Azərbaycan demokratik respublikasi
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
82
ƏQDNAMƏ
Böyük Rusiya inqilabının cərəyanı ilə dövlət vücudunun ayrı – ayrı hissələrə ayrılması ilə, Zaqafqaziyanın rus orduları tərəfindən tərkinə mövcüb bir vəziyyəti – siyasiyyə hasil oldu. Kəndi qüvveyi – məxsusilərinə tərk olunan Zaqafqaziya millətləri müqəddəratlarının idarəsini bizzat kəndi əllərinə alaraq Zaqafqaziya Qoşma Xalq Cümhuriyyətini təsis etdilər. Və qayeyi siyasiyyənin inkişaf etməsi üzərinə gürcü milləti Zaqafqaziya Qoşma Cümhuriyyəti cüzindən çıxıb da müstəqil Gürcü Xalq Cümhuriyyəti təsisini səlah gördü.
təsviyyəsi üzündən hasil olan vəziyyəti hazirə siyasiyyə və məmləkət daxilində bulunan Azərbaycan dəxi bulunduğu xarici və daxili müşkülatdan çıxmaq üçün xüsusi bir dövlət təşkilatı qurmaq lüzumunu təqyin edir.
Buna binaən areyi – ümumiyyə ilə intixab olunan Azərbaycan Şurayi – Milliyyeyi – İslamiyyəsi bütün cəmaətə elan edir ki: 1.
Bu gündən etibarən Azərbaycan xalqı hakimiyyət həqqinə malik olduğu kimi, Cənubi – Şərqi Zaqafqaziyadan ibarət Azərbaycan dəxi kamil müstəqil bir dövlətdir.
2. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin şəkli idarəsi Xalq Cümhuriyyəti olaraq təqrir edilir.
3. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti bütün millətlər və bilaxəssə həmcuvar olduğu millət və dövlətlərlə münasibət hissinin təsisinə əzm edər.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 83
4. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti millət, məzhəb, sinif, silk və cins fərqi gözləmədən qələmrounda yaşayan bütün vətəndaşlarına hüquqi siyasiyyə və vətəniyyə təmin eylər.
5.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ərazisi daxilində yaşayan bilcümlə millətlərə sərbəstnamə inkişafları üçün geniş meydan buraxır.
6.
Məclisi – müəssisan toplanıncaya qədər Azərbaycan idarəsinin başında areyi – ümumiyyə ilə intixab olunmuş Şurayi – Milliyyəyə qarşı məsul höküməti - müvəqqətə durur.
Bu əqdnamə 1918 sənəsi mayis ayının 18-də Tiflisdə elan olunmuşdur.
―Azərbaycan‖ qəzeti, 4oktyabr, 1989-cu il.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 84
AZƏRBAYCAN VƏTƏNDAġLARINA HÖKÜMƏTĠN MÜRACĠƏTĠ
Azərbaycan vətəndaşları! Bir sənə bundan əqdəm məbuslarınızın rəyi və arzusu mocibincə, Azərbaycan xalqı müstəqil yaşayış təriqinə qədəm qoydu. 1919-ci il sənəsi mayın 28 – i Azərbaycan Cümhuriyyətinin milli bayramıdır. Öylə bir bayram ki, onun xatiri Ümumazərbaycan vətəndaşları üçün daima möhtərəm və müqəddəs sayılacaqdır. Çünki kəndi dövlətinizin milli bayrağı altında keçmiş olduğunuz bir sənəlik azad və zəhmətli həyatınız Azərbaycanın böylə tarixi bir günü olduğunu Sizə sözdən artıq izah edir. Siz çarizmin ən ağır tarixini keçirmisiniz. O, sizin ən gözəl həyatınızı, mədəniyyət və müqəddəs əməllərinizi ayaqları altında tapdamış və və məhv etmək istəmişdir. Biz hər bir hüquqdan və mədəni tərəqqiyyatdan və ən ibtidai siyasətdən belə məhrum olmuşduq. Bizim gözəl arzularımız qəti sürətdə əzilir və ayaqlar altına alınırdı. Sizin nəzərlərinizdən bolşevik hərc – mərcliyi, onun o mənhus dövrü keçmişdir. Kəndi evlərinizin talan və qarət edilib, uşaqlar və qadınlarımızın böyük fəlakət və müsibətlərə düşdüyünü və təhəmmül etdiyini gördünüz.
