırlamaq, onları yükləmə planına əsasən vaqonlar (gəmi otaqları) arasında bölüşdürmək;

şəxsi heyətə daşınma qaydaları və təhlükəsizlik tədbirləri haqqında təlimat vermək, hərbi eşelonun (komandanın) nömrəsini, hərbi eşelon (komanda) rəisinin hərbi rütbəsini və soyadını onlara elan etmək;

eşelon rəisinin göstərişi ilə sutkalıq naryada, yükləmə-boşaltma, yaxud başqa komandalara şəxsi heyət ayırmaq və ocaqçılar təyin etmək;

bölmənin eşelona yüklənməsinə, boşaldılıb yenidən yüklənməsinə və boşalmasına şəxsən rəhbərlik etmək; döyüş texnikasının və digər texnikanın, başqa maddi vasitələrin düzgün yüklənməsini, yerbəyer edilməsini, bərkidilməsini və maskalanmasını təmin etmək; onların vəziyyətinə yolda nəzarət etmək;

bölmənin şəxsi heyəti ilə məşğələlər və tərbiyə işi aparılmasını təşkil etmək;

bölüyün şəxsi heyətinin hərbi intizama və müəyyən olunmuş daşınma qaydalarına riayət etməsinə, həmçinin vaqonların (gəmi otaqlarının) avadanlığının qorunub saxlanmasına diqqət yetirmək.

 

Vaqonun (gəmidə yaşayış otağının) böyüyü

 

347. Vaqonun (gəmidə yaşayış otağının) böyüyü öz bölmə komandirinə və hərbi eşelon növbətçisinə tabedir.

348. Vaqon (gəmidə yaşayış otağı) böyüyünün vəzifəsidir:

şəxsi heyətin siyahısını almaq, vaqonda (gəmidə yaşayış otağında) olan silahların və başqa maddi vasitələrin miqdarını bilmək, hərbi eşelon yola düşməzdən qabaq onların yerində olmasını yoxlamaq;

yüklənməzdən qabaq vaqonun (gəmidə yaşayış otağının) avadanlığını yoxlayıb qəbul etmək və eşelon təyinat yerinə çatanda bu avadanlığı tam və saz halda təhvil vermək;

şəxsi heyətin minməsinə, yerləşdirilməsinə və düşməsinə rəhbərlik etmək;

vaqonun (gəmidə yaşayış otağının) gün növbətçilərini təyin etmək, onların xidmət aparmalarına diqqət yetirmək, həmçinin şəxsi heyətə xörək, su, yanacaq almaq və müxtəlif işlər üçün hərbi qulluqçular ayırmaq;

şəxsi heyət tərəfindən dövlət sirrinin qorunub saxlanmasına, intizama, daxili qayda-qanuna, hərbi forma geymə qaydalarına və təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməsinə diqqət yetirmək;

eşelon rəisinin icazəsi olmadan, yaxud komanda (siqnal) verilmədən şəxsi heyətin vaqondan (gəmidə yaşayış otağından) çıxmasına, silahların, hərbi sursatın və ya əmlakın çıxarılmasına yol verməmək;

vaqonda (gəmidə yaşayış otağında) hərbi eşelona məxsus olmayan yüklərin və kənar adamların icazəsiz aparılmasına yol verməmək;

vaqonda (gəmidə yaşayış otağında) normal temperaturun saxlanmasına və yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət edilməsinə diqqət yetirmək; vaqonda yanğın baş verdikdə, onun söndürülməsi üçün bütün tədbirləri görmək və qatarın dayandırılması üçün siqnallar vermək, gəmidə isə yanğını söndürməklə yanaşı, bu barədə hərbi eşelon növbətçisinə məlumat vermək;

eşelondan düşməyə hazırlıq göstərişi alan kimi şəxsi heyətə geyinməyi, silahları və şəxsi əşyalarını götürməyi, sobaların qalanmasının dayandırılmasını və sobalarda odun söndürülməsini əmr etmək;

düşəndən sonra bütün əmlakın götürülməsini və sobaların söndürülməsini yoxlamaq;

bölmə komandirinə və hərbi eşelon növbətçisinə xəstələnənlər, eşelondan qalan hərbi qulluqçular, həmçinin itmiş, xarab olmuş silahlar, maddi vasitələr, vaqon (gəmi otağı) avadanlığı və digər hadisələr barədə məlumat vermək.

 

Hərbi eşelon növbətçisi

 

349. Hərbi eşelon növbətçisi zabitlərdən təyin edilir. O, hərbi eşelon rəisinə və daşınan hərbi hissənin komandirinə tabedir. Ona sutkalıq naryad və vaqon (gəmidə yaşayış otağı) böyükləri tabedirlər.

