Aleksandr düma q a f q a z “Qafqaz” Bakı 2010
Yüklə 4,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 – Bəs onda Qızlarda qonaqlar harada qalır? – Kimə ev lazım olsa, polis rəisinə müraciət edir və o da həmin ada ma mənzil ayırır. Mühafizəçilərimizdən birini çağırdıq, yol vərəqəmizi və şəxsi və siqəmizi verdik ki, gedib bizim kimliyimizi təsdiq etdirsin və üstəlik tapşırdıq ki, mümkün qədər tez polismeysterin yanına getsin və cavabı da götürüb şəhər qapılarında bizi gözləsin. O, atını dördnala çaparaq getdi və çəpərlərin arası ilə palçıqlı arxa oxşayan, əyri-üyrü, lehməli yolda gözdən itdi. Bu çəpərlər üzüm bağlarını əhatə edirdi və üzümlüklərin çox səliqə ilə yetişdirildiyi uzaqdan nəzərə çarpırdı. Biz arabaçımızdan bu bağlar haqqında xəbər aldıq, o bizə bunların ermənilərə məxsus olduğunu söylədi. Ermənilərin bu üzüm bağları bol məhsul verir və burada əla Qızlar çaxırı hazırlanır. Mənim fikrimcə, Kaxetiya çaxırı Qızlar çaxırı kimi yaxşı tamlı, ləzzətli deyil; bu çaxır öküz dərisindən hazırlanmış tuluqlarda daşındığın dan dərinin iy- ini götürür. Minqreldəki odcaleş və İrəvan çaxırı da bunlar kimidir. Qafqazda müsəlmanlar istisna olmaqla, əhali başqa yerlərdəkindən daha çox çaxır içir. Bundan əlavə, Qızlarda artıq hər yerdə tanınan qızlarxa adlı araq da istehsal edirlər. Arağı və çaxırı çəkən əsasən ermənilərdir. Ümumiyyətlə, Qafqazda və ona bitişik əyalətlərin hamısında çaxır emalı bütövlükdə ermənilərin əlində cəmlənmişdir. Hər xalqın öz sənəti vardır, fars öz ipəyini, ləzgi mahud parçaları, azərbaycanlı * silahını satır; erməninin isə peşəsi yoxdur, o, satılan, pula gedən və hətta pula getməyən hər şeyin alverini edir. Ümumiyyətlə, burada ermənilər o qədər də yaxşı ad-san qazanma yıblar. Yeri gəlmişkən, bu barədə mən də öz fikrimi deyim: Əgər azərbaycanlı sizə başı ilə razılıq işarəsi verirsə, ona etibar edin. Əgər fars sizə əl verirsə, ona bel bağlayın. Əgər hər hansı bir dağlı sizə söz verirsə, buna şübhə etməyin. Ancaq əgər bir ermənilə sövdələşirsinizsə, mütləq bir kağıza qol çəkdirin və iki nəfər də şahid tutun ki, sonra o öz imzasını danmasın. Qızlarda yaşayan ermənilər əsasən çaxır və araq alveri edirlər. Beş gün idi ki, biz bir dənə də olsun ağaca rast gəlməmişdik və bu vadiyə daxil olarkən ağacların yarpağının tökülməsinə baxmayaraq, az da olsa ürəyimiz açıldı. Biz qışla Rusiyada vidalaşmışdıq, Qızlarda isə payız idi; ancaq bizi inandırdılar ki, əsl yayı Bakıda qarşılayacağıq. * A.Düma bütün əsər boyu azərbaycanlıları XIX əsrdə işlənən terminə əsasən “tatar” ad- landırır. Biz həmin termini “azərbaycanlı” ifadəsi ilə əvəz etmişik. Maraqlıdır ki, V.Ve liçko XX əsrin əvvəlində yazırdı: “Azərbaycanlıları “tatar” adlandırırlar. Bu, tama milə səhv dir”. 33 Burada ilin fəsilləri təbiətin əksinə olaraq, tamamilə başqa axarla davam edirdi. Bizim kazak, dediyimiz yerdə dayanıb gözləyirdi. Şəhərin polismeysteri poçtxananın yüz addımlığında bizə ev ayır mışdı. Arabamız kazakın müşayiətilə gəlib evin qapısında dayandı. İndi biz doğrudan da Şərqdə idik, Şimalın Şərqində; ancaq Şimal-Şərq yalnız adamların geyimləri ilə Cənubdan fərqlənir, adət və ənənələr isə eynidir. Moyne 7
yaşlı uşaq üçün hazırlanmışdı – qapısı, tavanı alçaq idi. Əvvəlcə mən içəri daxil oldum və bir az narahatlıqla ətrafa göz gəzdirdim. Poçt dayanacaqlarında qaldığımız otaqlar az da olsa mebellə təchiz olunmuşdu – orada mebel adına taxta skamya, stol və iki taxta stul vardı. Bizim üçün ayrılmış bu otaqda isə mebel kimi vur-tut divardan asıl mış bir gitaradan başqa heç bir şey yox idi. Sanki bizdən əvvəl bu otağı xəyalpərəst bir ispan kirayələmiş və pulunu ödəyə bilmədiyindən, bu qəribə çalğı alətini ev sahibinə mükafat kimi qoyub getmişdi. Ev sahibi isə onu gələcək Qızlar muzeyi üçün qoru yub saxlayırdı. Biz döşündən patrondaşı asılmış, kəmərindən xəncər sal lanan, çərkəzi libaslı, on beş yaşlı xidmətçi oğlandan – görünür, bu qapı elə onun üçün nəzərdə tutulmuşdu; divardakı alətin nə olduğunu soruş duq; ancaq o, cavabında yalnız çiynini çəkməklə kifayətləndi, elə bil de mək istəyirdi: “Sizin nəyinizə gərək?”. – Gitara ona görə ordadır ki, ora asıblar. Sualımızı izah etmək üçün nə qədər cəhd eləsək də, maraqlandığı mız hər şey yenə qaranlıq qaldı. Bunu gördükdə biz ondan nəyin üstündə yeyəcəyimizi, nəyin üstün də oturacağımızı və harada yatacağımızı soruşduq. O bizə döşəməni göstərdi və çıxıb getdi; yəqin ki, bizim zəhlətökən suallarımızdan bezdiyindən yanındakı qardaşına – yeddi-səkkiz yaşların- da bir oğlan uşağına acıqlandı; nəslin adət-ənənəsinə uyğun olaraq, bu uşağın da belindən özündən yekə xəncər asılmışdı, o, vəhşi baxışlarla adamın canına vəlvələ salan qara, uzun tüklü papağının altından bizi izləyirdi. Oğlan ayağını çəkə-çəkə qardaşına nəsə deyirdi. Onların belə çıxıb getməyi bizi aqibətimizin necə olacağı barədə dü- şünməyə vadar etdi. Çox təriflənən Şərq qonaqpərvərliyi bu idimi? Bu vaxt biz kazakın qapının ağzında durduğunu gördük; ancaq bu dəfə o əyilmişdi ki, üzünü görə bilək. – Qardaş, nə istəyirsən? – deyə Kalino (Moskva universitetinin mə nə dil- manc kimi verdiyi gənc rus tələbəsi) ruslara məxsus incə nəza kətlə so ruşdu. – Generala demək istəyirəm ki, – kazak cavab verdi, – polismeyster ona otaq üçün avadanlıq – mebel göndərəcəkdir. – Bu yaxşı oldu, – Kalino cavab verdi. Kazak ayaqlarının ucunda geri döndü və çəkilib getdi. Yüklə 4,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|