Azərbaycan demokratik respublikasi
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏKBƏRAĞA ġEYXÜLĠSLAMOV
- ƏHMƏDBƏY PEPĠNOV
76
Odlar yurdu, № 22, noyabr, 1988.
Dövrünün tanınmış siyasi və ictimai xadimi Əkbərağa İbrahim oğlu Şeyxülislamov 1891-ci ildə İrəvan şəhərində anadan olmuşdur. Orta təhsilini İrəvan gimnaziyasında başa vurduqdan sonra 1912-ci ildə Peterburq Yol Mühəndisliyi İnstitutuna daxil olmuşdur.
1917-ci ildə Rusiyada fevral – burjua inqilabı baş verdi. Gənc Əkbərağa yaranmış siyasi vəziyyətlə əlaqədar olaraq institutda bütün dərs kursunu başa vurduğuna baxmayaraq, ali məktəbi bitirmək haqqında diplomu almadan vətənə qayıtmalı oldu.
1918-ci ilin fevralında Ə. Şeyxülislamov Zaqafqaziya seyminin üzvü seçilmişdir. O, həmin il fevralın 28-də seym tərəfindən təsdiq olunmuş müsəlman fraksiyasının tərkibindəki ―Hümmət‖ (menşevik) partiyasına daxil idi. Ə. Şeyxülislamov Zaqafqaziya seymi tərəfindən Türkiyə höküməti ilə sülh danışıqları aparmaq üçün 1918-ci il martın 1-də yaradılmış nümayəndə heyətinin tərkibinə daxil idi. O, həmçinin Zaqafqaziya hökümətində daxili işlər nazirinin müavini vəzifəsini icra etmişdir.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. Əkbərağa Şeyxüslislamov bitərəf F.Xoyskinin təşkil etdiyi birinci kabinədə torpaq və əmək naziri vəzifəsini tutmuşdur. Həmin il iyunun 17-də kabinə bütövlüklə istefaya çıxdığı üçün tutduğu vəzifəni tərk etmişdir. Ə. Şeyxülislamov 1918-ci il dekabrın 7-də Bakıda təntənəli surətdə açılmış Azərbaycan parlamentinə üzv seçilmişdir. O. parlamentdə sosialist fraksiyasının tərkibinə daxil idi. Ə. Şeyxülislamov parlamentin açılışında daxil olduğu fraksiyanın adından hərarətli nitq söyləmişdir.
Ə. Şüyxülislamov 1918-ci il dekabrın 12-də Bakıda keçirilmiş siyasi partiyaların Demokratik müşavirəsində ―Hümmət‖ (menşevik) partiyası adından www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
77
çıxış edərək sosialistlərin hökümət tərkibinə daxil olmasını tələb etmişdir. O, görkəmli siyasi və ictimai xadim Əlimərdanbəy Topçubaşovun (1862 - 1934) rəhbərliyi altında Azərbaycan respublikası nümayəndəliyinin tərkibində 1919-cu ildə açılacaq Versal sülh konfransında iştirak etmək üçün Parisə yola düşmüşdür. Nümayəndəlik İstanbul, Neapol və Roma şəhərlərindən keçərək, 1919-cu ilin martında çətinliklə Parisə gəlmişdir. Azərbaycan nümayəndəliyinin konfrans ərəfəsində burada çap etdirdiyi kitablar böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Fransızca buraxılmış ―Qafqaz Azərbaycanı respublikası‖ kitabı Qərbi Avropa dillərində xalqımız və torpağımız haqqında ilk məlumat idi. Bundan başqa ―Qafqaz Azərbaycanı respublikasının Paris sülh konfransına memorandumu‖ (ingiliscə və fransızca), nümayəndəliyin məsləhətçisi Ceyhun Hacıbəylinin (1891 - 1962) ―İlk müsəlman respublikası Azərbaycan‖ (fransızca) kitabları da nəşr olunmuşdur. Həmin kitablarda və digər yazılarda milli dövlət ―Azərbaycan Demokratik Respublikası‖ adı altında sabitləşmişdir.