350. hərbi eşelon növbətçisi xidmət zamanı 238-241-ci maddələri rəhbər tutur. Bunlardan əlavə onun vəzifəsidir:

bölmə komandirlərinin döyüş texnikasını və digər texnikanı, digər maddi vasitələri mühafizə üçün qarovula təhvil vermələrinə diqqət yetirmək;

şəxsi heyətin sayını, sutkalıq naryadın xidmət aparmasını, növbətçi bölmənin hazırlığını və həmçinin şəxsi heyətin yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət etməsini yoxlamaq;

hərbi eşelonda qayda-qanuna və intizama, daşınma qaydalarına riayət edilməsinə, hərbi əmlakın və nəqliyyat əmlakının qorunub saxlanmasına diqqət yetirmək;

hərbi eşelon rəisinin göstərişi ilə bölmə komandirlərinə, vaqon (gəmidə yaşayış otağı) böyüklərinə şəxsi heyətin vaqondan (gəmidə yaşayış otağından) çıxmasına icazə verilən dayanacaqları elan etmək;

yolda isti xörəyin, suyun, yanacağın və işıqlandırma vasitələrinin mütəşəkkil alınıb paylanmasını təmin etmək;

qatarlara (gəmilərə) xidmət etməklə məşğul olan nəqliyyat işçilərindən başqa, hərbi eşelona kənar şəxslərin yaxınlaşmasına yol verməmək.

 

Bölük növbətçisi

 

351. Bölük növbətçisi eşelon növbətçisinə və onun köməkçisinə, bölükdə daxili xidmət üzrə isə bölük komandirinə və bölük başçavuşuna tabedir. Ona bölüyün şəxsi heyəti gedən vaqonların (gəmidə yaşayış otaqlarının) gün növbətçiləri tabedirlər.

352. Bölük növbətçisi 255-257-ci maddələrdə nəzərdə tutulan vəzifələri yerinə yetirir. Bölük növbətçisi bunlardan əlavə, bölük komandirinin göstərişi və eşelon növbətçisinin icazəsi ilə dayanacaqlarda döyüş texnikasının və digər texnikanın bərkidilməsinin vəziyyətini və maskalanmasını yoxlamalı, aşkar edilən nasazlıqları aradan qaldırmalı və bunlar barəsində bölük komandirinə və hərbi eşelon növbətçisinə məlumat verməlidir.

 

Vaqonun (gəmidə yaşayış otağının, hava gəmisi kabinəsinin) gün növbətçisi

 

353. Vaqonun (gəmidə yaşayış otağının, hava gəmisi kabinəsinin) gün növbətçiləri bölük növbətçisinə, vaqon (gəmidə yaşayış otağı) böyüyünə, onlar olmayan yerdə isə hərbi komandanın rəisinə tabedirlər.

354. Vaqonun (gəmidə yaşayış otağının, hava gəmisi kabinəsinin) gün növbətçisi 260-261-ci maddələrdə nəzərdə tutulmuş vəzifələri yerinə yetirir. Bunlardan əlavə gün növbətçisinin vəzifəsidir:

şəxsi heyət adam daşınan vaqona minməzdən və düşməzdən qabaq vaqon qapısının qoruyucu taxtasını götürmək və asma (siyirtmə) pilləkan qoymaq, minmə, yaxud düşmə qurtardıqdan sonra isə asma (siyirtmə) pilləkanı götürmək və qapının qoruyucu taxtasını yerinə qoymaq;

şəxsi heyət vaqonlara (gəmiyə) mindikdən sonra onların sayını yoxlayıb vaqonun (gəmidə yaşayış otağının) böyüyünə, yaxud hərbi komandanın rəisinə məlumat vermək;

müəyyən edilmiş komanda, yaxud siqnal verilməmiş və forma üzrə geyinməmiş şəxsi heyətin vaqondan (gəmidə yaşayış otağından) çıxmasına icazə verməmək;

sobaların qalanmasına və yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət edilməsinə, həmçinin vedrə və baklarda suyun olmasına diqqət yetirmək; düşməzdən qabaq sobaların qalanmasını dayandırmaq və onlardakı odu söndürmək;

vaqonu (gəmidə yaşayış otağını, hava gəmisi kabinəsini) yığışdırmaq;

avadanlığın və inventarın qorunub saxlanmasına diqqət yetirmək;

hərbi eşelon (komanda) rəisinin və hərbi eşelon növbətçisinin siqnal və komandalarına diqqət yetirmək;

vaqondan başını çıxarmağa, qapının qoruyucu taxtasına söykənməyə və onun bayır tərəfində durmağa, qapı yerində oturmağa və durmağa icazə verməmək;

vaqonda yalnız hərbi eşelon rəisinin göstərdiyi qapıların açılmasına diqqət yetirmək;

vaqondan (gəmidə yaşayış otağından) zibilin, yemək qalığının və s. müəyyən edilməmiş yerlərdə tullanmasına yol verməmək.

