73
H.Şahtaxtinskinin (1880- 1943) yerinə maarif və dini etiqad naziri təyin olunmuş,
25 gün sonra – martın 30-da bütün kabinə ilə birlikdə istefaya çıxmışdır.
1920-ci il aprelin 27-də baş verən hadisələrdən sonra N.Şahsuvarov
Azərbaycan SSR xalq maarif komissiyasının müavini təyin olunmuşdur. O, həmin
dövrlərdə Bakıda pedaqoji, S.Ağamalıoğlu adına torpaq və geodeziya
texnikumlarında rus dilindən dərs demişdir. Sonralar isə Bakı Dövlət
Universitetində rus dili kafedrasının müdiri, Azərbaycan neft institutunda isə rus
dili müəllimi vəzifəsində işləmişdir.
1940-ci ildə həbs olunan və Krasnodar diyarına sürgünə göndərilən
Nurməmməd Şahsuvarov orada da öz ixtisası üzrə dərs demişdir. Üç il sonra –
1943-cü ildə sürgündən Bakıya qayıdan N. Şahsuvarov Azərbaycan Tibb
İnstitutunda rus dili kafedrasının müdiri və müəllimi işləmişdir. O, Azərbaycanda
rus dili sahəsində bir mütəxəssis kimi məşhur idi.
Öz dövrünün tanınmış şəxsiyyətlərindən biri olan Nurməmməd
Şahsuvarov 1958-ci il avqustun 11-də Bakıda vəfat etmişdir. Onu da qeyd etmək
lazımdır ki, o, öz vətənində Azərbaycan İstiqlal dövrünün həyatdan gedən son
naziri idi.
Mövsüm Əliyev.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə
hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
74
ƏBDÜLƏLĠ BƏY ƏMĠRCANOV
Odlar yurdu, № 24, dekabr 1989.
Dövrünün tanınmış siyasi və ictimai xadimi olan Əbdüləli bəy Əmircanov
Şirəli bəy oğlu 1870-ci ildə Şəkidə anadan olmuşdur. O, 1876 - 1883-cü illərdə
Şəki şəhər məktəbində oxumuş, sonra Tiflisdə Aleksandrovski Müəllimlər
İnstitutuna daxil olmuşdur. Əbdüləli bəy sonralar Azərbaycanın məşhur maarif
xadimləri kimi tanınmış S.M.Qənizadə (1866-1924), H.Mahmudbəyov (1864-
1928) və S.Əbrührəhmanbəyovla (1860 - 1922) birlikdə oxumuş və yaxındam
dostluq etmişdir.
1888-ci ildə təhsilini başa vuran Əbdüləli bəy Əmircanov Şəki şəhər
məktəbinə müəllim təyin olunmuşdur. Məktəbdə azərbaycanca dərs keçilməsi, rus
dilinin öyrədilməsi, tarix, coğrafiya, təbiətşünaslıq və riyaziyyatın tədrisi sahəsində
onun xidmətləri böyükdür.
Ə. Əmircanov XIX əsrin sonlarında Lənkərana köçmüş, müəllim işləmiş,
görkəmli maarifçi Teymur bəy Bayraməlibəyovla (1862 - 1937) birlikdə bir çox
mədəni – maarif tədbirlərini həyata keçirmişdir. O, həmin şəhərdə də ailə
qurmuşdur.
XX əsrin əvvəllərində Bakıya köçən Əmircanov şəhərin rus – azərbaycan
məktəblərində dərs deməklə yanaşı, dövlət idarələrində və müxtəlif şirkətlərdə
mühasib vəzifələrində də işləmişdir. O, Bakıda bir sıra mədəni – maarif
cəmiyyətlərinin I (1906-cı il) və II (1907-ci il) qurultaylarında yaxından iştirak
etmişdir.
1917-ci ildə Rusiyada fevral – burjua inqilabı baş verdi. Ə. Əmircanov
siyasi hadisələrə qoşuldu. 1918-ci il martın 18-dən 22-dək Bakıda cəbhədən
qayıdan nizami erməni əsgəri birlikləri 30 minə yaxın azərbaycanlını qırdı. Onlar
S. Şaumyanın göstərişi ilə Bakı Sovetinin qoşunu tərkibinə daxil edilmişdilər.
Şəhərdə bu qırğının qarşısını almağa çalışanlardan biri də Ə.Əmircanov idi. O,
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə
hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
75
martın 27-də yaranmış Milli müsəlman Şurası Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsinin
üzvü idi.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu.
Bitərəf Ə.Əmircanov Azərbaycan Respublikası nazirlər şurasının sədri Fətəlixan
Xoyskinin (1875 - 1920) təşkil etdiyi II hökümət kabinəsində (17. VII. 1918)
maliyyə naziri təyin olundu. Onun rəhbərliyi altında Azərbaycan hökümət bankı
fəaliyyətə başlamışdır.
Bakı 15. IX. 1918-ci ildə oyuncaq Sentrokaspi diktaturası qüvvələrindən
təmizləndikdən sonra, Azərbaycan respublikası höküməti Gəncədən Bakıya
köçmüş və Ə. Əmircanov öz vəzifəsini burada icra etmişdir. Həmin il oktyabrın 6-
da hökümət kabinəsində bəzi dəyişikliklərlə əlaqədar Ə. Əmircanov öz
vəzifəsindən azad olunmuş, həmin gündən dövlət nəzarətçisi vəzifəsini tutmuşdur.
Ə. Əmircanov 1918-ci il dekabrın 7-də Bakıda təntənəli sürətdə açılmış
Azərbaycan parlamentinə üzv seçilmişdir. O, parlamentdə bitərəflər qrupuna daxil
idi.
1918-ci ilin dekabrında F.Xoyskinin kabinəsi istefaya çıxdığı üçün Ə.
Əmircanov tutduğu vəzifəni tərk etmişdir.
1919-cu ilin ortalarında xarici ölkələrlə ticarət əlaqələri yaratmaq üçün Ə.
Əmircanovun yaxından iştirakı ilə Bakıda ―Dəyanət‖ şirkəti yaradılmışdır. Həmin
dövrdə Bakıda həyata keçirilən bir sıra mədəni – maarif tədbirlərinin
təşkilatçılarından biri də Ə. Əmircanov idi.
1920-ci il aprelin 27-də baş verən hadisələrdən sonra Ə. Əmircanov
Azərbaycanı tərk edərək İstanbula köçmüş və 1948-ci ildə orada vəfat etmişdir.
Mövsüm Əliyev.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali
məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları