Azərbaycan demokratik respublikasi

61 

 

açılmış  Azərbaycan  parlamentinə  üzv  seçilmişdir.  O,  parlamentdə  ―Müsavat‖ 

fraksiyasının tərkibinə daxil idi.    

 

 

 

 

 

 Nərimanbəy  Nərimanbəyli  Azərbaycan  Respublikası  nazirlər  şurasının 

sədri  Nəsibbəy  Yusifbəylinin  (1881-  1920)  təşkil  etdiyi  kabinədə  (14.  IV.  1919) 

dövlət  nəzarətçisi  vəzifəsini  icra  etmişdir.  Həmin  ilin  dekabrın  ortalarında 

N.Nərimanbəyli tutduğu vəzifəni tərk etmişdir.  

 

 

 

 

N.Nərianbəyli  bir  ictimai  xadim  kimi  həmin  dövrdə  Bakıda  həyata 

keçirilən bir bir çox mədəni tədbirlərin fəal iştirakçısı olmuşdur.  

 

 

1920-i  il  aprelin  27-də  baş  verən  hadisələrdən  sonra  Nərimanbəy 

Nərimanbəyli müxtəlif idarələrdə hüquq məsləhətçisi olmuş, lakin təqiblərə məruz 

qalaraq işdən çıxarılmış və öz sahəsində vəkil işləmişdir.  

 

 

 

Öz dövrünün taınmış siyasi və ictimai xadimi Nərimanbəy Nərimanbəyli 

1937-ci ildə Stalin repressiyası nəticəsində həlak olmuşdur.    

 

  

 

 

 

 

Mövsüm Əliyev 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

www.onlinekurs.az     Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə 

hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları

---

62 

 

 

 

 

 

BEHBUDAĞA CAVANġĠR 

 

Odlar yurdu, № 12 iyun 1989. 

 

 

Behbudağa  Azad  oğlu  Cavanşir  1886-ci  ildə    Tərtər  nahiyəsinin  Azad 

Qaraqoyunlu  kəndində  anadan  olmuşdur.  O,  orta  təhsilini  Tiflis  real  məktəbində 

almış,  sonra  dünyada  ilk  ali  –  texniki  məktəb  olan  Frayberq  Dağ  –  mədən 

Akademiyasını  (Almaniya)  bitirmişdir.  O,  bu  akademiyanın  ilk  azərbaycanlı 

məzunudur. Behbudağa Cavanşir Almaniyadan İngiltərəyə gedərək təkmilləşdirmə 

kurslarında  oxumuşdur.  Qərbi  Avropadakı  həyatı  onun  bir  siyasi  və  bir  ictimai 

xadim  kimi  formalaşmasına  təsir  etmişdir.  B.Cavanşir  alman,  ingilis,  fransız,  rus 

və  gürcü  dillərini  mükəmməl  bilmişdir.  Erməni  dilini  isə  Bakı  kommunasının 

rəhbəri  S.Şaumyandan  öyrənmişdir.  O,  dəfələrlə  S.Şaumyanı  işə  düzəltmiş, 

sürgünlərdən  və  qazamatlardan  qurtarmışdır.  Bu  haqda  çoxlu  tarixi  sənəd  var. 

(Bax: Dubinskiy – Muxadze, ―Şaumyan‖, Moskva. 1986, səh. 13. 108.) 

 

1916 –cı ildə Azərbaycana qayıdan B.Cavanşir Bakı neft müəssisələrində 

baş  mühəndis  vəzifələrində  çalışmışdır.  Doğma  xalqının  maariflənməsi  uğrunda 

mübarizə  aparan  B.  Cavanşir  tezliklə  ―Müsəlman  xeyriyyə  cəmiyyətinin‖ 

rəhbərliyinə  seçilmişdir.  Onun  coşğun  fəaliyyəti  çar  xəfiyyələri  tərəfindən  ciddi 

izlənilirdi. 1920-ci ildə Bakıda rusca çapdan çıxmış ―Zaqafqaziyada rus siyasətinə 

dair  sənədlər‖  kitabında  (onun  digər  adı  ―Qara  kitabdır‖)  bu  barədə  məlumat 

vardır. (səh. 25 və 28). Oradan aydın olur ki, B.Cavanşir Ə.Ağayevin 1905-ci ildə 

gizli şəkildə yaratdığı‖Difai‖ partiyasının Mərkəzi Komitəsinə daxil idi. O, ―Nicat‖ 

cəmiyyətinin  və  ―Rus  texniki  cəmiyyətinin‖  Bakı  şöbəsinin  üzvü  seçilmişdir. 