Qan dəryasında qutəvər olan Azərbaycan türk milləti kəndi müqəddəratını öhdəsinə alaraq, özbaşına buraxılmışdır.
O, mətanəti – qəlb və əzmi – qəti ilə istiqlalı düşünərək yaşayır. Və bilaxirə müstəqil və azad yaşamaq yolu arayıb, ona rəvan oldu. Öylə bir yol ki, onu ümumcahanın əzilmiş və döyülmüş millətləri tutmuşdu. Bu bir sənə ərz müddətində biz yorulmadan işlədik və bu işlədiyimiz ilə dövlətimizi möhkəmləndirərək, cəmaətimizin aşağı sinfinə milli dövlət təşkili hissini düşündürdük və göstərdik ki, cəmaət və millət məhbuslarının getdikləri yol doğru və xalqın azad fikir və məsləkidir. Bu az vaxt zərfində Azərbaycan türkləri kəndilərinin müstəqil və azad yaşamağa layiq olduqlarını gözəl surətdə göstərib və dövlət təşkilinə istedad və qabiliyyət yetirdiklərini isbat etdilər. Bunun sayəsində isə şimdi məmləkətdə insanı məmnun edəcək bir dərəcədə nizam və asayiş hökmfərmandır. Dövlətin fəaliyyəti isə bir dəqiqə də olsa, təxir etməyib haman hökümət işlərində davam etməkdədir.
İnqılabın bizə vermiş olduğu səmərəsi mühafizə edilmək ilə bərabər, indi Məclisi Məbusan seçkiləri ərəfəsindəsiniz. Bu məclisdə Azərbaycan milləti kəndi fikir və rəyini aşkar edəcəkdir. İstiqlaliyyəti müdafiə və mühafizə etmək www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
85
ümumazərbaycan xalqının müqəddəs vəzifəsidir.
Azərbaycan vətəndaşları! Təhlükə və təhdid hələ dəf olunmamışdır. Bizim üzərimizə qara buludlar gəlməkdədir. Bizim daxildəki hərəkatımız, nizam və asayışımız təmin edilər isə istiqlaliyyətimizi təhdid edən qüvvələrə yol verməz və rahat və azad yaşamağa malik olarsız.
Azərbaycan vətəndaçları! Mayın 28-də böyük və ümumi bir bayram hesab edilməlidir. Bu gündə bilafərq millət hər kəs özünü müsavi hüquqla Azərbaycan vətəndaşı hiss etməlidir. Bu gün ümumcahan millətlərinin ədalət üzrə olan və ixtiyaratının təmin edilən günlərindən bir gündür.
Azərbaycan millətinin ittihad vən ittifaqına istinad edərək və buna ümidini izhar etməklə hökümət Azərbaycan Cümhuriyyətinin ikinci sənəsinə qədəmnihad olur.
Ümumazərbaycan vətəndaşlarının qüvvə və müavinətinə ümid ilə hökümət onları dövlət bayramı ilə təbrik edir.
Nəsibbəy Yusifbəyli ―Azərbaycan‖ qəzeti, 4 oktyabr, 1989- cu il.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 86
AZƏRBAYCAN HÖKÜMƏTĠNĠN TƏRKĠBĠ
1.
2.
Hərbi nazir – X. Sultanov (müsavat). 3.
Xarici işlər naziri – M. H. Hacinski (bitərəf). 4.
Maliyyə və xalq maarifi naziri – N. Yusifbəyli (müsavat). 5.
Ədliyyə naziri – X. Xasməmmədov (müsavat). 6.
Ticarət və sənayə naziri – M. Y. Cəfərov (bitərəf, sonra - müsavat). 7.
Əkinçilik və əmək naziri – Ə. ġeyxülislamov (hümmət). 8.
Yollar, poçt və teleqraf naziri – X. Məlikaslanov (bitərəf). 9.