 

XIII fəsil. Döyüş həyəcanı ilə qaldırılma və toplanış

 

355. Alayı (briqadanı) döyüş həyəcanı ilə Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri tərəfindən hüquq verilmiş komandirlər (rəislər) qaldıra bilərlər. Həyəcanla qaldırılma döyüş tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə hazırlıq məqsədilə edilir.

356. Döyüş həyəcanı ilə qaldırıldıqda alayın (briqadanın) bütün şəxsi heyəti ona məxsus silahları; döyüş sursatı, döyüş texnikası və digər texnikası, həmçinin başqa maddi vasitələri ilə birlikdə çıxarılır.

357. Alayın (briqadanın) döyüş həyəcanı ilə qaldırılması qaydası alay (briqada) komandirinin bilavasitə rəhbərliyi ilə işlənib hazırlanmış və vəzifəcə böyük komandirin təsdiq etdiyi planla müəyyən edilir. Bu planda aşağıdakılar nəzərdə tutulmalıdır:

döyüş həyəcanı elan etməyə hüququ olan şəxs;

siqnallar və onların verilmə qaydası, həmçinin zabitlərin, gizirlərin və müddətindən artıq xidmət çavuşlarının xəbərdar edilmə və toplanış qaydası;

alay (briqada) növbətçisinin və sutkalıq naryadda olan digər şəxslərin vəzifələri;

alayın (briqadanın) toplanış rayonu, bölmələrin toplanış məntəqələri və bu məntəqələrə şəxsi heyətin, döyüş texnikasının və digər texnikanın çıxarılması qaydaları;

alayın (briqadanın) toplanma rayonu və orada bölmələrin yeri, həmçinin alayın (briqadanın) toplanma rayonuna çıxış məntəqəsi, onun irəliləməsi yolları və qaydası;

döyüş həyəcanı elan edildikdən sonra alayın (briqadanın) yerləşdiyi rayonun mühafizəsinin gücləndirilməsi qaydası;

hava hücumundan müdafiənin, kütləvi qırğın silahından mühafizənin təşkili və maskalanma tədbirləri, həmçinin alayın (briqadanın) təminatı üzrə başqa tədbirlər;

alay (briqada) döyüş həyəcanı ilə qaldırılanda və göstərilmiş rayona irəliləyərkən idarəetmənin və rabitənin təşkili;

alayın (briqadanın) Döyüş Bayrağının çıxarılması qaydası;

döyüş sursatının, ərzağın və digər maddi vasitələrin verilməsi, həmçinin onların yüklənib toplanma rayonuna daşınması qaydaları;

toplanış və toplanma rayonlarına gedərkən komendant xidmətinin təşkili.

358. Hərbi hissələr və bölmələr təlimə çıxdıqda, yanğın söndürmək, yaxud təbii fəlakətlərin nəticələrini ləğv etmək, eləcə də döyüş həyəcanı zamanı qoşunların hərəkətinin məşqi və digər məsələlərin həlli üçün onlara toplanış elan oluna bilər. Toplanış bütün hallarda döyüş həyəcanı elan edilmədən keçirilir.

Hərbi hissənin (bölmənin) toplanışı alay (briqada) komandiri, yaxud vəzifəcə böyük komandir (rəis) tərəfindən elan edilə bilər. Toplanış üçün alayda (briqadada) daimi vahid siqnal müəyyən edilir.

Hərbi hissələrin (bölmələrin) toplanış qaydaları yuxarı vəzifəli komandir (rəis) tərəfindən təsdiq edilmiş təlimatla müəyyən edilir.

Təlimatda toplanışa çıxarılası qoşunların tərkibi, toplanış rayonları (məntəqələri), şəxsi heyətin xəbərdar edilməsi qaydaları və başqa məsələlər göstərilir.

Toplanış elan edilən bütün hallarda şəxsi heyət maskalanmaya əməl edərək, cəld və mütəşəkkil hərəkət etməlidir.

359. Bütün hərbi qulluqçular alayın (briqadanın) həyəcanla qaldırılması planının və hərbi hissələrin (bölmələrin) toplanış təlimatının onlara aid hissəsini yaxşı bilməlidirlər.