Texniki cəmiyyətin elmi əsərlərində B.Cavanşirin xeyli məqaləsi çap olunmuşdur. 

 

B.Cavanşir  fevral  –  burjua  inqilabından  sonra  yaranmış  Milli  Müsəlman 

Şurası Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsinin tərkibinə seçildi.  

 

 

 

1918    -  ci  il  martın  18-dən  22-dək  S.Şaumyanın  başçılığı  altında 

bolşeviklər  tərəfindən  milli  məsələnin  düzgün  qoyulmaması  nəticəsində  meydana 

çıxan qırğında otuz minə yaxın azərbaycanlı həlak olmuşdu. Bu qırğının qabağını 

almağa çalışanlardan biri də B.Cavanşir idi. O, barışıq komitəsinin üzvü idi.  

 

B.Cavanşir  1918  –ci  ildə  iyunun  17  –də  Gəncədə  F.X.Xoyskinin  təşkil 

etdiyi  ikinci  hökümət  kabinəsində  daxili  işlər  naziri  vəzifəsini  tutmuşdur.  Onun 

müavini  general  –  mayor  Sadıxbəy  Ağabəyov  idi.  Onlar  Bakıda,  İçərişəhərdə 

podpolkovnik  Şükürbəy  Yüzbaşinskinin  rəisliyi  altında  polis  məmurları 

(qorodovoy) məktəbinin açılmasına ciddi diqqət yetirirdilər.    

 

www.onlinekurs.az     Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, 

Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları

---

63 

 

 

Həmin  il  oktyabrın  6-da  hökümət  kabinəsində  bəzi  dəyişikliklərlə 

əlaqədar B.Cavanşir eyni zamanda  ticarət  və  sənaye  nazirliyini də  idarə  etmişdir. 

O,  yerli  sənayenin  inkişaf  etdirilməsinə  və  Azərbaycanın  xarici  ölkələrlə  ticarət 

əlaqələrinin yaradılmasına ciddi səy göstərmişdir.    

 

 

 

Bitərəf  B.Cavanşir  Azərbaycan  parlamentinə  üzv  seçilmişdir.  Həmin  ilin 

dekabrında  F.Xoyskinin  kabinəsi  istefaya  çıxdığı  üçün  B.Cavanşir  tutduğu 

vəzifələri tərk etmişdir.    

 

 

 

 

 

 

1919-cu ildə xarici ölkələrlə ticarət əlaqələri yaratmaq üçün B.Cavanşirin 

yaxından  iştirakı  ilə  Bakıda  ―Dəyanət‖  şirkəti  yaradılmışdır.  1918  –  1920  –ci 

illərdə Bakıda təntənəli ―Azərbaycan gecələri‖ konsertinin və bir çox cəmiyyətlərin 

təşkili onun adı ilə bağlıdır.   

 

 

 

 

 

 

1920-ci  il  aprelin  27-də  baş  verən  hadisələrdən  sonra  B.Cavanşir  neft 

sənayesi sahəsində işləmişdir. Həmin ilin ilin axırında N.Nərimanov müasir neft – 

mədən avadanlığı almaq üçün onu Almaniyaya ezam etmişdir. B.Cavanşir yolüstü 

İstanbulda dayanaraq, o vaxt Malta adasında sürgündə olan həmyerlisi Əhmədbəy 

Ağayevin  evində  yaşamışdır.  Bir  gecə  evdən  bayıra  çıxıb  küçə  ilə  gedərkən 

arxadan  daşnaksütun  partiyasının  üzvü  Toplaqyan  tərəfindən  güllə  ilə 

öldürülmüşdür...  Ə.Ağayevin  oğlu  Səməd  Ağaoğlunun  (1909  -  1982)  ―Babamın 

arkadaşları‖  (İstanbul,  1957  səh.  133.)  kitabında  göstərildiyinə  görə,  bu  hadisə 

1921-ci  il  yanvarın  axırında  və  ya  fevralın  əvvəlində  baş  vermişdir.  Xalqımız  öz 

görkəmli oğullarından birini də belə itirmişdir...  

 

Mövsüm Əliyev  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

www.onlinekurs.az     Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, 

Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları

---