Dövlət müfəttişi – C. Hacinski (sosialist). II kabinə: 17. 06. 1918 – 07. 12. 1918. 1.
Nazirlər Şurasının sədri və ədliyyə naziri - F. Xoyski (bitərəf). 2.
Xarici işlər naziri – M. H. Hacinski (müsavat). 3.
Xalq maarifi və dini etiqad naziri - N. Yusifbəyli (müsavat). 4.
Daxili işlər naziri – B. CavanĢir (bitərəf). 5.
Əkinçilik naziri - X. Sultanov (müsavat). 6.
Səhiyyə və sosial təminat naziri – X. Rəfibəyli (bitərəf). 7.
Yollar naziri – X. Məlikaslanov (bitərəf). 8.
Ticarət və sənayə naziri – A. AĢurov (bitərəf). 9.
Maliyyə naziri – Ə. Əmircanov (bitərəf). 10.
Portfelsiz nazir – Ə. M. TopçubaĢov (bitərəf). 11.
12.
Portfelsiz nazir – X. Xasməmmədov (müsavat). www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
87
1. Nazirlər Şurasının sədri - F. Xoyski (bitərəf). 2. Ticarət, sənayə və daxili işlər naziri – B. CavanĢir (bitərəf). 3. Xarici işlər naziri – Ə. M. TopçubaĢov (bitərəf). 4. Maliyyə naziri – M. H. Hacinski (müsavat). 5. Xalq maarifi naziri - N. Yusifbəyli (müsavat). 6. Yollar naziri – X. Xasməmmədov (müsavat). 7. Əkinçilik naziri - X. Sultanov (müsavat). 8. Xalq səhiyyəsi naziri - X. Rəfibəyli (bitərəf).
1. Nazirlər Şurasının sədri və xarici işlər naziri - F. Xoyski (bitərəf). 2.
3.
Maliyyə naziri – Ġ. Protasov (Slavyan – Rus cəmiyyəti). 4.
Yollar naziri – X. Məlikaslanov (bitərəf). 5.
Ədliyyə naziri – T. Makinski (?). 6.
Maarif və dini etiqad naziri - N. Yusifbəyli (müsavat). 7.
Poçt və teleqraf və əmək naziri – A. Səfikürdinski (sosialist). 8.
Hərbi nazir – S, Mehmandarov (bitərəf). 9.
Sosial təminat naziri – M. Əsədullayev (bitərəf). 10.
Xalq səhiyyəsi naziri – Y. Gindes (Slavyan – Rus cəmiyyəti). 11.
Ticarət və sənaye naziri – M. Əsədullayev. 12.
Dövlət müfəttişi - M. H. Hacinski (16. 01. 1919 tarixindən – Ə. Həsənov). 13.
Ərzaq naziri – K. Lizqar (Slavyan – Rus cəmiyyəti). 14.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları
88
1.
Nazirlər Şurasının sədri və daxili işlər naziri - N. Yusifbəyli (müsavat). 2.
Maliyyə naziri – Ə. Həsənov (bitərəf). 3.
Ticarət və sənaye naziri – A. Əminov (bitərəf). 4.
Xarici işlər naziri- M. Y. Cəfərov (müsavat). 5.
Yollar naziri – X. Məlikaslanov (bitərəf). 6.
Poçt və teleqraf naziri – C. Hacinski (sosialist). 7.
Hərbi nazir – S. Mehmandarov (bitərəf). 8.
Sosial təminat naziri – V. Klenevski (Slavyan – Rus cəmiyyəti). 9.
Səhiyyə naziri – A. Dastakov (?). 10.
Maarif və dini etiqad naziri – R. Kaplanov (əhrar). 11.
12.
Portfelsiz nazir - X. Amaspur (daĢnaksutun) 13.
Dövlət müfəttişi – N. Nərimanbəyli (müsavat). 14.
Ədliyyə və əmək naziri – A. Səfikürdski (sosialist). 15.
Sonralar daxili işlər naziri – X. Xasməmmədov (müsavat).
