Azərbaycan demokratik respublikasi
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ASLANBƏY SƏFĠKÜRDSKĠ
- NURMƏMMƏDBƏY ġAHSUVAROV
70
Aslanbəy Ağalar oğlu Səfikürdski 1880-ci ildə Gəncə qəzasının Səfikürd kəndində doğulmuşdur. Orta təhsilini Gəncə klassik gimnaziyasında aldıqdan sonra o. Peterburq universitetinin hüquq fakultəsinə daxil olmuşdur. Peterburq həyatı A.Səfikürdskinin bir ziyalı kimi formalaşmasında böyük rol oynamışdır. O, burada azərbaycanlı tələbələrin təşkil etdiyi həmyerlilər təşkilatının üzvü olmuşdur. Aslanbəy ali təhsilini başa çatdıraraq 1905-ci ildə Gəncəyə qayıtmışdır. O, tezliklə Gəncədə ―Müsəlman xeyriyyə cəmiyyətinin‖ rəhbərlərindən biri, həmçinin ―aktyorlar cəmiyyəti‖nin sədri olmuşdur. 1915-ci ildə Peterburq universitetinin professoru Boduen – de Kurtilin sədrliyi altında Kiyevdə ölkənin qeyri –rus millətlərinin qurultayı keçirilmişdir. Qurultayda Azərbaycandan Qasımbəy Əmircanov və Aslanbəy Səfikürdski nümayəndə kimi iştirak etmişlər. İlk dəfə olaraq bu qurultayda ―Azərbaycan muxtariyyəti‖ haqqında məsələ qaldırılmışdır. 1919-cu ildə A.Səfikürdski bu münasibətlə yazmışdır: ―O vaxr elan olunmuşdur ki, Azərbaycanda məskun olan xalqlar tam muxtariyyət almalıdırlar. Qurultayda iştirak edən Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələri də bu cür nöqteyi – nəzərdən dayanmışlar. Onda Qafqaz xalqları arasında sərhədlər barədə indikinə nisbətən mübahisə və fikir ayrılığı az idi. O vaxt bildirilmişdir ki, Azərbaycan bütün Bakı və Yelizavetpol (Gəncə) quberniyalarını, Zaqatala dairəsini, İrəvan və Tiflis quberniyalarının bir hissələrini əhatə etməlidir ki, Azərbaycan türkləri ilə məskundur. Gürcüstan və Ermənistan nümayəndələri buna etiraz etmirdilər. Hal – hazırda isə, təəssüf ki, bu məsələdə razılıq yoxdur‖ (―Azərbaycan‖ № 110, 28.5.1919).
A. Səfikürdski müxtəlif illərdə Gəncə və Şuşanın qəza məhkəmələrində iş kəsmək üzrə andçı – müvəkkil vəzifəsini icra etmişdir.
1917-ci ildə Rusiyada fevraql – burjua inqilabı baş verdi. A.Səfikürdski həmin ilin martında yaranmış Gəncə qəza icraiyyə komitəsinin tərkibinə seçilmişdir.
1918-ci il fevralın 28-də Zaqafqaziya seymi tərəfindən təsdiq olunmuş müsəlman fraksiyasında A.Səfikürdski ―Müsəlman sosialist blokuna‖ daxil idi. www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 71
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. A.Səfikürdski dekabrın 7-də Bakıda açılmış Azərbaycan parlamentinə üzv seçilmişdir. O, ADR nazirlər şurasının sədri F. Xoyskinin təşkil etdiyi üçüncü hökümət kabinəsində (26. XII. 1918) poçt – teleqraf və əmək naziri təyin olunmuşdur. A. Səfikürdskinin həmin dövrdə Azərbaycanda bərbad hala düşmüş poçt və teleqraf sahəsinin nizama salınmasında xidmətləri diqqətəlayiqdir. Onun fəhlələrlə və sahibkarlar arasında əmək haqqı müqaviləsinin bağlanması və buna ciddi nəzarət edilməsi işində rolu böyük olmuşdur.
