Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Daxili xidmət nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında

II fəsil. Komandirlərin və digər birbaşa rəislərin ümumi vəzifələri

 

46. Hərbi hissə, gəmi (bölmə) komandiri təkbaşçıdır, o ona həvalə edilmiş hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) daim döyüşə və səfərbərliyə hazırlığı üçün şəxsən məsuliyyət daşıyır.

Komandir şəxsi heyətin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığına, tərbiyəsinə, hərbi intizamına və mənəvi vəziyyətinə; silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının, yanacağın və başqa materialların qorunub saxlanmasına; hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) maddi, texniki, tibbi, ticarət-məişət və maliyyə təminatına cavabdehdir.

Komandir ona həvalə edilən hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) vəziyyətini mükəmməl bilməli, onun döyüşə və səfərbərliyə hazırlığının artırılması üçün lazımi tədbirlər görməli və zəruri təminatını təşkil etməlidir.

47. Komandir (rəis) Azərbaycan Respublikasının siyasətini ardıcıllıqla və möhkəm surətdə həyata keçirməli; tabeliyində olanların təlim-tərbiyəsinin təşkiledicisi və rəhbəri olmalı; hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) idarə olunması üsullarını daim təkmilləşdirməli; kadrlarla bacarıqla işləməli; öz təşkilatçılıq qabiliyyətini inkişaf etdirməli və metodik vərdişini təkmilləşdirməli; tabeliyində olanların təlim-tərbiyəsinin səmərəliliyinin artırılması işinə kömək göstərə biləcək bütün yenilikləri həyata keçirməli; tabeliyində olanlara qarşı yüksək tələbkarlıq və prinsipiallıq göstərməklə nöqsanlara göz yummamalı, tabeliyində olanlara rəğbət və ehtiram göstərməli, qayğılarına qalmalı, kobudluq və onların şəxsi ləyaqətlərini alçalda biləcək hərəkətlər etməməlidir. O, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına, hərbi andın, hərbi nizamnamələrin tələblərinə və vəzifə borcuna əməl etməkdə tabeliyindəkilər üçün nümunə olmalıdır.

48. Komandir (rəis) şəxsi heyətin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığına bilavasitə rəhbərlik etməli, hərbi hissədə, gəmidə (bölmədə) hərbi intizamın yüksək səviyyədə olmasını təmin etməli, şəxsi heyətin xidməti və məişəti ilə yaxından tanış olaraq onlara bələd olmalı, özünün gündəlik fəaliyyətində tabeliyində olanların verdiyi təklifləri nəzərə almalıdır. O, tabeliyində olanların işgüzar, mənəvi və digər şəxsi keyfiyyətlərini yaxşı bilməli, onların döyüş ustalıqlarını fasiləsiz təkmilləşdirməli, əsgəri və hüquqi tərbiyəsinə ciddi fikir verməlidir.

Komandir (rəis) zabit, gizir və miçman kadrlarını düzgün seçib yerləşdirməli, attestasiyadan keçirməli, bu işə öz müavinlərini, qoşun və xidmət növü rəislərini cəlb etməlidir.

49. Komandir (rəis) özünün hərbi və ictimai-siyasi biliklərini daim təkmilləşdirməli, döyüş texnikasını və digər texnikanı, silahları onların istismar, saxlanılma və təxliyə qaydalarını bilməli, hərbi-elmi, səmərələşdirmə və ixtiraçılıq işlərinə rəhbərlik etməlidir.

50. Komandir (rəis) hərbi hissədə, gəmidə (bölmədə) möhkəm daxili intizam yaratmalı, müəyyən edilmiş qayda-qanunun pozulması hallarının, hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) döyüş qabiliyyətinə ziyan vura biləcək hər bir hadisənin qarşısını qəti surətdə almalıdır.

Hər bir komandir (rəis) tabeliyində olanların ciddi hərbi intizamın zəruriliyini şüurlu surətdə dərk etmələrinə səy göstərməli, baş verə biləcək cinayətlərin, xoşagəlməz hadisə və hərəkətlərin qarşısını vaxtında almalı və onların yaranmasına səbəb ola biləcək amilləri vaxtında aşkar edib aradan qaldırmağa, hərbi intizamı və ictimai qayda-qanunu pozanlara qarşı mübarizədə ictimaiyyətin gücündən də istifadə etməyə diqqət yetirməlidir.

51. Komandir (rəis) ona verilən hüquqlar dairəsində müstəqil hərəkət etməli, tabeliyində olan hərbi qulluqçulardan Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına və qanunlarına əməl edilməsini, hərbi nizamnamələrin tələblərini, vəzifə borclarını, verilən tapşırıq və sərəncamları dəqiq və vaxtında yerinə yetirmələrini tələb etməlidir. Komandir (rəis) tabeliyindəki hərbi qulluqçuları ağlabatan təşəbbüslərinə, səylərinə və nümunəvi xidmətlərinə görə həvəsləndirməli, xidmətə etinasız, qayğısız yanaşanları və intizamı pozanları isə cəzalandırmalıdır.

52. Komandir (rəis) tabeliyində olanlarda hərbi andın müqəddəsliyi və sarsılmazlığı şüurunu daim inkişaf etdirməyə və saxlamağa borcludur. O, şəxsi heyətdə yüksək mənəvi və döyüş keyfiyyətləri, Vətənə sonsuz sədaqət, hərbi xidməti vicdanla yerinə yetirmək, təşəbbüskar, təmkinli, fərasətli və sayıq olmaq, Vətənimizin düşmənlərinə qarşı tam qələbəyədək döyüşməyə həmişə hazır olmaq, bu mübarizədə öz qüvvəsini və hətta həyatını əsirgəməmək, müttəfiq dövlətlərin silahlı qüvvələri ilə hərbi əməkdaşlıq etmək hisslərini tərbiyə etməlidir.

Hərbi hissənin (gəminin) döyüş ənənələrinə sadiq olmaq və onları artırmaq, qabaqcıl təcrübə mübadiləsi aparmaq bütün komandirlərin (rəislərin) mühüm vəzifəsidir. Bu məqsədlə hər bir hərbi hissədə Döyüş şöhrəti (tarixi) otaqları təşkil edilir və hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) Fəxri kitabı tərtib edilir (2 saylı əlavə).

53. Komandir, rəis tabeliyində olanların fiziki hazırlığı, sağlamlığı, məişət şəraiti və ehtiyaclarına qayğı göstərməli, müəyyən edilmiş təminatlarla təchiz edilmələrinə nəzarət etməli, zəruri hallarda onlara yardım göstərməli və onlar üçün böyük komandirlər (rəislər) qarşısında vəsatət qaldırmalıdır.

54. Hərbi qulluqçuların şəxsi tələb və ehtiyaclarını vaxtlı-vaxtında ödəmək məqsədilə komandirlər (rəislər) öz tabeliklərində olanlarla şəxsən söhbət aparmalıdırlar. Bundan əlavə, hərbi hissə (gəmi) komandirləri hərbi qulluqçuları və onların ailə üzvlərini şəxsi məsələlər üzrə günün nizam qaydaları ilə müəyyən edilmiş vaxtlarda ayda iki dəfədən az olmayaraq qəbul etməlidirlər.

55. Silahlarla, döyüş texnikası və digər texnika və cihazlarla işlədikdə, marş, təlim, döyüş atışları, uçuş, gəmi səfərləri, xüsusi məşğələlər aparıldıqda, qarovul və daxili xidmət növbətçiliyi zamanı komandir (rəis) adları çəkilən hallar üçün zəruri təhlükəsizlik tədbirlərini müəyyənləşdirib, tabeliyində olanlara çatdırmalı və bu tədbirlərin ciddi surətdə yerinə yetirilməsini tələb etməlidir.

56. Komandirin (rəisin) hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) siyahı ilə və mövcud tərkibi haqqında, həmçinin hərbi hissədə, gəmidə (bölmədə) olan silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının, yanacağın və digər maddi vəsaitin miqdarı və onların vəziyyəti haqqında həmişə düzgün və dəqiq məlumatı olmalıdır.

57. Komandir (rəis) başqa yerə müvəqqəti getdikdə, vəzifəsinin icrasını müavininə həvalə edir. Ştat üzrə müavin yoxdursa və əgər komandir əmrlə əvəzedici təyin etməmişsə, vəzifəsi, yaxud rütbəsi daha böyük olan hərbi qulluqçu komandirliyi öz üzərinə götürür və bu barədə böyük komandirə (rəisə) məlmat verir.

58. Hərbi hissə (gəmi) komandirliyinə yeni təyin olunmuş şəxslər böyük komandirin (rəisin) yazılı göstərişi və yaxud əmri ilə vəzifəni icra etməyə başlamalıdırlar. Komandirliyi qəbul etməsini komandir əmrlə elan etməli və bu barədə böyük komandirə (rəisə) xəbər verməlidir.

59. Hərbi hissə (gəmi) komandirləri işlərin və vəzifənin təhvil-təslimini şəxsən böyük komandirin (rəisin) nümayəndəsinin iştirakı ilə aparmalıdırlar.

İşlərin və vəzifənin təhvil-təslimi üçün böyük komandirin (rəisin) əmri ilə komissiyalar təyin edilməli və bu komissiyalar ayrı-ayrılıqda hərbi hissədəki (gəmidəki) ümumi vəziyyəti, silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının sayını, vəziyyətini və uçotunu, həmçinin hərbi hissənin (gəminin) qoşun təsərrüfatının vəziyyətini yoxlayıb aktlar tərtib etməlidirlər.

İşlərin və vəzifənin təhvil-təslim aktında hərbi hissənin (gəminin) siyahı ilə və mövcud tərkibi, şəxsi heyətin mənəvi vəziyyəti, hərbi intizamın, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığın, döyüşə və səfərbərliyə hazırlığın vəziyyəti göstərilməlidir.

Silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının təhvil-təslim aktında onların sənədlərə görə və faktiki sayı, keyfiyyəti və texniki vəziyyəti, qorunub saxlanma şəraiti göstərilməlidir.

Qoşun təsərrüfatının təhvil-təslim aktında mənzil-məişət şəraiti, binaların, qurğuların, inventar və avadanlığın olması və vəziyyəti, cari və toxunulmaz ehtiyat məqsədli ərzaq, geyim, texnika və digər əmlakın, həmçinin pul vəsaitinin olması, vəziyyəti, uçotunun aparılması, saxlanma qaydaları və şəraiti göstərilməlidir.

İşləri və vəzifələri təhvil və qəbul edən komandirlər, həmçinin komissiya üzvləri aktları imzalamalı və onların təsdiq olunmaları üçün böyük komandirə (rəisə) təqdim etməlidirlər.

60. Bölmə komandirləri işlərin və vəzifənin təhvil-təslimini hərbi hissə (gəmi) üzrə verilmiş əmrə əsasən şəxsən aparmalıdırlar.

Bölmə komandirləri işlərin və vəzifənin təhvil-təslimi haqqında hərbi hissə (gəmi) komandirinə komanda üzrə raport verməlidirlər.

Vəzifəni qəbul edən komandir (rəis) bu raporta bölmənin qəbul edilməsi haqqında aktı əlavə etməlidir. Aktda bölmənin siyahı ilə və mövcud tərkibi, şəxsi heyətin mənəvi vəziyyəti, bölmədəki hərbi intizamın, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığın, döyüşə hazırlığın vəziyyəti; uçot kitablarına əsasən bölmədə olan silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının, yanacağın və digər maddi vəsaitin vəziyyəti göstərilməlidir.

Aktı vəzifəni qəbul edən və təhvil verən şəxslər tərtib etməli və imzalamalıdırlar.

61. İşlərin və vəzifənin təhvil-təslimi üçün müddətlər aşağıdakılardır: alay (briqada) və əlahiddə tabor (3-cü dərəcəli gəmilər) divizionu komandiri üçün — ən çoxu 10 gün; alay (briqada) komandirinin arxa xidməti üzrə müavini üçün — ən çoxu 20 gün; tabor və bölük (3-cü və 4-cü dərəcəli gəmilər) komandiri üçün — ən çoxu 5 gün.

Digər vəzifəli şəxslər üçün təhvil-təslim müddətini böyük komandir (rəis) müəyyən etməlidir.

62. Bölük (4-cü dərəcəli gəmilərin) komandirindən yuxarı vəzifələrə yeni təyin olunmuş hərbi hissə, gəmi (bölmə) komandirləri vəzifəni qəbul edərkən hərbi hissənin, gəminin (bölmənin) hərbi qulluqçularının ərizələri və şikayətləri (təklifləri) ilə tanış olmaq məqədilə onlarla sorğu aparmalıdırlar (3 saylı əlavə). Sorğunun aparılma vaxtı və qaydası sorğuya 1-2 gün qalmış elan edilməlidir.

Sorğu aparan şəxslər əvvəlcə hərbi hissənin (gəminin) təkliflər, ərizələr və şikayətlər kitabı ilə və onlara əsasən qəbul edilmiş müvafiq qərarlarla tanış olmalı, sorğunun sonunda isə sorğu vaxtı meydana çıxan ərizələrin və şikayətlərin bu kitaba daxil edilməsinə əmin olmalıdırlar. Hərbi qulluqçularla sorğuda onların inspeksiya (yoxlama) vaxtı etdikləri şikayətlər hərbi hissənin (gəminin) təkliflər, ərizələr və şikayətlər kitabına yazılmalıdır.

 

III fəsil. Vəzifəli şəxslərin, əsgər və matrosların vəzifələri

 

Alay (briqada) komandiri

 

63. Alay (briqada) komandiri sülh və müharibə dövründə: alayın (briqadanın) döyüşə və səfərbərliyə hazırlığına; şəxsi heyətin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığına; tərbiyəsi, mənəvi vəziyyəti və hərbi intizamına; alayda (briqadada) silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının, yanacağın və başqa maddi vasitələrin qorunub saxlanmasına; alayın (briqadanın) döyüş tapşırıqlarını müvəffəqiyyətlə yerinə yetirməsinə; alayın (briqadanın) maddi, texniki, tibbi, ticarət-məişət və pul vəsaiti ilə təmin olunmasına görə tam məsuliyyət daşımalıdır. Alay (briqada) komandiri alayın (briqadanın) bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

64. Alay (briqada) komandirinin vəzifəsidir:

alayın (briqadanın) şəxsi heyətinin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığına və tərbiyəsinə rəhbərlik etmək, döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirəndə isə alayı (briqadanı) bacarıqla idarə etmək;

taborlarla təlim məşğələləri keçirmək, alay (briqada) qərargahının hazırlığı ilə məşğul olmaq, tabor komandirləri və onların müavinləri, qoşun və xidmət növlərinin rəisləri ilə məşğələlər, həmçinin alayın (briqadanın) bölmələri ilə yoxlama məşğələləri keçirmək;

alayın (briqadanın) səfərbərlik planının işlənib hazırlanmasına rəhbərlik etmək;

alayda (briqadada) günün nizam və möhkəm daxili nizam-intizam qaydaları müəyyən etmək və onları saxlamaq;

bölmələrdə olan zabitlərin, gizirlərin və çavuşların işgüzar və mənəvi keyfiyyətlərini bilmək;

yeni gələnlərin bölmələr (komandalar, döyüş hissələri) arasında bölüşdürülməsinə rəhbərlik etmək və onlara 4 saylı əlavədə göstərilən qaydada hərbi and içdirmək;

gizir (miçman) və müddətindən artıq xidmət çavuşu vəzifələrinə hərbi xidmətə götürülmək üçün, eləcə də hərbi təhsil müəssisələrinə göndərilmək üçün seçilmiş namizədləri yoxlamaq;

həftəlik ərzaq bölgüsünə baxıb onu təsdiq etmək, verilən xörəyin keyfiyyətinə və miqdarına gündəlik nəzarəti təşkil etmək, hazırlanan xörəklərin keyfiyyətini həftədə bir dəfə şəxsən yoxlamaq;

silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının, yanacağın və digər maddi vasitələrin qorunması, saz saxlanması və onlardan düzgün istifadə edilməsi üçün tədbirlər görmək, vaxtaşırı onların yerində olmasını, vəziyyətini və döyüşə hazırlığını yoxlamaq;

silahları, döyüş texnikasını və digər texnikanı ildə ən azı iki dəfə texniki baxışdan keçirmək, nəticələrini alay (briqada) üzrə verilən əmrdə elan etmək;

cinayətlərin və hadisələrin qarşısını alan tədbirlər görmək; cinayət törədiləndə və yaxud hadisə baş verəndə dərhal böyük komandirə (rəisə) məlumat vermək, hərbi prokurora məlumat verərək, cinayət işi başlamaq, təhqiqat aparmaq (müvafiq icra hakimiyyəti orqanına aid hərbi hissələrin və hərbi idarələrin ərazisində hərbi qulluqçular tərəfindən və ya hərbi xidmət əleyhinə törədilmiş cinayətlərə dair işlər üzrə cinayət işi başlamaq və təhqiqat aparmaq vəzifəsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının təhqiqatçıları tərəfindən yerinə yetirilir); ^[2]

