World Bank Document

Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 

sentyabr 2009 

 

 

S hif   37 

mü ahid   uras n n üzvl ri s hmdar olmaya da bil rl r. (MM §107-7). S hml rin 20% v  ondan art q pay na malik olan 

s hmdarlar idar  hey tinin üzvü ola bilm zl r. 

 

Banklarda idar  hey ti v  mü ahid   uras n n üzvl ri iqtisadiyyat v  hüquq sah sind  ali t hsil   v  bank sah sind   i  

t crüb sin  malik olmal d rlar. Mü ahid   uras  v  idar  hey ti, audit komissiyas n n üzvl ri v  bank n ba  mühasibi bank n 

dig r idar etm  orqanlar n n üzvü ola (s hmdarlar n ümumi y nca ndan ba qa), bankda dig r v zif l rd  çal a, bank n 

mü ahid   uras , idar  hey ti v  audit komissiyas n n üzvl ri v  ba  mühasibinin qohumlar  ola  v  dövl t qulluqçular  ola 

bilm zl r.  lav  olaraq, mü ahid   uras n n üzvl rinin mülkiyy tind , idar etm sind   v   n zar tind   n çox  üç hüquqi 

xsi ola bil r. Yekun olaraq, idar  hey tinin üzvl ri v  ba  mühasib dig r yerl rd  çal a bilm z. (Banklar haqq nda qanun, 

§10, 25.3, 26.3). 

Sadiqlik v  qay  il  ba l  v zif l rin adekvatl

. Mülki M c ll y  son d yi iklikl rd  idar  hey ti v  mü ahid   uras n n 

üzvl ri üçün sadiqlik v  qay  il  ba l  fidusiar v zif l ri mü yy n edir. Mü ahid   uras   v  idar  hey tinin üzvl ri “t msil 

etdiyi hüquqi  xsin m nafel ri üçün v zif l rini yerin  yetir rk n vicdanla, pe kar qaydada v   m ntiql   h r k t etm k, 

hüquqi 

xsin v  onun bütün i tirakç lar n n maraqlar na sadiq olmaq v  hüquqi  xsin maraqlar n  öz maraqlar ndan üstün 

tutmaq v  ehtiyatl  olma a borcludur.” Direktorlar v zif l ri pozdu u halda  irk t  vurulmu   z r r  gör   m suliyy t   c lb 

oluna bil rl r. (CC 49-3) S hmdarlar  irk t  vurulmu   z r rl rin  v zinin öd nilm sini t l b etm k hüququna malikdirl r. 

Direktorlar n m suliyy ti il  ba l  m hk m  i l ri mü ahid  olunmay b.  

Banklar n mü ahid   uralar n n üzvl ri üçün fidusiar v zif l r   a a dak lar daxildir:  m lumatl l q, z ruri vaxt v  diqq tin 

h sr edilm si (çal qanl q), “m ntiqli, ehtiyatl   v  konsertvativ” olma, müst qillik (s hmdarlar n h r hans  qrupunun 

maraqlar na üstünlük verm m k), vicdanla h r k t etm k, sadiqlik v   m xfilik v  bank n m nafel rini üstün tutmaqla  

h r k t etm k v zif si. V zif l r , h mçinin, bank n maliyy   v ziyy tinin monitorinqi v  qiym tl ndirilm si v  bank 

t r find n bütün aidiyy ti qanun v  qaydalar n yerin  yetirilm sinin t min edilm si v , o cüml d n, mü ahid   uras  v  idar  

hey ti t r find n maraqlar n toqqu mas  hallar n n qar s n n al nmas  daxildir. Banklarda fidusiar v zif l rin yerin  

yetirilm m sin  gör  sanksiyalar qanunvericilikd  mü yy n edilm  prosesind dir – fidusiar v zif l r v   c zalar n icras  

m c ll si v  cinay t qanunvericiliyinin strukturu v   t tbiqi aras nda ziddiyy tl r icran   ç tinl dir  bil r.

61 

S orta f aliyy ti 

haqq nda qanun direktorlar üçün fidusiar v zif l ri mü yy n etmir. Mövcud f rdi v zif l r h tta AMB-nin müvafiq 

qaydalar na  sas n fidusiar t l bl r  cavab vermir.  

Direktorlar n s ortas .  ura üzvl rinin s ortas  il  ba l  t l bl r yoxdur v , bir qayda olaraq, s orta t minat  al nm r.  

güzar mühakim  qaydas  /mü ahid   uras  v  idar  hey tinin hesabatl l

. Mülki M c ll  mü yy n edir ki, direktorlar 

v   irk tin  m kda lar n n vicdanla, m lumatl   sasda v   irk tin maraqlar nda h r k t etm si istisna olmaqla, onlar 

h r k tl rin  gör  m suliyy t  c lb oluna bil rl r.  

Prinsip VIB: Mü ahid   uras n n q rarlar n n müxt lif s hmdar qruplar na müxt lif t sir göst m si mümkün 

olduqda,  ura bütün s hmdarlara   dal tli yana mal d r.  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

Qanunda mü ahid   uras n n üzvl rind n bütün s hmdarlara  dal tli yana lmas n  t l b ed n müdd a yoxdur. Banklarda, 

mü ahid   uras  “s sverm   v  ya q rar q bul etm  zaman   h r hans  bir s hmdar n v  ya s hmdarlar qrupunun 

maraqlar na üstünlük verm m li v  ya onlar n göst ri l ri il   h r k t etm m lidir”. (Banklarda korporativ idar etm  

standartlar n n t tbiqi qaydalar  §7.3.2) 

Prinsip VIC: Mü ahid   uras  yüks k etika standartlar n  t tbiq etm li v  s hmdarlar n maraqlar n  n z r  almal d r.  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

Mövcud ç rçiv d  s hmdar c miyy tl ri üçün etika standartlar  v  ya s hmdarlar n maraqlar n n müdafi si haqq nda qanun 

v  ya m c ll  yoxdur. Mülki M c ll   v  Banklar haqq nda Qanuna icras  müvafiq qaydalarla t min olunan qanuna zidd 

h r k tl rl  ba l  müdd alar daxildir.  Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar na bank i çil ri üçün 

etika m c ll sinin haz rlanmas  il  ba l  müdd a daxildir.

62

  

Prinsip VID: Mü ahid   uras  mü yy n  sas funksiyalar  yerin  yetirm lidir, o cüml d n: 

Prinsip VID 1: Mü ahid   uras  t r find n ümumi korporativ strategiyaya v   sas q rarlara n zar t  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

Mü ahid   uran n qanunla v   t crüb d  funksionall

.  S hmdar c miyy tl rind  mü ahid   uralar n n rolu, v zif l ri, 

i l m si, üzvl rinin ixtisas göst ricil ri v  strukturu il  ba l   trafl  qaydalar yoxdur. T crüb d ,  mü ahid   uralar  müst qil 

n zar t funksiyas n   q bul etm dil r v   irk tl rin strateji istiqam tl ndirilm sind  nisb t n kiçik rol oynay rlar. BMK-nin 

2007-ci ilin sor usuna  sas n, dividendl rin elan olunmas   v  öd nilm si (41%) v   s hml rin burax lmas  (34%) kimi 

                                                           

61 Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar , anlay lar v  §7. 

62 Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar , §15.2. 

---