Aydın Əli-zadə
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
132 kimi tanıyır. ġərq (ortodoks, və ya pravoslav) kilsəsi isə, onu Ümumdünya Kilsə Məclisi kimi tanımır. Məclisin qərarı ilə, Fotius kəskin surətdə pislənib, vəzifəsindən azad edilmiĢdi. Onun yerinə Konstantinopolis patriarxı vəzifəsinə Ġqnatius bərpa edildi. Buna baxmayaraq, Fotius Konstantinopolisdə böyük nüfuza malik idi. 877-ci ildə, Ġqnatiusun ölümündən sonra, o yenidən patriarx oldu. Bundan sonra, 879 - 880-ci illərdə daha bir Kilsə Məclisi yığıldı. Bu məclisdə papaz Nikolasın nümayəndələri, onun taxtdan salınmasına görə Fotiusdan üzr istəməsini tələb etdilər. Lakin Fotius üzr istəmədi. Bu Konstantinopolis. Müqəddəs Sofiya məbədi Məclisdə ġərq kilsəsinin nü- mayəndələri Qərbdə yayıl- mıĢ bəzi inancları və ayinlə- ri də pisləmiĢdirlər. ―Filio- que‖ adlanan inanc xüsusilə pislənmiĢdi. Məsələ bunda- dır ki, ġərqdə və Qərbdə Kilsə ənənələri, bəzi ayinlər, bir-birindən fərqlənirdi. Bu amil də Kilsənin parçalan- masında müəyyən rol oyna- mıĢdı. Bu Kilsə Məclisi Qərbdə əvvəlcə Ümumdünya Kilsə Məclisi elan olunmuĢdur. Lakin sonra, bu keyfiyyətdə, Fotiusun əvəzinə Ġqnatiusu patriarx kimi yenidən tanıyan, 869 - 870- ci illərdə keçirilən, Məclis tanınmıĢdı. Eyni zamanda, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, Xristianlığın ehkamları və inanclarının əsasları da Qərb və ġərq Kilsələrinin mübahisə obyektinə çevrilmiĢdir. Məlum olduğu kimi, xristianlar Tanrının üç sifətdən ibarət olduğunu iddia edirlər. Bu sifətlərin üçüncüsü olan Müqəddəs Ruh, həyatverici keyfiyyətlərinə malik olan sifətdir. Onun Atadan və ya Oğuldan çıxması haqqında gərgin mübahisələr, Kilsənin əqidə nöqteyi-nəzərindən parçalanmasına gətirib çıxarmıĢdı. Qərbdə Ambrosius, Hiyeronimus, Avqustinus kimi kilsə ataları, Müqəddəs Ruhun təkcə Atadan deyil, həm də Oğuldan çıxmasını (latınca filioque) iddia edirdilər. VII əsrdə Ġspaniyanın Toledo Ģəhərində keçirilən Kilsə Məclisində filioque xristian əqidəsinin əsaslarına (simvoluna) daxil edilmiĢdir. Buna dələl olaraq Ġsanın sözləri gətirilirdi: «Bunu dediyi zaman, onlara üfürdü və: «―Müqəddəs ruhu qəbul 133 edin‖, – dedi» 269 . Lakin Ģərq Kilsəsi filioqueni qəbul etməmiĢdi. Onların fikrincə Müqəddəs Ruh yalnız Atadan çıxır, Oğuldan çıxmaz. Qərb atalarının filioque haqqında dediklərini isə, Kilsənin deyil, onların Ģəxsi fikirləri olduğunu deyirdilər. Bu mübahisələrin sonu olaraq Qüdsdə 807-ci ildə ġərqi və Qərbi təmsil edən keĢiĢlərin arasında ixtilaf baĢ vermiĢdi. Buna cavab olaraq, Qərbi Roma imperatoru Böyük Karl (Carolus Magnus) 809-cu ildə daha bir Kilsə Məclisini çağıraraq filioqueni bir daha təsdiq etdirdi və Ģərqlilərin ifadəsini (yəni Müqəddəs Ruhun Oğuldan deyil, yalnız Atadan çıxmasını) rədd etmiĢdi. Kilsə Məclisinin qərarları, öz növbəsində, ġərqlilər tərəfindən rədd edilmiĢdi. Patriarx