insan tələfatına səbəb olan və ya digər ağır nəticələrə gətirib çıxaran fəlakətlərin və başqa bu cür hadisələrin araşdırılmasında şəxsən iştirak etmək;

silahlar, döyüş texnikası və digər texnika, döyüş sursatı və digər vasitələrlə işlədikdə, məşğələlər, atış, uçuş və təlimlər aparıldıqda, təhlükəsizlik tədbirləri müəyyən etmək, onların yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək;

alayın (briqadanın) şəxsi heyətinin, silahların, döyüş texnikası və digər texnikanın, döyüş sursatının və digər maddi vasitələrinin kütləvi qırğın silahlarından mühafizə tədbirlərini təşkil edib həyata keçirmək;

alayın (briqadanın) maliyyə və təsərrüfat fəaliyyətinə rəhbərlik etmək;

alayın (briqadanın) kazarma-mənzil fondunun və digər bina və tikililərinin yerləşdiyi ərazinin səliqə-sahmanına və onlardan düzgün istismar olunmasına, həmçinin alayda (briqadada) yanğından mühafizənin vəziyyətinə diqqət yetirmək;

alayda (briqadada) müəyyən edilmiş silah, döyüş sursatı və əmlak ehtiyatını saxlamaq;

alayın (briqadanın) yerləşdiyi ərazinin mühafizəsini təşkil etmək, qarovul və daxili xidmətlərin yerinə yetirilməsini, həmçinin hauptvaxtda həbsə alınanların saxlanılmasını yoxlamaq;

xidmətlər üzrə maddi vasitələrin, həmçinin alayın (briqadanın) pul vəsaitinin və qiymətli kağızlarının yerində olmasının planlı və qəfildən yoxlanmasını aparmaq.

65. Alay (briqada) komandiri hər gün nizami hissə üzrə, zəruri hallarda döyüş və ictimai hazırlıq, arxa xidməti, texniki hissə və raket-artilleriya silahları xidməti üzrə ayrı-ayrılıqda yazılı əmrlər verir.

Nizami hissə, döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq üzrə verilən əmrləri alay (briqada) komandiri və qərargah rəisi imzalamalıdırlar.

Arxa xidməti, texniki hissə və raket-artilleriya silahları xidməti üzrə əmrləri alay (briqada) komandiri, müvafiq olaraq arxa xidməti, texniki hissə üzrə komandir müavinləri və alayın (briqadanın) raket-artilleriya silahları xidməti rəisi imzalamalıdırlar.

 

Alay (briqada) komandirinin müavini

 

66. Alay (briqada) komandirinin müavini döyüş hazırlığı məşğələlərinin təşkilinə və keyfiyyətlə aparılmasına, maddi tədris bazasının yaradılmasına, daim təkmilləşdirilməsinə və həmişə saz saxlanmasına, kütləvi idman işlərinə, həmçinin alayda (briqadada) daxili qayda-qanunun və hərbi intizamın yüksək səviyyədə saxlanmasına cavabdehdir. O, alay (briqada) komandirinə tabedir, onun birinci müavinidir, bütün şəxsi heyətin birbaşa rəisidir. Alay (briqada) komandiri yerində olmayanda, onun vəzifələrini yerinə yetirməlidir.

67. Alay (briqada) komandiri müavininin vəzifəsidir:

alayın (briqadanın) döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq, səfərbərlik planlarının işlənib hazırlanmasında iştirak etmək;

zabitlərlə və gizirlərlə məşğələlər, həmçinin alayın (briqadanın) bölmələri ilə təlim və yoxlama məşğələləri keçirmək;

zabitlərin, gizirlərin və bölmə baş çavuşlarının işgüzarlıq və mənəvi keyfiyyətlərini bilmək;

alayda (briqadada) fiziki hazırlıq və idman işlərinə rəhbərlik etmək;

alay (briqada) bölmələrində döyüş hazırlığının təşkilini və vəziyyətini yoxlamaq, aşkar edilən çatışmazlıqları aradan qaldırmaq, bölmə komandirlərinə məşğələlərin təşkilində və aparılmasında kömək etmək;

məşğələlər, təlimlər, atışlar və uçuşlar zamanı təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməsini yoxlamaq;

maddi tədris bazası obyektlərinin hazırlanması və təkmilləşdirilməsi işlərinə rəhbərlik etmək;

alay (briqada) bölmələrinin döyüş hazırlığının maddi vasitələr, tədris və əyani vasitələrlə vaxtında təmin olunmasına və onların uçota alınıb saxlanmasına nəzarət etmək;

gizir və müddətindən artıq xidmət çavuşu vəzifələrinə hərbi xidmətə götürülmək, eləcə də hərbi təhsil müəssisələrinə göndərilmək üçün namizədlərin seçilməsinə rəhbərlik etmək;

alayda (briqadada) səmərələşdirmə və ixtiraçılıq işlərinə rəhbərlik etmək;

sutkalıq naryadın hazırlanmasını və onun öz xidmətini yerinə yetirməsini, həmçinin alay (briqada) və onun bölmələrində qayda-qanuna riayət edilməsini həftədə bir dəfədən az olmayaraq yoxlamaq.

 

Alay (briqada) komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavini

 

68. Alay (briqada) komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavini sülh və müharibə dövründə; alayda (briqadada) tərbiyə işinin təşkilinə və vəziyyətinə; hərbi qulluqçuların əsgəri tərbiyəsinə, mənəvi-psixoloji vəziyyətinin və hərbi intizamının möhkəmləndirilməsinə; alayda (briqadada) döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq məsələlərinin həllində və döyüşə daimi hazırlığın saxlanılmasında, eləcə də döyüş tapşırıqlarının həllində tərbiyə işinin təsirli olmasına cavabdehdir. O, alay (briqada) komandirinə tabedir və alayın (briqadanın) bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

69. Alay (briqada) komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavininin vəzifəsidir:

alayın (briqadanın) döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq, səfərbərlik planlarının işlənib hazırlanmasında iştirak etmək;

tərbiyə işini döyüş və ictimai-siyasi hazırlığın müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsinə, alayda (briqadada) döyüşə daimi hazırlığın saxlanmasına, döyüş tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə, təkbaşçılığın, şəxsi heyətin hərbi intizamının və mənəvi-psixoloji vəziyyətinin möhkəmlənməsinə yönəldərək təşkil etmək və keçirmək;

alayın (briqadanın) şəxsi heyətinin Vətənə hədsiz sədaqət, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına və qanunlarına mütləq riayət etmək, hərbi andın, hərbi nizamnamələrin və əmrlərin tələblərini sözsüz yerinə yetirmək, komandirlərə (rəislərə) şüurlu surətdə tabe olmaq və onlara hörmət ruhunda tərbiyəsi üzrə iş aparmaq; hərbi kollektivlərin möhkəmlənməsi, şəxsi heyətin dostluq və əsgəri yoldaşlıq, döyüş ənənələri, öz hərbi hissəsinə məhəbbət, hərbi hissənin əsgəri şücaət, şərəf və şan simvolu olan döyüş bayrağına sədaqət ruhunda tərbiyə edilməsi üzrə tədbirlər keçirmək; alayın (briqadanın) şəxsi heyətinin qəhrəmanlıq, igidlik nümunələrinin və nəcib hərəkətlərinin geniş təbliğini təşkil etmək;

hərbi qulluqçularda Vətənimizin düşmənlərinə nifrət, hər hansı şəraitdə nəyin bahasına olursa-olsun, Azərbaycan Respublikasının dövlət mənafeyini müdafiə etməyə daim hazır olmaq hissini tərbiyə etmək;

şəxsi heyətdə öz hərbi borcunu hökmən yerinə yetirmək, dövlət sirrini möhkəm saxlamaq şüurunu tərbiyə etmək;

qarovul və daxili xidməti (növbətçi və vaxta xidmətini) yerinə yetirmək üzrə ictimai-siyasi hazırlıq işini təşkil etmək;

hərbi qulluqçularda silahları, döyüş texnikasını və digər texnikanı mənimsənmək, daim döyüşə hazır saxlamaq, hərbi və xalq əmlakını qoruyub saxlamaq üçün şəxsi məsuliyyət hissi tərbiyə etmək;