V kabinə: 24. 12. 1919 – 01. 04. 1920. 1. Nazirlər Şurasının sədri - - N. Yusifbəyli (müsavat). 2. Xarici işlər naziri- F. Xoyski (bitərəf). 3. Hərbi nazir – S. Mehmandarov (bitərəf). 4. Daxili işlər naziri – M. H. Hacinski (18. 02. 1920 – ci ildən sonra M.
5. Ədliyyə naziri – X. Xasməmmədov (müsavat). 6. Maliyyə naziri – R. Kaplanov (əhrar). 7. Maarif və dini etaqd naziri – H. ġahtaxtinski (05. 03. 1920 –dən sonra H. ġahsuvarov, hər ikisi - Ġtihad). 8. Əmək və əkinçilik naziri – Ə. C. Pepinov (sosialist). www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 89
9. Yollar naziri, eyni zamanda ticarət, sənaye və ərzaq üzrə müvəqqəti nazir – X. Məlikaslanov (18. 02. 1920 –dən sonra ticarət, sənaye və ərzaq naziri – M.H.Hacinski). 10. Poçt və teleqraf naziri – C. Hacinski (sosialist). 11. İctimai təminat və səhiyyə naziri – M. Rəfiyev (müsavat). 12. Dövlət müfəttişi – H. Məmmədbəyov (ittihad).
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 90
Azərbaycan höküməti. Azərbaycan parlamenti. Ceyhun Hacıbəylinin arxivindən. Məmməd Əmin Rəsulzadə. Fətəlixan Xoyski. Nəsibbəy Yusifbəyli. Məmməd Yusif Cəfərov. Əliağa Şıxlinski. Səmədbəy Mehmandarov. Ceyhun Hacıbəyli. Əlimərdan bəy Topçubaşov. Mustafabəy Vəkilov. Həsənbəy Ağayev. Mirzə Əsədullayev. Xudadatbəy Rəfibəyov. Məmməd Həsən Hacinski. Nərimanbəy Nərimanbəyli. Behbudağa Cavanşir. Əliağa Həsənov. Camobəy Hacinski. Xudadatbəy Məlik – Aslanov. Aslanbəy Səfikürdski. Nurməmmədbəy Şahsuvarov. Əbdüləli bəy Əmircanov. Əkbərağa Şeyxülislamov. Əhmədbəy Pepinov. Həmidbəy Şahtaxtinski. Azərbaycan istiqlalının mübəyyin əqdnamə. Azərbaycan vətəndaşlarına hökümətin müraciəti. Azərbaycan hökümətinin tərkibi.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 91
Nəşriyyatın direktoru Ə. T. Əliyev. Mətbəənin direktoru F. V. Fətəliyev .
Rəssamı F. Əfəndiyev.
Bədii direktoru N. Rəhimov. Texniki redaktoru N. Şərifova.
Korrektoru A. Əhədova. Yığılmağa verilmiş 16. 04. 90. Çapa imzalanmış 22. 05. 90. FQ 10747. Kağız formatı 60x84 1 / 16. Mətbəə
kağızı № 1. Ədəbi qarnitur. Yüksək çap üsulu. Şərti ç/ v 5, 58. Rəngli şərti ç / v 592. Uçot nəşr v. 4, 76. Tirajı 20000. Sifariş № 550. Qiyməti 3 man.
Azərbaycan SSR Dövlət Mətbuat Komitəsi. ―Gənclik‖ nəşriyyatı Bakı, Hüsü Hacıyev küçəsi, 4. ―Çapçı‖ koperativi. 3 № -li Bakı kitab mətbəəsi. Bakı, Ə. Tağızadə küçəsi, 4.
www.onlinekurs.az Pulsuz hazırlıq kursları – Dövlət qulluğuna hazırlıq, Ali məktəblərə hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları 92
С о с т а в и т е л и В. АЛЛАХВЕРДИЕВ Ш. МЕХТИЕВ АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ДЕМОКРАТИЧЕСКАЯ РЕСПУБЛИКА
АЗЕРБАЙДЖАНСКОЕ ПРАВИТЕЛЬСТВО 1918—1920 ГГ
. (на азербайджанском языке) Баку • Г я и д ж л и к • 1990
hazırlıq, Magistraturaya hazırlıq, kompüter və xarici-dil kursları Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|