Əkbərağa Şeyxülislamov 20-ci illərdə Parisdə Azərbaycandan II İnternasionalın üzvü olmuşdur. Onun ikinci dünya müharibəsinə qədər Parisdə rusca nəşr olunan ―Azərbaycan‖ (№ 2) jurnalında çıxmış ―Azərbaycan necə quruldu‖ adlı məqaləsi xalqımızın tarixini öyrənmək üçün çox qiymətlidir. Bu yazıda 1918-ci ilin 26- 28 may günlərində baş vermiş tarixi hadisələrin gedişi müfəssəl işıqlandırılmışdır. Buna görə də həmin məqalə Ankarada nəşr olunan ―Mücahid‖ (№ 49 – 50, 1962) jurnalında yenidən çap edilmişdir.
yaxınlığındakı müsəlman qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur.
Öz dövrünün görkəmli siyasi və ivtimai xadimi Mustafa bəy Vəkilov (1896 - 1965) Ceyhun bəy Hacıbəylinin dəfnində iştirak edərkən Ə. Şeyxülislamovun qəbrini də ziyarət etmişdir. O, Ceyhunbəyin vəfatının ildönümü münasibətilə ―Mücahid‖ (№ 53 – 54, 1963) jurnalında çap etdirdiyi ―Parisdə bir məzar daha‖ adlı məqaləsində yazmışdır: ―Bir az o tərəfdə Əkbərağa Şeyxülislamov yatır. Yurdunun qurtuluşu uğrunda gənc yaşlarından bəri bir çox məşəqqətlərə köks gərmiş cəfakeş, idealist Əkbərağa‖
Bu yaxınlarda Ə. Şeyxülislamovun foto – şəklini axtarıb tapan və onun ölüm ilini dəqiqləşdirib bu sətirlərin müəllifinə yazan YUNESKO –nun əməkdaşı, həmyerlimiz Ramiz Abutalıbova dərin minnətdarlığımızı bildiririk. Mövsüm Əliyev. www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
78
Odlar yurdu, № 15, (446) avqust 1989.
Əhmədbəy Ömər oğlu Pepinov 1893-cü ildə Gürcüstanın Axalkalaki mahalının Bolazur kəndində anadan olmuşdur. O, ―Molla Nəsrəddin‖ jurnalının banilərindən biri görkəmli Azərbaycan jurnalisti və ictimai xadimi Ömər Faiq Nemanzadənin (1872 - 1938) bacısı oğludur. Ərəb – fars dilində yazıb oxumağı da Əhmədbəy dayısından öyrənmişdir. Tiflis gimnaziyasında təhsil aldığı illərdə Cəlil Məmmədquluzadənin (1866 - 1932) ailəsi ilə yaxınlıq etmişdir. 1913-cü ildə Ə.Pepinov Moskva Universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olmuş və eyni vaxtda iqtisadiyyat fakültəsində də oxumuşdur. O, Moskvadan ―Aşıq söz‖ qəzetinə məqalələr yazaraq“Axalkaləkili Əhməd Cövdət”imzası ilə çap etdirmiş, azərbaycanlı tələbələrin təşkil etdiyi ―Azərbaycan həmyerlilər təşkilatının‖ əsas rəhbərlərindən biri olmuşdur. Ə.Pepinovun yaxından iştarakı ilə tələbələr Moskvada ―Azərbaycan etnoqrafik konsert gecələri‖ və bir çox mədəni tədbirlər həyata keçirmişlər.
Ə. Pepinov ali təhsilini başa çatdırıb 1918-ci ilin əvvəllində Bakıya qayıtdı və Zaqafqaziyada baş verən siyasi hadisələrdə yaxından iştirak etməyə başladı. Həmin il fevralın 28-də Zaqafqaziya Seymi tərəfindən təsdiq olunmuş müsəlman fraksiyasında o, ―Müsəlman sosialist blokuna‖ daxil idi.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. Həmin ilin yayında Azərbaycan Milli Şurasının sədri M. Ə. Rəsulzadənin (1884 - 1955) rəhbərliyi altında Türkiyə höküməti ilə dostluq münasibətləri yaratmaq üçün İstanbula yola düşən nümayəndə heyətinin tərkibinə Ə. Pepinov da daxil idi. O, 19178-ci il dekabrın 7-də Bakıda təntənəli surətdə açılmış Azərbaycan parlamentinə üzv seçilmişdir. Bir az sonra isə Ə. Pepinov parlamentin katibi vəzifəsini icra etmişdir. Həmin dövrdə o, Azərbaycan parlamentinin sədri vəzifəsini icra edən Həsənbəy Ağayevin (1875 - 1920) qızı, sonralar isə ilk azərbaycanlı qadın musiqişünası olan X.Ağayeva ilə evlənmişdir.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|