şəxsi heyətin hərbi vətənpərvərlik, ümumbəşəri dəyərlər və Azərbaycan xalqının milli tarixi ənənələri ruhunda tərbiyəsi məqsədi ilə alayda (briqadada) ictimai-siyasi hazırlığı, habelə kütləvi təbliğat və təşviqat, mədəni-maarif və rəsmi məlumatlarının vaxtında çatdırılması işlərini təşkil etmək və aparmaq; tərbiyə işlərində kino, televiziya, radio, başqa texniki təbliğat vasitələrindən, həmçinin qəzet və jurnallardan, bədii ədəbiyyatdan geniş istifadə olunmasını təmin etmək;

ictimai-siyasi hazırlıq üzrə qrup rəhbərlərinin, onların köməkçilərinin nəzəri və metodik hazırlığını, bölmə fəallarının seçilməsini, yerləşdirilməsini, tərbiyəsini və hazırlığını təşkil etmək;

zabitlərin, gizirlərin, miçmanların tərbiyə işlərinə rəhbərlik etmək; onlarda işgüzarlıq və yüksək mənəvi keyfiyyətlər formalaşdırmaq; zabitlərlə şəxsən tərbiyə işləri aparmaq və onların ictimai-siyasi hazırlığına rəhbərlik etmək; zabitlərin, gizirlərin, miçmanların seçilməsində, yerləşdirilməsində, attestasiyasında, hərbi təhsil müəssisələrinə namizədlərin seçilməsində iştirak etmək; zabitlərə, gizirlərə, miçmanlara ictimai-siyasi və tərbiyə işləri aparmaq təcrübəsini öyrətmək; ^[3]

şəxsi heyətin sağlamlığının, qidalanmasının, maddi-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılmasına qayğı göstərmək; hərbi qulluqçuların, onların ailə üzvlərinin, fəhlə və qulluqçuların sosial-hüquqi müdafiəsini, ehtiyac və tələblərinin ödənilməsinin təmin olunmasını təşkil etmək;

şəxsi heyətin tərbiyə və sosial-hüquqi məsələlərinin həlli məqsədi ilə yerli hakimiyyət orqanları, yaradıcılıq ittifaqları, xeyriyyə cəmiyyətləri və dini təşkilatlarla əlaqə yaratmaq; əhali arasında, xüsusən gənclərlə hərbi vətənpərvərlik tərbiyəsi işlərində yerli hakimiyyət və tədris orqanlarına yaxından kömək göstərmək;

alayın (briqadanın) klub və kitabxanasının fəaliyyətini təşkil etmək; onların apardıqları tədbirlərin yüksək peşəkarlıq səviyyəsində keçirilməsini və bu tədbirlərə şəxsi heyətin böyük əksəriyyətinin cəlb olunmasını təşkil etmək, texniki-təbliğat vasitələrindən və digər mədəni-maarif əmlakından düzgün istifadə olunmasını, onların vaxtlı-vaxtında alınıb gətirilməsini və təmir edilməsini təşkil etmək;

tərbiyə işinin təşkili, şəxsi heyətin mənəvi, psixoloji vəziyyəti, hərbi intizamı və bu sahədə keçirilən tədbirlər haqqında alay (briqada) komandirinə və birləşmə komandirinin tərbiyə işləri üzrə müavininə məlumat vermək.

 

Alay (briqada) qərargahı rəisi

 

70. Alay (briqada) qərargahı rəisi sülh və müharibə dövründə:

alay (briqada) bölmələrinin idarə olunmasının təşkilinə və saxlanmasına; alayın (briqadanın) döyüşə və səfərbərliyə hazırlığına; alayın (briqadanın) döyüş və ictimai-siyasi hazırlığının planlaşdırılmasına; qərargahın və alayın (briqadanın) idarə edilməsini təmin edən bölmələrin hazırlanmasına; qərargahın və bilavasitə ona tabe olan bölmələrin şəxsi heyətinin hərbi intizamına və tərbiyəsinə; alayın (briqadanın) şəxsi heyətinin, silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatının uçotunun vəziyyətinə cavabdehdir.

Qərargah rəisi alay (briqada) komandirinə tabedir, onun birinci müavinidir. O, alayın (briqadanın) bütün şəxsi heyətinin birbaşa rəisidir.