1919-cu il martın əvvəllərində F.Xoyskinin kabinəsi istefaya çıxdığı üçün A.Səfikürdski tutduğu vəzifəni tərk etmiş, Nəsibbəy Yusifbəylinin 1919-cu il martın 14-də təşkil etdiyi kabinədə ədliyyə və əmək naziri təyin olunmuşdur. Onun göstərişi ilə nazirliyin nəzdində Azərbaycanda ilk dəfə olaraq hüquq elmi üzrə mükəmməl kitabxanın təşkilinə başlanmışdır.
1920-ci il aprelin 27-də baş verən hadisələr vaxtı A.Səfikürdskinin də daxil olduğu ADR –in xüsusi nümayəndə heyəti bolşeviklərlə hakimiyyət haqqında danışıqlar aparmışdır. Danışıqlarda A.Səfikürdski təslimçi mövqeyi tutmuşdur. Həmin gün baş vermiş tarixi hadisələrdən sonra A.Səfikürdski respublika ədliyyə komissarının müavini və ―Azərneft‖ birliyində hüquq işləri üzrə məsləhətçi işləmişdir. O,1937-ci il oktyabrın 15-də Bakı şəhərində ağır xəstəlikdən sonra vəfat etmişdir. M.Əlioğlu.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
72
Odlar yurdu, № 4, fevral, 1990. Öz dövrünün tanınmış şəxsiyyətlərindən biri olan Nurməmməd bəy Şahsuvarov Ədilxan oğlu 1883-cü ildə Azərbaycanın Laçın rayonunun Minkənd kəndində doğulmuşdur. O, ibtidai təhsilini kənd məktəbində alaraq, 1889- 1903-cü illərdə Qori müəllimlər seminariyasında oxumuşdur. H. Şahsuvarov bir müddət Gəncədə rus dili müəllimi işlədikdən sonra Tiflis Aleksandr Müəllimlər İnstitutuna daxil olmuş və oranı 1912-ci ildə bitirmişdir. O, həmin il Kiyev universitetinin hüquq fakültəsinə daxil olmuş və həmin ali məktəbi ekstern yolu 1915-ci ildə başa vurmuşdur. Dağıstan vilayəti xalq təhsili idarəsi üzrə Teymurxanşura şəhərinə inspektor təyin edilmişdir.
1917-ci ildə Rusiyada fevral – burjua inqilabı baş verdi. Bitərəf Nurməmmədbəy Şahsuvarov siyasi hadisələrdə yaxından iştirak etməyə başladı. 1918-ci ilin yayında Şimali Qafqazda yaşayan xalqların milli – azadlıq hərəkatı nəticəsində Dağlılar Respublikası yaradıldı. N.Şahsuvarov həmin respublikanın xalq maarif naziri təyin olundu.
1919-cu il iyunun əvvəlində Bakıya gələn N.Şahsuvarov Azərbaycan Demokratik Respublikası nazirlər şurasının sədri N.Yusifbəylinin təşkil etdiyi birinci hökümət kabinəsində maarif nazirinin müavini vəzifəsini icra etməyə başlamışdır. (―Azərbaycan‖ 3. 6. 1919, № 113). O, həmin dövrdə Azərbaycanın şəhər və kəndlərində ana dilində məktəb və seminariyaların açılmasına və digər mütərəqqi tədbirlərin həyata keçirilməsinə böyük əmək sərf etmişdir. Azərbaycanın ilk ali məktəbi Bakı Dövlət Universitetinin təşkilində də N.Şahsuvarovun xidmətini qeyd etmək lazımdır.
―İttihad‖ partiyasının üzvü N. Şahsuvarov nazirlər şurasının sədri N.Yusifbəylinin II hökümət kabinəsində 1920-ci il martın 5-də istefaya çıxan www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|