Fotiusun fikrincə filioquenin simvola əlavə edilməsi xristian dinini məzmunca dəyiĢmək deməkdir 270 . Fotiusa görə Oğlunun Atadan doğulması kimi, Müqəddəs Ruh da Atadan çıxır. Əgər Ata Ruhu harasa yönəltmək istəsə, Ona Oğul lazım deyil. Daha sonra Fotius yazırdı ki, Ġsanın Əhdi-Cədiddəki sözləri yalnız onun dünyada yaĢadığı dövrə aiddir, əbədiyyata yox. Yəni, Ġsa dünyada yaĢayarkən, Ata, Müqəddəs Ruhu onun vasitəsi ilə dünyaya endirirdi. Ġsa dünyadan gedəndən sonra isə, Ata, Müqəddəs Ruhu dünyaya vasitəsiz endirir. Bolqarıstan üzərində Qərb və ġərq Kilsələri arasında gedən mübahisələr isə, sonda, ġərq Kilsəsinin xeyrinə həll olundu. Bolqarıstan kilsəsi Konstantinopolisin nəzarəti altına keçdi. X əsrdə də Qərb və ġərq Kilsələri arasında sülh əldə edilməmiĢdi. Konstantinopolis keĢiĢləri Roma papazına yalnız müstəsna hallarda müraciətlər edirdilər. Bu amil isə Kilsələri biri-birindən daha da uzaqlaĢdırırdı. XI əsrdə Qərb və ġərq kilsələri arasında münasibətlər bir qədər fəallaĢdırmıĢdır, lakin bu fəallaĢma sonda onların parçalanması ilə nəticələnmiĢdir. O dövrdə Roma papazı olan IX Leo Cənubi Ġtaliyada Konstantinopolis patriarxının tabeçiliyində olan kilsələrdə Qərb (latın) ayinlərinin icra olunmasını tələb etmiĢdir (qeyd olunduğu kimi Qərb kilsələrin bəzi dini ayinləri ġərq ortodoks ayinlərindən fərqlənirdi). Öz növbəsində Konstantinopolis patriarxı Mixael Kelluarios (Michael Cerullarios) Konstantinopolisdə papazın tabeliyində olan kilsə və monastırların bağlanması haqqında sərancam vermiĢdir. 269 Yəhya Ġncili 20:22. 270 Иоанн Мейендорф. Введе ние в святоотеческое богословие. Вильнюс - Москва, ―Весть‖, 1992, Часть 3, глава 7. http://www.krotov.info/library/ m/ meyendrf/patr_28.html 134 Vəziyyətin gərginləĢməsini görən Bizans imperatoru Konstantine Monomaxus (Constantine Monomachus) Qərblə münasibətlərini pozmaq istəmirdi. O, papaz ilə danıĢıqlar apararaq, Konstantinopolisə papaz tərəfindən göndərilmiĢ nümayəndələri qəbul etməyə hazır olduğunu bildirmiĢdi. Lakin nümayəndələrin gəliĢindən sonra, onların ġərq (yunan) keĢiĢləri ilə Ģiddətli ixtilafı baĢ vermiĢdir. Bu ixtilaf nəticəsində papazın nümayəndələri Konstantinopolis patriarxını və ona tabe olan bütün ġərq Kilsələrini heresdə və dinsizlikdə ittiham edərək, onların xristian kilsəsindən xaric edilməsi haqqında məktub yazaraq onu rəsmi ibadət zamanı Konstantinopolisin Müqəddəs Sofiya (Aya Sofya) kilsəsində yunan keĢiĢlərinə təqdim etdilər. Öz növbəsində patriarx Mixael Kelluarios 1054-cü ildə Kilsə Məclisi yığaraq papazın nümayəndələrini lənətləmiĢ, Roma kilsəsi ilə bütün əlaqələrin kəsilməsi haqqında sərəncam vermiĢdir. Bu hadisələrdən sonra Xristian kilsəsi parçalanmıĢdır. ġərq (yunan) kilsəsi ortodoks (pravoslav), Qərb (latın) kilsəsi isə katolik adlandırılmıĢdır. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|