Qərargah rəisi alay (briqada) komandirinin qərarlarını həyata keçirərkən, zəruri hallarda alay (briqada) komandiri adından tabeliyində olanlara sərəncamlar (əmrlər) vermək hüququna malikdir. Bu sərəncamların (əmrlərin) ən əhəmiyyətliləri haqqında o, alay (briqada) komandirinə məlumat verməlidir.

71. Alay (briqada) qərargahı rəisinin vəzifəsidir:

qərargahın işini təşkil edib ona gündəlik rəhbərlik etmək; qoşun və xidmət növləri rəislərinin işlərini əlaqələndirmək;

alay (briqada) bölmələrindəki həqiqi vəziyyəti və durumu, həmçinin onlara verilmiş tapşırıqların yerinə yetirilməsinin gedişindən daim xəbərdar olmaq;

alay (briqada) komandirinin göstərişi ilə alayın (briqadanın) döyüş və ictimai-siyasi hazırlıq planını işləyib hazırlamaq, onun yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək;

səfərbərlik planını işləyib hazırlamaq və bu işi görməyə icazə verilmiş şəxslərin səfərbərlik işinə rəhbərlik etmək;

alay (briqada) komandirinə bilavasitə tabe olan vəzifəli şəxslər və qərargah zabitləri ilə bölmələrin və xidmətlərin vəziyyətini yoxlama planını işləyib hazırlamaq;

alayda (briqadada) rabitəni təşkil etmək və alayın (briqadanın) şəxsi heyəti tərəfindən gizli idarəetmə tələblərinin həyata keçirilməsinə nəzarət etmək;

alay (briqada) komandirinin və böyük komandirlərin (rəislərin) verdikləri bütün əmr və sərəncamların bölmə və xidmətlərə düzgün və vaxtında çatdırılmasını, onların icrasının yoxlanmasını təşkil etmək; ən vacib sərəncamları şəxsən çatdırmaq və icrasını yoxlamaq;

alay (briqada) qərargahı zabitləri ilə məşğələlər aparmaq, tabor qərargahlarının və alayı (briqadanı) idarəetmə bölmələrinin hazırlığına rəhbərlik etmək, həmçinin alayın (briqadanın) rabitə vasitələrinin vəziyyətini və döyüşə hazırlığını yoxlamaq;

zabitlərin, gizirlərin, bölmələrin başçavuşlarının, həmçinin qərargahdakı bütün çavuşların və qərargaha bilavasitə tabe olan bölmələrin işgüzarlığını və mənəvi keyfiyyətlərini bilmək;

alaya (briqadaya) yeni gələn hərbi qulluqçuları bölmələr arasında bölüşdürmək;

alay (briqada) bölmələrinin döyüş və ictimai-siyasi hazırlığının uçotunu aparmaq;

alayın (briqadanın) Döyüş Bayrağının, vımpellərinin və onların sənədlərinin düzgün mühafizəsini və saxlanmasını təşkil etmək;

alayda (briqadada) qarovul xidmətinin və daxili xidmətin hazırlanmasının yerinə yetirilməsini təşkil etmək və ona nəzarət etmək;

alayda (briqadada) olan şəxsi heyətin sayını, silahın, döyüş texnikasının və digər texnikanın, döyüş sursatlarının, yanacağın və başqa maddi vasitələrin sayını və onların vəziyyətini həmişə bilmək, həmçinin onların gündəlik uçotunun aparılmasına rəhbərlik etmək;

naryada getməzdən qabaq alay (briqada) növbətçisinə, nəzarət-buraxılış məntəqəsi növbətçisinə və alay (briqada) qərargahı növbətçisinə, həmçinin ezamiyyətə gedən bölmə komandirlərinə (komanda rəislərinə) təlimat vermək və bu bölmələrin (komandaların) zəruri olan hər şeylə təmin olunmasını yoxlamaq;

yuxarı qərargaha lazımi məlumatı vaxtında vermək;

alayın (briqadanın) tarixi formulyarını aparmaq;

bilavasitə tabeliyində olan bölmələrdə silahların, döyüş texnikasının və digər texnikanın, cihazların, rabitə vasitələrinin və əmlakın sayını, onların vəziyyətini və saxlanma qaydalarına əməl edilməsinin üç ayda bir dəfədən az olmayaraq yoxlanmasını təşkil etmək.