Xayitov sh. N., Artikova d. M., Musayeva j. K

2.3. Innovastion faoliyatni tashkil qilish
Tashkilotning boshqaruv vazifasi sifatidagi asosiy vazifasi innovastiyalarni
tadbiq etish uchun tashkiliy tuzilmalarni shakllantirish, korxonani rivojlanishi
strategiyasini amalga oshirish va tadbirlar rejalarini bajarish maqsadida resurslarning
barcha turlari bilan ta’minlashdan iboratdir.
Yangiliklarning yaratishning murakkabligi, noaniqligi, kreativ xarakterliligi
ijrochilar ishini tashkil qilish va muvofiqlashtirishni innovastion menejmentning
vazifalaridan biri qiladi. Tashkil qilish jarayoni o’z ichiga menejment tuzilmalarini
shakllantirish, moddiy, energetik, axborot va innovastion oqimlarini ijrochilar
o’rtasida taqsimlanishi oladi. Ma’suliyat, xatar va vakolatlarni taqsimlanish
boshqaruv jarayonining muhim tarkibiy qismi bo’ladi.
Boshqaruv jarayonini tashkil qilishning vazifasiga
boshqaruv jarayonlarini
loyihalashtirish, tadbirlar, usullar va yo’llari unifikastiyalash (bir shaklga keltirish)
turkumlashtirish va standartlashtirish bo’yicha choralarni ishlab chiqish hamda
menejment tizimchalari bo’yicha axborotlarni taqsimlash kiradi. Tashkil qilishga
ishlab chiqarishni ilmiy-texnik, texnologik va tashkiliy darajasini oshishi kiradi.
Menejmentning oldida ishlab chiqarishlar va innovastion jarayonlarga uzluksizlik
uyg’unlik chiqindisizlik izchillik va paralellik kabi xususiyatlarni berish vazifasi
turadi
3
.
Innovastion tizimlarda ishlab chiqarishning texnik-tashkiliy darajasini oshishi,
ilmiy-texnik daraja, tashkil qilish, texnologiyalar va texnika darajasining integralli
ko’rsatkichi menejerning haqiqiy muhim vazifasi bo’ladi.
Tashkil qilish jarayoni
ishlab
chiqarishning
tashkiliy darajasi
yuqori
ko’rsatkichlariga erishish uchun ishlab chiqarish parametrlari va omillarining
rastional birlashuvini taminlash zarur. Innovastion korxonaning rivojlanishining
strategiyasi sostiotexnik tizimlar barcha ishlab chiqarishni ko’p ilmni talab qilishini
oshishi faqat bu narsa ishlab chiqarishning egiluvchanligi, moslashuvchanligi,
3
Р. А. Фатхуддинов Иннавационный менежмент. Классификация, стуктура и отличителъные черты
иннавационных организаций, экономические законы организации, научные подходы и принципы и др. Учебник
для вузов иза, 5-с, испр, доп. Питер 2007

---

32
ustuvorligi va uyg’unligi bilan bog’langandagina, firmaning yuqori raqobat afzalligi
va qabul qilinayotgan qarorlarning iqtisodiy samaradorligini taminlashini bildiradi.
Yangiliklarni ishlab chiqish va tadbiq etishga yuqori harajatlar
, agar
boshqaruv qarorlari bir vaqtda tashkiliy tuzilmalarni yangilanishi, texnologik
jadallikni oshishi va mehnat unumdorligini ko’payishiga qaratilgan bo’lsa, hatto
boshlang’ich bosqichda fondni qaytarilishi va ishlab chiqarishning rentabelligini
pasaytirmaydi.
Ushbu nuqtai nazardan tashkil qilish jarayoni o’zaro hamkorliklarni silliqlash.
Ixtisoslashishni
chuqurlashtirish
va
ishlab
chiqarishdagi
kooperastiyalashish
tendenstiyalarini kuchaytirish jarayoni sifatida ko’rib chiqildi. Haqiqatdan ham
innovastion
tizimlarda
menejer
ishlab
chiqarish
tuzilmalarini
tashkiliy
loyihalashtirish. Ilmiy ishlab chiqarish va marketing bo’linmalariga muvofiq o’zaro
aloqasi,
maqsadli
ihtisoslashtirishni
modellashtirish
bilan
shug’ullanadi.
Ihtisoslashishning aniq shakllari (predmetli, detallar bo’yicha yoki texnologik)ni
tanlashni innovastion korxona bo’linmalari va xizmatlarining aniq o’zaro aloqasiz
yo’lga qo’yib bo’lmaydi.
Jarayonlarni tashkil etish
– rejani amalga oshirish bo`yicha kompleks
boshqaruv va ishlab chiqarish jarayonlaridan tashkil topgan menejment funksiyasidir.
Boshqaruv jarayoni-firmaning tashkiliy tuzilmasi miqiyosida, boshqarilayotgan
quyi tizimga ta`sir qilish operatsiyalarning yig`indisidir.
Ishlab chiqarish jarayoni
-berilgan muddatda, topshirilgan miqdorda, sifatda,
assortimentda mahsulot ishlab chiqarish uchun mehnat va tabiiy jarayonlarning
yig`indisidir. Har qanday jarayon o`z navbatida jarayon bo`limlaridan tashkil topgan
va ularning bajarilishi natijasida mahsulotning ma`lum bir qismi yaratiladi.
Asosiy jarayon
deganda quyidagilar tushuniladi: ya`ni bunda mehnat
predmetlarining shakli va o`lchamlari, xususiyatlari o`zgaradi.
Yordamchi jarayonlar
. Ushbu jarayonlar mehnat predmetlariga bevosita ta`sir
etmaydi, ammo ular asosiy jaryonlarning normal oqimini ta`minlaydi. Masalan, o`z
extiyoji uchun turli hil energiyalarni ishlab chiqarish, asosiy fondlarni ta`mirlash.

---

33
Xizmat ko`rsatuvchi jarayonlarga
korxonalarda mavjud mahsulot sifatini
nazorat qilish, korxona ichidagi transport va ombor xo`jaligida bajarilgan ishlarni
kiritish mumkin.
Har qanday jarayonni ratsional tashkil etishning asosiy tamoyillari
quyidagilardan iborat: proportsionallik, uzluksizlik, paralellik, to`g`ri oqimlik,
ritmlik, egiluvchanlik va bir hil mehnat predmetlarini bir joyda to`plash. Har bir
tamoyilni chuqurroq ko`rib chiqamiz.
Proportsionallik
– ushbu tamoyilga binoan bitta jarayondagi turli xil ish joylari
bir xil o`tkazish qobiliyatiga ega. Proportsionallik quyidagi formula bilan aniqlanadi:
max
min
/
M
М
K
PR
